Πώς τα λόμπι αλώνουν τη σύνοδο για το κλίμα

Eκπρόσωποι των κυβερνήσεων του κόσμου βρίσκονται στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν για να διαπραγματευτούν τη διεθνή πολιτική για το κλίμα στη σύνοδο κορυφής COP29. Από τους περισσότερους από 32.000 συμμετέχοντες, χιλιάδες θα είναι εκπρόσωποι εταιρειών ή επιχειρηματικών ενώσεων – οι λεγόμενοι «εταιρικοί λομπίστες».

Στη φετινή COP, 1.773 λομπίστες άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου θα έχουν πρόσβαση στις συνομιλίες των Ηνωμένων Εθνών επιβεβαιώνοντας την επιρροή της βιομηχανίας θέρμανσης του πλανήτη στις διαπραγματεύσεις. («Πλημμύρισαν το Μπακού οι λομπίστες των ορυκτών καυσίμων!», «Εφ.Συν.», 16/11/2024). Δεν υπάρχει τίποτα ιδιαίτερα νέο σχετικά με αυτό. Η επιχειρηματική κοινότητα προσπάθησε να επηρεάσει την κλιματική πολιτική από τότε που η υπερθέρμανση του πλανήτη μπήκε για πρώτη φορά στην πολιτική ατζέντα τη δεκαετία του 1980. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια υπήρξε μια αξιοσημείωτη αύξηση στη συμμετοχή των εταιρικών συμφερόντων στις συνόδους κορυφής για το κλίμα. Μόνο ο αριθμός των εκπροσώπων συμφερόντων του λόμπι των ορυκτών καυσίμων αυξήθηκε από 503 στην COP26 στη Γλασκόβη σε πολύ πάνω από 2.000 στην COP28 στο Ντουμπάι πέρυσι.

Το λόμπι για το κλίμα παίρνει πολλές μορφές. Συχνά περιλαμβάνει οικονομικές συνεισφορές σε πολιτικές εκστρατείες και κόμματα, καθώς και δώρα και υποσχέσεις για προσοδοφόρες μελλοντικές θέσεις. Φυσικά, αυτός είναι ένας τρόπος με τον οποίο οι εταιρείες επιδιώκουν να επηρεάσουν την πολιτική, ειδικά σε δικαιοδοσίες που επιτρέπουν μεγάλες συνεισφορές, γράφει στον ιστότοπο Conversation η Κριστίνα Τόνσχοφ, επίκουρη καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν.

Ωστόσο, πολλά λόμπι περιστρέφονται γύρω από την παροχή πληροφοριών και όχι από τις άμεσες μεταφορές χρημάτων ή δώρων. Οταν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αποφασίζουν για σύνθετες πολιτικές λύσεις, χρειάζονται τη συμβολή ειδικών σε ζητήματα τεχνικής και οικονομικής εφαρμοσιμότητάς τους. Για παράδειγμα, είναι οι φόροι άνθρακα ή η εμπορία εκπομπών ο καλύτερος τρόπος για να τεθεί μια τιμή στις εκπομπές άνθρακα; Πρέπει να επιδοτούμε ηλεκτρικά οχήματα ή να «στοιχηματίζουμε» σε αυτοκίνητα υδρογόνου; Και ούτω καθεξής. Ετσι, μεγάλο μέρος της άσκησης πίεσης από τα λόμπι λαμβάνει τη μορφή συμμετοχής σε ακροάσεις, υποβολής τεχνικών σχολίων σε πολιτικές διαβουλεύσεις, συμμετοχής σε επιτροπές εμπειρογνωμόνων, παρουσιάσεων και ερευνητικών ενημερωτικών πληροφοριών.

Πέρα από αυτό, οι εταιρείες και οι ενώσεις τους συχνά παρέχουν τις λεγόμενες νομοθετικές επιδοτήσεις συντάσσοντας στην πραγματικότητα πολύπλοκα νομικά κείμενα και τροπολογίες για προσεγγίσιμους πολιτικούς. Για παράδειγμα, νόμοι που συντάχθηκαν από εταιρικούς λομπίστες με στόχο την ποινικοποίηση της εναντίωσης στους αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου έχουν πλέον ψηφιστεί σε 17 πολιτείες των ΗΠΑ («Οι υπερασπιστές του περιβάλλοντος ως τρομοκράτες», «Εφ.Συν.», 24/4/2023). Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η ενημέρωση από μια δεξαμενή σκέψης που συνδέεται με χρήματα από ορυκτά καύσιμα βοήθησε την κυβέρνηση να συντάξει πρόσφατους νόμους κατά των διαδηλώσεων που έχουν στόχο ακτιβιστές για το κλίμα.

Το λόμπινγκ μπορεί επίσης να στοχεύει στο κοινό, όπως όταν ομάδες συμφερόντων διεξάγουν δημόσιες εκστρατείες για τα πλεονεκτήματα ή τους κινδύνους μιας πολιτικής. Οι πιο διαβόητοι συνασπισμοί ρυπογόνων βιομηχανιών, όπως ο Παγκόσμιος Συνασπισμός για το Κλίμα στις ΗΠΑ, έσπειραν αμφιβολίες για την ευρωστία της κλιματικής επιστήμης, ακόμη και ενώ εσωτερική έρευνα από εταιρείες στις ίδιες βιομηχανίες επιβεβαίωσε τη σχέση μεταξύ ορυκτών καυσίμων και κλιματικής αλλαγής, σημειώνει η Τόνσχοφ.

Προνομιακή πρόσβαση

Οι ετήσιες σύνοδοι κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα είναι ένα σημαντικό φόρουμ για τα λόμπι. Οι επιχειρηματικές ενώσεις που εκπροσωπούν εταιρείες μπορούν να εγγραφούν ως μη κυβερνητικές οργανώσεις με καθεστώς παρατηρητή, το οποίο τους παρέχει πρόσβαση σε συναντήσεις, εργαστήρια και επίσημα προσχέδια εγγράφων. Τους δίνει επίσης το δικαίωμα να διανέμουν έγγραφα σε αντιπροσωπείες χωρών και να φιλοξενούν παράπλευρες εκδηλώσεις ή εκθέσεις.

Πιο πρόσφατα, μεμονωμένες εταιρείες προσκλήθηκαν για να χορηγούν τις εκδηλώσεις με αντάλλαγμα την προνομιακή πρόσβαση σε διαπραγματευτές. Αρκετές φορές οι εκπρόσωποι των εταιρειών συμμετέχουν στις επίσημες αντιπροσωπείες των χωρών τους, γεγονός που τους επιτρέπει να παρέχουν άμεση συνεισφορά στα σχέδια ψηφισμάτων. Η Shell, για παράδειγμα, ήταν μέλος της αντιπροσωπείας της Βραζιλίας και της Νιγηρίας σε προηγούμενους διασκέψεις.

Με αυτές τις μεθόδους εταιρείες ορυκτών καυσίμων και άλλες ρυπογόνες βιομηχανίες έχουν μπλοκάρει δεσμευτικούς διεθνείς στόχους για το κλίμα και έχουν προωθήσει πολιτικές προσεγγίσεις που είναι λιγότερο δαπανηρές για τις επιχειρήσεις και λιγότερο αποτελεσματικές, όπως η χορήγηση αδειών δωρεάν εκπομπών σε βιομηχανικούς ρυπαίνοντες στην Ε.Ε.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η άσκηση πίεσης κατά της κλιματικής πολιτικής συχνά διεξάγεται στρατηγικά με τρόπο που είναι πιο δύσκολο να εντοπιστεί και να αποδοθεί σε μεμονωμένες εταιρείες. Οι εταιρείες μπορούν να χρηματοδοτήσουν εκστρατείες μέσω μη ανιχνεύσιμου «σκοτεινού χρήματος», μπορούν να ασκήσουν λόμπι πίσω από κλειστές πόρτες ή να συμμετάσχουν στις συνόδους κορυφής μέσω απροσδόκητων αντιπροσωπειών που δυσκολεύουν τους ακτιβιστές να χαρτογραφήσουν τη συμμετοχή τους. Για παράδειγμα, υπάλληλοι του γαλλικού κολοσσού πετρελαίου και φυσικού αερίου Total Energies παρευρέθηκαν στην COP27 μέσω μιας αδιόρατης γερμανικής οργάνωσης που δεν αποκάλυψε για ποιον εργάζονταν οι εκπρόσωποί της.

Από την άλλη, οι εταιρείες τείνουν να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις ενώσεις τους ώστε να λειτουργήσουν παρεμποδιστικά, κάτι που κατανέμει την ευθύνη για τις πιέσεις που ασκούν μεταξύ όλων των ανταγωνιστών, επομένως καμία εταιρεία δεν μπορεί εύκολα να εντοπιστεί, καταλήγει η Τόνσχοφ.