Η δίκη του αίματος

Νίκη της Δημοκρατίας και της Δικαιοσύνης με απροσμέτρητη κοινωνική διάσταση και με ιστορικό βάθος και προοπτική! Η εγκληματική οργάνωση δεν ήταν προϊόν μόνο της συγκυρίας, της οικονομικής κρίσης και του καπιταλισμού. Η ανάγνωση αυτή, σωστή ώς ένα σημείο, περιορίζει την ιστορική διάρκεια και το βάρος του μορφώματος. Από την αρχαιότητα η Δημοκρατία πάλευε με κοινωνικές ομάδες που στήριζαν την ταυτότητα και την εξουσία τους στο κοινό αίμα, στην πατριαρχική καταγωγή και στη βία. Η καταγωγή και η ιδιοκτησία (σήμερα αγορά, κεφάλαιο κ.λπ.) είναι μήτρες της ολιγαρχίας και του αυταρχισμού.

Ετσι εξηγείται ο τίτλος του άρθρου «Η δίκη του αίματος». Ετσι εξηγείται το τρανταχτό σύνθημα «Αίμα, τιμή, Χρυσή Αυγή». Στο βιβλίο μου «Οι μέλισσες και οι λύκοι» (έκδ. Ινστ. Νεοελληνικών Σπουδών, 2016) και σε προηγούμενες ομιλίες έχω προσπαθήσει να αναλύσω τη θέση. Ωστόσο, η πρώτη ιδέα της διάκρισης κοινωνιών «κοινού τόπου» (δημοκρατικών, που έπαιρναν την ταυτότητα από την πόλη, το χωριό, το χώμα της χώρας) από τη μια, και «κοινού αίματος» από την άλλη, ανήκει στον δάσκαλο Νικόλαο Πανταζόπουλο. Δεν είναι βέβαια αδιαπέραστη η διάκριση, υπάρχουν ευγενείς που έγιναν χωρικοί ή κοσμοπολίτες και τανάπαλιν. Αλλά είναι σαφές ότι άλλους θεσμούς, ελευθερίες και πολιτισμό ζυμώνει η δημοκρατία, και άλλους το κοινό αίμα. Κι ότι μόνο το τελευταίο βλέπει τον αλλόφυλο ως εχθρό, κάποτε ως ον χωρίς ανθρώπινη ιδιότητα, και έτσι φτάνει εύκολα σε στυγερά εγκλήματα.

Αν προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε στο παρελθόν δίκη με ανάλογο νόημα δημοκρατίας και αίματος φτάνουμε στην «Ορέστεια». Κι αν φαίνομαι υπερβολικός, θυμίζω ότι εδώ όλα ήταν από μόνα τους υπερβολικά. Ο αριθμός των κατηγορουμένων, των συνηγόρων, των οπαδών του μορφώματος, το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Δεν ήταν συγκυριακή επιλογή ο σφετερισμός των ναζιστικών συμβόλων από τη Χ.Α., ο ναζισμός επίσης στηρίχτηκε στην πατριαρχική ιδεολογία και στη δράση του καθαρού αίματος των Τευτόνων κτηματιών, κι όχι μόνο στην αναδυόμενη βιομηχανία. Στο κάτω κάτω, βιομηχανική ανάπτυξη υπήρχε σε πολλά μέρη του κόσμου.

Η χθεσινή απόφαση, ήδη πριν από τα ένδικα μέσα, πριν καν από την κρίση για τις ποινές, έχει ανεκτίμητη αξία. Εμπεδώνει τη Δημοκρατία, εξυψώνει τη λαϊκή εκτίμηση για τη Δικαιοσύνη, που έδωσε τόσο επίμοχθο χρόνο και προσοχή στη διαδικασία, και μας αφήνει μετά τον Γρηγόρη Λαμπράκη και τον Αλέκο Παναγούλη ακόμα ένα ηρωικό και διαχρονικό σύμβολο. Τον Παύλο Φύσσα, που συνειδητά ύψωσε το περήφανο ανάστημά του απέναντι σε πολλούς και οπλισμένους. Υπεραιωνία η μνήμη του.

* ομ. καθηγητής ΑΠΘ, πρ. υπ. Δικαιοσύνης