Ελληνοτουρκική φιλία

Εχω φτάσει στην ηλικία που όλοι συνειδητοποιούμε ότι κάθε χρονιά έχουμε τις κακές μέρες. Οι δικές μου κακές μέρες τυχαίνει να συνωστίζονται γύρω απ’ τη μέρα των γενεθλίων μου. Ως αντίδοτο καταφεύγω συνήθως στην ανάγνωση κάποιου βιβλίου πιστού και πολύτιμου συντρόφου. Την τωρινή χρονιά εκείνη την περίοδο, διαβάζοντας ένα ιστορικό μυθιστόρημα, έγινα γνώστης της ιστορίας της αρχαίας Εφέσου στα τουρκικά παράλια του Αιγαίου. Συνάμα εκείνη τη μέρα εγκαινιαζόταν η ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης - Σμύρνης, αν αυτό μπορεί να εκφραστεί ως ευτυχής συγκυρία.

Η Εφεσος είναι μια αρχαία πόλη στη Μικρά Ασία στην ακτή του Αιγαίου πελάγους και είναι διάσημο λιμάνι όπου για αιώνες ξεφόρτωναν τα αγαθά που έφερναν τα καραβάνια για να συνεχίσουν το ταξίδι τους μέσα στην απεραντοσύνη της θάλασσας. Η πόλη ήταν επίσης γνωστή ως τόπος λατρείας «μεγάλων μητέρων».

Στην αρχή υπήρχε εκεί το ιερό της Κυβέλης, φρυγικής μητέρας των θεών και της φύσης. Οταν αυτό καταστράφηκε, οι ίδιες πέτρες χρησιμοποιήθηκαν για να χτιστεί ο ναός της ελληνικής θεάς Αρτέμιδος, αιωνίας παρθένου και προστάτιδας της φύσης και των παιδιών. Εδώ στην Εφεσο τελείωσε και την επίγεια ζωή της η Παναγία. Μετά τον θάνατο και την ανάσταση του Χριστού η μητέρα του, η Παρθένος Μαρία, και ο άγιος απόστολος Ιωάννης πήγαν μαζί στην Εφεσο και εγκαταστάθηκαν εκεί. Και εκεί τελείωσαν τη ζωή τους. Τότε πάνω στα θεμέλια και από τα υλικά του ναού της Αρτέμιδος στην Εφεσο ανήγειραν μια εκκλησία και έπειτα μια βασιλική, τα υπολείμματα της οποίας μπορεί να τα δει κανείς και σήμερα.

Οι μουσουλμάνοι έχτισαν στο ίδιο σημείο τέμενος, ένα από τα λίγα τεμένη στον κόσμο χωρίς μιναρέ. Το άφησαν κι αυτό μόνο με «γυναικεία» γνωρίσματα, γιατί ο μιναρές μοιάζει με αντρική ενέργεια. Και έτσι οι «μεγάλες παρθένες μητέρες» έδωσαν τις πέτρες τους η μία στην άλλη μέσα στους αιώνες και τις χιλιετίες. Κάποια στιγμή τον 19ο αιώνα μια Γερμανίδα καλόγρια είδε στ’ όνειρό της την Εφεσο και, μέσα σ’ αυτή την πόλη που ποτέ δεν είχε δει, το ακριβές σημείο όπου κάτω από ένα στρώμα γης έστεκε το σπίτι στο οποίο η Παρθένος Μαρία είχε περάσει την τελευταία χρονιά της πάνω στη Γη. Η καλόγρια δημοσίευσε αυτό το όνειρο σε βιβλίο, βάσει του οποίου Λαζαριστές ιερείς έσκαψαν και βρήκαν το σπίτι στο συγκεκριμένο σημείο. Το σπίτι είχε μια κουζίνα και από πίσω μια κρεβατοκάμαρα και δίπλα στο σπίτι είναι μια ιαματική πηγή. Εχει τρεις καλοδουλεμένους, εντοιχισμένους κρουνούς. Και ένα μυστικό. Δηλαδή ο ένας δίνει σ’ αυτούς που πίνουν υγεία, ο δεύτερος ευτυχία και ο τρίτος αγάπη. Ο θρύλος δεν λέει ποιος από τους τρεις δίνει το συγκεκριμένο αγαθό. Και δεν θα ωφελούσε να γευτεί κανείς και από τους τρεις, γιατί ιαματικό είναι μόνο το νερό που σβήνει την πρώτη δίψα.

Είναι τόσα και τόσα που μας ενώνουν με τη γείτονα χώρα. Η ακτοπλοϊκή σύζευξη κάνει τεράστιο καλό στην Τουρκία, καθώς γλιτώνουν την ηπειρωτική διαδρομή που είναι μακριά και κοστίζει. Εμείς απ’ τη μεριά μας έχουμε τόσες μνήμες και μνημεία πολιτισμού αφημένα εκεί, που είναι κρίμα να μένουμε μακριά χωρίς να επισκεφτούμε αυτά τα ιερά χώματα έστω και μία φορά. Η ελληνοτουρκική φιλία θα μπορούσε να έχει πολλά ερείσματα ικανά να απομονώσουν τις όποιες διαφορές και την όποια αντιπαλότητα.

* συγγραφέας, φυσικός