Επιζώντες της ετεροκανονικότητας: η Πορνογραφία και Εγώ 

Μεγάλωσα μεταξύ της δεκαετίας του '80 και του '90 πριν από τη διάδοση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ως ομοφυλόφιλο αγόρι βομβαρδιζόμουν με πληροφορίες για την ομοφυλοφιλία από την κοινωνία γύρω μου.

Το 99% των πληροφοριών που λάμβανα ήταν αρνητικό: ενάντια στη φύση, ανωμαλία, κατάντια, για λύπηση και φυσικά αφού μεγάλωσα στο απόγειο της κρίσης του AIDS (τότε) η ομοφυλοφιλία ήταν θάνατος ή και θεϊκή τιμωρία. Τα μόνα παραδείγματα ομοφυλοφιλίας στα μέσα ενημέρωσης και στην κυρίαρχη τέχνη ήταν είτε για λύπηση, αγγίζοντας τη γελοιότητα, είτε τελείως περιθωριακά, αγγίζοντας την τραγικότητα και τον θάνατο. 

Ετσι λοιπόν εγώ (όπως και πολλοί άνθρωποι της ηλικίας μου και μεγαλύτεροι) μεγάλωσα με την αίσθηση ότι είμαι ένα έρημο νησί, χωρίς σχεδόν καμία ελπίδα σύνδεσης με ανθρώπους που μπορούσαν, όχι μόνο να με δεχτούν γι' αυτό που είμαι, αλλά και να μου εξηγήσουν αυτό που είμαι.

Οι λιγοστές πληροφορίες που έφταναν στο νησί μου δεν ήταν μπουκάλια με μηνύματα ελπίδας, αλλά εχθρικές βόμβες που διέλυαν κάθε οχυρό αυτοεκτίμησης. Δεν είναι μεγάλη υπερβολή να χρησιμοποιήσω τον όρο «επιζώντες της ετεροκανονικότητας» γιατί εγώ, όπως και οι περισσότεροι, κατακτήσαμε μια «υγιή» ενηλικίωση μέσα από πολλά εμπόδια και προβλήματα. 

Μια από τις λιγοστές πηγές πληροφοριών, στις οποίες υπήρχε κάποια πρόσβαση, ήταν η πορνογραφία. Η πορνογραφία υπήρχε πάντα μέσα στα εφηβικά μου χρόνια, αφού άνηκα σε οικογένεια με προοδευτικούς γονείς που είχαν κρυμμένα πορνοπεριοδικά, Super 8 ταινίες και βιβλία κλασικής πορνογραφικής λογοτεχνίας όπως της Ξαβιέρας Χόλαντερ που διαβάζαμε «κρυφά» μέσα στις ντουλάπες με τον ξάδελφό μου.

Επίσης, το περίπτερο έξω από το κολυμβητήριο που πήγαινα είχε μια ολόκληρη πλευρά αφιερωμένη στα πορνοπεριοδικά, στην οποία κολλούσε το βλέμμα μου. Ομως, παρόλο που μεγάλωσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον θετικό στο σεξ, δεν μπορούσα να ταυτιστώ πλήρως με την ετεροφυλόφιλη πορνογραφία. 

Η πρώτη επαφή έγινε με το περιοδικό LOOK που είχε την πιο ευρεία κυκλοφορία και το σωστό μέγεθος, που επέτρεπε να κρυφτεί εύκολα. Το περιοδικό είχε γυμνές φωτογραφίες Αμερικάνων πορνοστάρ και κάποιες συνεντεύξεις τους, κείμενα με ερωτικές ιστορίες, διαφημίσεις για ροζ τηλέφωνα και τις περίφημες προσωπικές αγγελίες.

Η επαφή αυτή, όμως, είχε μια επίδραση πολύ πιο σύνθετη από την απλή σωματική εκτόνωση και σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, είχε μια επίδραση στην αυτοεκτίμηση και την κοσμοθεωρία μου. Ενιωθα για πρώτη φορά ότι δεν είμαι μόνος, ότι υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι εκεί έξω σαν εμένα που δεν είναι τραγικά θύματα και γεννήθηκε η ελπίδα ότι μια μέρα μπορώ να τους βρω. Η ταύτιση αυτή συνεχίστηκε με το που έκλεισα τα 18 με τις βιντεοταινίες που μπορούσα πια να νοικιάζω μόνος μου.

Ο φανταστικός αυτός κόσμος όπου οι άντρες μπορούνε να συνυπάρχουν ερωτικά με άντρες απέκτησε και άλλη διάσταση. Πρότυπα όπως η Μαρί Κιουρί, η Σάλι Ράιντ και η Αμέλια Ερχαρτ έδωσαν την έμπνευση σε κορίτσια της γενιάς μου να μπορούν να δουν τον εαυτό τους ως κάτι παραπάνω από συζύγους και μητέρες. Ο Τζεφ Στράικερ, ο Λούκας Ρίτζστον και o Τζόχαν Πόλικ, αντίστοιχα, μου έδιναν την άδεια να φανταστώ τον εαυτό μου όχι μόνο δυστυχισμένο. 

Επειτα ήρθε το ίντερνετ και έφερε σαρωτικές αλλαγές στην ζωή όλων μας. Οι νέες γενιές εφήβων ομοφυλόφιλων έχουν άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες και στην επικοινωνία με άλλα άτομα. Αυτό σημαίνει ότι στην πορεία της ενηλικίωσης αντιμετωπίζουν σε σημαντικό βαθμό λιγότερα εμπόδια, αν και αυτή παραμένει φυσικά δύσκολη σε έναν κόσμο ετεροκανονικό.

Αντίστοιχα, και η πορνογραφία γίνεται άμεσα προσβάσιμη χάνοντας τη χροιά του κρυμμένου θησαυρού, τον οποίο έχεις μοχθήσει να αποκτήσεις. Γίνεται καθημερινότητα και αρχίζει να δεσπόζει στη σεξουαλική μας ζωή, αρκετές φορές να γίνεται η μόνη σεξουαλική δραστηριότητα.

Το ίντερνετ και η τεχνολογία αλλάζουν όμως και την ίδια την πορνογραφία. Η παραγωγή ταινιών γίνεται λιγότερο ακριβή, άρα και πιο εύκολη, και τα έσοδα μειώνονται σημαντικά. Συγχρόνως το κοινό ζητάει όλο και περισσότερα, τόσο σε ποσότητα όσο και σε περιεχόμενο, πιο ευφάνταστα σενάρια και σκηνές. 

Και κάπου εδώ αλλάζει και η προσωπική μου σχέση με την πορνογραφία, που όπως και κάθε σχέση είναι πολύπλοκη και χρειάζεται συνεχή δουλειά. Με τη δική μου ενηλικίωση και ευαισθητοποίηση έρχεται μια πιο κριτική στάση απέναντι στην πορνογραφία με την απομυθοποίησή της.

Αυτό ήρθε με τη συνειδητοποίηση και της αρνητικής πλευράς της πορνογραφίας gay και μη: αναπαραγωγή του σεξισμού μέσα από την εμπέδωση της ετεροκανονικότητας και της ομοκανονικότητας, των στερεοτυπικών απεικονίσεων του φύλου που αποκλείουν μη κυρίαρχους ρόλους και εκφράσεις φύλου και σεξουαλικότητας, εργασιακή εκμετάλλευση και έσχατη επισφάλεια των ηθοποιών, εθισμός των θεατών. 

Ανακαλύπτοντας τον κόσμο του καλλιτεχνικού και φεστιβαλικού πορνό αποφάσισα και εγώ με δειλά βήματα να μπω στον κόσμο αυτό ως δημιουργός. Σε αντίθεση με το εμπορικό, υπάρχει έμφαση στο περιεχόμενο, στην καλή μεταχείριση των ηθοποιών, στα κοινωνικά μηνύματα, στην αποδοχή της διαφορετικότητας και νέων ταυτοτήτων και δεν ξεχνάμε φυσικά και τη διασκέδαση.

Προσπαθώ λοιπόν μέσω των ταινιών που δημιουργώ να ξεπεράσω το απλό επίπεδο της εκτόνωσης και να φέρω στοιχεία προσωπικής, σεξουαλικής και κοινωνικής εκπαίδευσης. Το πορνό μπορεί να είναι και πολιτική πράξη και παραφράζοντας ένα αμερικάνικο πολιτικό σλόγκαν: MAKE PORN GREAT AGAIN! 

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο τεύχος «Αόρατη Ιστορία: Διαδρομές, βιώματα, πολιτικές των ΛΟΑΤΚΙ+ στην Ελλάδα», που κυκλοφόρησε με την «Εφ.Συν.» -  Σαββατοκύριακο στις 8 Ιουνίου 2019. Μπορείτε να διαβάσετε τα κείμενα σε ηλεκτρονική μορφή επιλέγοντας το αντίστοιχο λινκ από τον κατάλογο περιεχομένων που ακολουθεί ή να ξεφυλλίσετε και να διαβάσετε ολόκληρο το τεύχος στην εφαρμογή issuu μετά τον κατάλογο περιεχομένων. 

Περιεχόμενα Τεύχους

● Εισαγωγή, σελ. 2

● Νίκος Μυλωνάς (συνέντευξη στο Θεοδόση Γκελτή), Ένας «φίλος της Ντόροθυ» στην Ελλάδα, σελ. 3

● Σόνια, Λεσβίωμα, σελ. 4

● Ι.Κ., Το ζητούμενο είναι το τέλος της ντροπής, σελ. 4

● Αρης Μπατσιούλας, 20th Century Boy, σελ. 5

● Ρηνιώ Συμεωνίδου, Το υπέροχα ποικιλόμορφο φάσμα του βιολογικού φύλου: Ιντερσεξ παιδιά και άνευ όρων αγάπη, σελ. 6

● Ελενα – Ολγα Χρηστίδη, Μεγαλώνοντας σε μια κουίρ οικογένεια τη δεκαετία του ‘90, σελ. 7

● Αννα Κουρουπού, Συγγρού… σελ. 8

● PASSPORT, Καμία ομοφοβική στολή, καμία τρανσφοβική εντολή, καμία ρατσιστική εξουσία, σελ. 9

● Μπέττυ Βακαλίδου, Το τρανς κίνημα όπως το έζησα, σελ. 10

● Θωμάς Ξωμερίτης, Ηρωική έξοδος, δύσκολη ελευθερία, σελ. 11

● Δήμητρα Τζανάκη, Από το 1871 μέχρι το 1950: Γενεαλογία φύλου και σεξουαλικότητας, σελ. 12-13

● Κώστας Γιαννακόπουλος, Μια διάχυτη ομοφυλοφιλία στη μεταπολεμική Ελλάδα, σελ. 14-15

● Θεοδόσης Γκελτής, Από το 1976 μέχρι το 1990, Το κίνημα για την απελευθέρωση της ομοφυλόφιλης επιθυμίας, σελ. 16-18

● Πάολα Ρεβενιώτη (συνέντευξη στο Θεοδόση Γκελτή), Όταν βάζεις τη φούστα δεν την ξαναβγάζεις, σελ. 18

● Χρήστος Ρούσος (συνέντευξη στο Θεοδόση Γκελτή), Στη φυλακή γνώρισα έρωτες που τους λέω κινηματογραφικούς, σελ. 19

● Ειρήνη Πετροπούλου, Από το 1990 μέχρι το 2004: Δράσεις, ορατότητα, συνεργασίες, σελ. 20 – 21

● Νέλη Καούνη, Από το 2005 μέχρι σήμερα: Εκρηξη ακτιβιστικής δραστηριότητας και ενδοσκόπηση, σελ. 22-25

● Λεσβιακή Ομάδα Αθήνας, 18 χρόνια, 700 συναντήσεις, σελ. 26

● Φίλιππος Παγάνης, Σπάζοντας το καλούπι, σελ. 27

● Γιώργος – Κυβέλη, Εξω από το δίπολο, σελ. 27

● Μενέλας, Επιζώντες της ετεροκανονικότητας: η πορνογραφία και εγώ, σελ. 28

● ΕΜΑΝΤΕΣ, ΛΟΑΤΚΙ+ πρόσφυγες: Μειονότητα μέσα στη μειονότητα, σελ. 29

● Νάνσυ Παπαθανασίου, Ελενα-Ολγα Χρηστίδη, Αμφισβητώντας την αυθεντία: τα κινήματα απέναντι στην «επιστήμη», σελ. 30-31

● Γιώργος Παπαδοπετράκης, Αντώνης Πούλιος, Το HIV/AIDS και η μετάδοση του στίγματος, σελ. 32-33

● Δέσποινα Χρονάκη, Κατασκευάζοντας τη μη ετεροκανονική συνθήκη στη δημοφιλή κουλτούρα, σελ. 34

● Γιώργος Σαμπατακάκης, Κουίρ σαν χώρα ή βγαίνοντας με κέφι από την ντουλάπα της Μεταπολίτευσης, σελ. 35

● Κωνσταντίνος Κυριακός, Για την ερωτική διαφορά στην ελληνική σκηνή: παραστάσεις με σημασία, σελ. 36-37

● Αν Πελεγκρίνι, Fuck Stonewall, σελ. 38-39

● Αλεξάνδρα Χαλκιά, Εχουν πράγματι αλλάξει τα πάντα;, σελ. 39

● Ελενα – Ολγα Χρηστίδη, Νάνσυ Παπαθανασίου, Ο δρόμος έχει τη δική σου ιστορία, σελ. 40