Μεγαλώνοντας σε μια κουίρ οικογένεια τη δεκαετία του ’90

Ηταν 1992, ήμουν 4 χρόνων. Στο νηπιαγωγείο ετοιμαζόμαστε για τη σχολική γιορτή πριν το καλοκαίρι. Ερχονται οι οικογένειες των παιδιών, με την απαραίτητη συγκίνηση, για φωτογραφίες του πρώτου ποιήματος και του πρώτου τραγουδιού στο σχολείο. Κοιτάζω τις θέσεις στο ανοιχτό θεατράκι που γεμίζουν. Γυρνάω προς τη μεριά των δικών μου, ενώ φτιάχνω την κορδέλα στα μαλλιά. Τους βλέπω και τους τρεις, μαμά, μπαμπά, νονά. Πρόλαβαν να έρθουν πριν ξεκινήσουμε.

Κοιτάζω τις οικογένειες των φίλων μου. Κάθε παιδί δικαιούται δυο - τρεις θέσεις για τους οικείους του. Βλέπω πολλά ζευγάρια, μαμά-μπαμπά. Καμιά φορά και μια γιαγιά ή έναν παππού. Μαμά χωρίς μπαμπά και μπαμπά χωρίς μαμά, ενός φίλου μου.

Ρωτάω τη συμμαθήτριά μου που κάθεται δίπλα μου και χαζεύει: «Εσένα ήρθαν οι δικοί σου;» Ναι, γνέφει. Μου τεντώνει το δάχτυλο. «Αυτοί οι δύο;», λέω με θλίψη για τη φίλη μου, που μόνο η μαμά και ο μπαμπάς της έκαναν τον κόπο να έρθουν. «Ναι», ξαναλέει. «Η νονά σου δεν ήρθε;» Με κοιτάει με απορία. «Ποια; Γιατί, Πάσχα είναι;».

Εντυπωσιάζομαι αρνητικά. Η φίλη μου η Χριστίνα προφανώς περνάει δύσκολα, άκου να βλέπει τη νονά της μόνο το Πάσχα! Πλησιάζω 2-3 ακόμα. Ρωτάω ποιοι ήρθαν να τους δουν και παίρνω πάνω κάτω τις ίδιες απαντήσεις: μαμάδες, μπαμπάδες, μέχρι και μια προγιαγιά... Νονά πουθενά. Εχω μείνει άφωνη, κάτι δεν πάει καθόλου καλά εδώ. Τι κατάρα έχει πέσει στις οικογένειες των συμμαθητών μου;

Παίρνω αυθόρμητα τη νονά μου από το χέρι και τη συστήνω σε όλους. Από ’δώ η νονά μου. Νονά, από ’δώ η φίλη μου η Ανδριάνα που σου έλεγα. Συνεχίζω με μπόλικα παιδάκια που γυρνάνε γύρω γύρω. Η νονά με βλέπει στεναχωρημένη και ρωτάει τι έγινε. Δεν μπορώ να κρυφτώ άλλο, την κοιτάω με απελπισία για το δράμα που εκτυλίσσεται στη ζωή των φίλων μου: «Νονά... οι συμμαθητές μου... δεν έχουνε νονές!» και ξεσπάω σε κλάματα. Βάζει τα γέλια.

Πολλά χρόνια μετά, σε θεατρική παράσταση στο σχολείο, κοντεύω Λύκειο. Κοιτάζω από την κουίντα. Είχα ζητήσει να μου δώσουν πέντε - έξι θέσεις για τους δικούς μου που θα έρχονταν να δουν την παράσταση, δεν φτάνουν δύο. Μερικοί από τη θεατρική ομάδα χαχάνισαν, «καλά, εσένα έρχεται όλο το σόι σου να σε δει;». Κοιτάζω για να σιγουρευτώ πως δεν πήρε κάποιος άλλος τις θέσεις, πού είναι και αργούν τόση ώρα, με το ζόρι τις κέρδισα 6 καρέκλες στη δεύτερη σειρά!

Ηρθαν. Η μαμά μου με τη νονά μου κοιτάζουν τη σκηνή.

Από όταν αγαπήθηκαν και αποφάσισαν ότι θα με μεγαλώσουν από κοινού, ό,τι διαφωνία κι αν προέκυψε η υπόσχεση κρατήθηκε. Στην πράξη ο πατέρας μου συνηγόρησε, μετά τον χωρισμό τους με τη μητέρα μου, κατανοώντας μάλλον ότι όση περισσότερη αγάπη και ευθύνη κατευθύνεται προς το παιδί, τόσο το καλύτερο, αφήνοντας τελικά στην άκρη ομοφοβία και τα σχετικά. Εκείνος και η πατριαρχία ήταν σε μεγάλο ποσοστό τσακωμένοι, ευτυχώς.

Ξανακοιτάζω τις θέσεις: η μαμά μου, δίπλα η τότε σύντροφος της νονάς μου. Η νονά ετοιμάζει τη φωτογραφική, πάντα έβγαζε τις καλύτερες φωτογραφίες και το αφήνουν πάνω της. Πρόλαβε και ο μπαμπάς μου, και δίπλα η γυναίκα του. Κι αυτή με φωτογραφική μηχανή, «από το σημείο που κάθομαι εγώ πιάνω άλλες γωνίες από τη νονά». Ανακούφιση.

Χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να εξηγήσω πιο ρητά τη δομή της οικογένειάς μου. Για μένα ήταν ένα αυτονόητο κουκούλι αγάπης, επίλυσης συγκρούσεων, αποδοχής και ευφάνταστων λύσεων -όπως ο ρόλος της νονάς και η βάφτιση ως ένας έμμεσος τρόπος αναγνώρισης συγγενικής σχέσης μεταξύ μας. Κάπως δεν έφταναν οι εύκαιρες κοινωνικές αναπαραστάσεις για να μας χωρέσουν όλες και όλους. Δεν έφταναν για να πω ότι η ρίζα μου είναι ο τόπος καταγωγής της νονάς μου, στον οποίο πέρασα όλα τα καλοκαίρια και τις πασχαλινές διακοπές της ζωής μου, και πως δεν κατάγομαι από ένα άγνωστο σε μένα χωριό ενός παππού του μπαμπά μου από την Πελοπόννησο στο οποίο δεν έχω πάει ποτέ, μόνο και μόνο επειδή «κατάγεσαι από εκεί που είναι ο πατέρας σου».

Χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να είναι και οι δικοί μου έτοιμοι να το συζητήσουν ανοιχτά, με όλες του τις εκφάνσεις. (Ακόμα πιο) άγρια χρόνια εκείνα για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, με κρυφή –ή όχι αναγνωρισμένη–ζωή στην ευρύτερη οικογένεια, τη δουλειά, το κοινωνικό πλαίσιο. Φοβόντουσαν μην κάνουν κάτι στραβά, μην πουν παραπάνω ή λιγότερα από όσα πρέπει «στο παιδί». Και τότε ούτε λόγος για ενδυνάμωση και συμπεριληπτικές πρακτικές από ψυχολόγους.

Αλλά τα καταφέραμε, με τον γραφικό όσο και αληθινό χρυσό κανόνα: αγάπη.

Δεδομένου ότι σήμερα τα παιδιά που έχουν (αποκλειστικά ή μη) ΛΟΑΤΚΙ+ γονείς αντιμετωπίζουν ακραίες θεσμικές και άλλες διακρίσεις και αορατότητα, τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 ήμασταν εντελώς ανύπαρκτα. Και η δομή της διευρυμένης οικογένειάς μας, που δεν ορίστηκε ούτε έσπασε με έναν χωρισμό, έναν γάμο, ένα διαζύγιο, απόλυτα άφατη.

Χαζεύω στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και βλέπω το άρθρο μιας συναδέλφου, ειδικού ψυχικής υγείας, να μιλά για τα ομόφυλα ζευγάρια, παρατηρώντας ότι πλέον έχουν αρχίσει να δημιουργούν οικογένειες με παιδιά, που είναι ήδη μωρά ή νήπια, και πρέπει να τους δώσουμε τον χώρο που τους αναλογεί στο σχολείο και το κοινωνικό πλαίσιο. Αυτές τις μέρες γίνεται ολόκληρος σαματάς για τους όρους «Γονέας 1, Γονέας 2».

Πέφτω πάνω σε μια ανάρτηση της νονάς μου σε κοινωνικό δίκτυο. Εχει ξεθάψει μια παλιά φωτογραφία μας, εγώ γύρω στα δέκα. Γράφει, περιπαίζοντας όσους ακόμα συζητούν τα αυτονόητα: «Γονέας 3.» Η μάνα μου κάνει like με μια καρδιά.

Οταν τηλεφωνιούνται (συχνότερα από ό,τι μιλάνε μαζί μου είν’ η αλήθεια), ανταλλάσσουν παράπονα για τα τηλέφωνα που –δεν– τις παίρνω, για το ποια έμαθε πρώτη τα νέα μου, τι έγινε στη δουλειά μου, πώς πάει η σχέση μου.

Κάποια πράγματα δεν είναι σε καμιά οικογένεια «διαφορετικά».

Τα κατάφεραν.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο τεύχος «Αόρατη Ιστορία: Διαδρομές, βιώματα, πολιτικές των ΛΟΑΤΚΙ+ στην Ελλάδα», που κυκλοφόρησε με την «Εφ.Συν.» -  Σαββατοκύριακο στις 8 Ιουνίου 2019. Μπορείτε να διαβάσετε τα κείμενα σε ηλεκτρονική μορφή επιλέγοντας το αντίστοιχο λινκ από τον κατάλογο περιεχομένων που ακολουθεί ή να ξεφυλλίσετε και να διαβάσετε ολόκληρο το τεύχος στην εφαρμογή issuu μετά τον κατάλογο περιεχομένων. 

Περιεχόμενα Τεύχους

● Εισαγωγή, σελ. 2

● Νίκος Μυλωνάς (συνέντευξη στο Θεοδόση Γκελτή), Ένας «φίλος της Ντόροθυ» στην Ελλάδα, σελ. 3

● Σόνια, Λεσβίωμα, σελ. 4

● Ι.Κ., Το ζητούμενο είναι το τέλος της ντροπής, σελ. 4

● Αρης Μπατσιούλας, 20th Century Boy, σελ. 5

● Ρηνιώ Συμεωνίδου, Το υπέροχα ποικιλόμορφο φάσμα του βιολογικού φύλου: Ιντερσεξ παιδιά και άνευ όρων αγάπη, σελ. 6

● Ελενα – Ολγα Χρηστίδη, Μεγαλώνοντας σε μια κουίρ οικογένεια τη δεκαετία του ‘90, σελ. 7

● Αννα Κουρουπού, Συγγρού… σελ. 8

● PASSPORT, Καμία ομοφοβική στολή, καμία τρανσφοβική εντολή, καμία ρατσιστική εξουσία, σελ. 9

● Μπέττυ Βακαλίδου, Το τρανς κίνημα όπως το έζησα, σελ. 10

● Θωμάς Ξωμερίτης, Ηρωική έξοδος, δύσκολη ελευθερία, σελ. 11

● Δήμητρα Τζανάκη, Από το 1871 μέχρι το 1950: Γενεαλογία φύλου και σεξουαλικότητας, σελ. 12-13

● Κώστας Γιαννακόπουλος, Μια διάχυτη ομοφυλοφιλία στη μεταπολεμική Ελλάδα, σελ. 14-15

● Θεοδόσης Γκελτής, Από το 1976 μέχρι το 1990: Το κίνημα για την απελευθέρωση της ομοφυλόφιλης επιθυμίας, σελ. 16-18

● Πάολα Ρεβενιώτη (συνέντευξη στο Θεοδόση Γκελτή), Όταν βάζεις τη φούστα δεν την ξαναβγάζεις, σελ. 18

● Χρήστος Ρούσος (συνέντευξη στο Θεοδόση Γκελτή), Στη φυλακή γνώρισα έρωτες που τους λέω κινηματογραφικούς, σελ. 19

● Ειρήνη Πετροπούλου, Από το 1990 μέχρι το 2004: Δράσεις, ορατότητα, συνεργασίες, σελ. 20 – 21

● Νέλη Καούνη, Από το 2005 μέχρι σήμερα: Εκρηξη ακτιβιστικής δραστηριότητας και ενδοσκόπηση, σελ. 22-25

● Λεσβιακή Ομάδα Αθήνας, 18 χρόνια, 700 συναντήσεις, σελ. 26

● Φίλιππος Παγάνης, Σπάζοντας το καλούπι, σελ. 27

● Γιώργος – Κυβέλη, Εξω από το δίπολο, σελ. 27

● Μενέλας, Επιζώντες της ετεροκανονικότητας: η πορνογραφία και εγώ, σελ. 28

● ΕΜΑΝΤΕΣ, ΛΟΑΤΚΙ+ πρόσφυγες: Μειονότητα μέσα στη μειονότητα, σελ. 29

● Νάνσυ Παπαθανασίου, Ελενα-Ολγα Χρηστίδη, Αμφισβητώντας την αυθεντία: τα κινήματα απέναντι στην «επιστήμη», σελ. 30-31

● Γιώργος Παπαδοπετράκης, Αντώνης Πούλιος, Το HIV/AIDS και η μετάδοση του στίγματος, σελ. 32-33

● Δέσποινα Χρονάκη, Κατασκευάζοντας τη μη ετεροκανονική συνθήκη στη δημοφιλή κουλτούρα, σελ. 34

● Γιώργος Σαμπατακάκης, Κουίρ σαν χώρα ή βγαίνοντας με κέφι από την ντουλάπα της Μεταπολίτευσης, σελ. 35

● Κωνσταντίνος Κυριακός, Για την ερωτική διαφορά στην ελληνική σκηνή: παραστάσεις με σημασία, σελ. 36-37

● Αν Πελεγκρίνι, Fuck Stonewall, σελ. 38-39

● Αλεξάνδρα Χαλκιά, Εχουν πράγματι αλλάξει τα πάντα;, σελ. 39

● Ελενα – Ολγα Χρηστίδη, Νάνσυ Παπαθανασίου, Ο δρόμος έχει τη δική σου ιστορία, σελ. 40