Ενα αναψυκτικό στην «Επιτροπή»

Ηταν εκεί, στη σειρά, πέντε χαμογελαστοί μπροστά σε μια κόκκινη κορδέλα – ο ένας με το ψαλίδι στο χέρι. Εγκαινίαζαν το φράγμα της Αλεξανδρούπολης! Μεταξύ αυτών, διαβάζω στη λεζάντα του πληρωμένου δημοσιεύματος (δύο σελίδες), η γενική διευθύντρια της Κόκα Κόλα για την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μάλτα. Το δημοσίευμα μιλούσε για την πολυτιμότητα του νερού, το δικαίωμα των ανθρώπων σε αυτό, για την κακή διαχείρισή του από εσφαλμένες πρακτικές ειδικά από τη γεωργία και για το πρόγραμμα «Νερό στην Πόλη», που χρηματοδοτείται αποκλειστικά από την Κόκα Κόλα.

Πλάκα με κάνουν; Τι θέλει η Κόκα Κόλα περισσότερο; Πώς νοιάζεται για το νερό και τους ανθρώπους γενικότερα όταν παίρνει το εργοστάσιό της και αφήνει τόσους εργαζόμενους στον δρόμο; Τι απέγιναν εκείνοι οι άνθρωποι που απεργούσαν στη Θεσσαλονίκη; Πού ακούγεται το σύνθημά τους «ούτε γουλιά»;

Τι ποσά κρύβονται πίσω από τα χαμόγελα και τις αγαθοεργίες; Τι καμώματα είναι αυτά, πότε με εικαστικές παρεμβάσεις στη Θεσσαλονίκη, πότε με υδάτινες ευαισθησίες στα νησιά μας και στη Θράκη, πότε με τα διαφημιστικά περίπτερα στις χριστουγεννιάτικες πλατείες;

Ανέλπιστα ήρθαν οι απαντήσεις από το βιβλίο «Η επιτροπή», του εμβληματικού Αιγύπτιου συγγραφέα Σονάλα Ιμπραήμ (Sonallah Ibrahim). Ενας κρατικός υπάλληλος πηγαίνει στην «Επιτροπή» με αίτημα να βελτιώσει τη θέση του. Στην ερώτηση «ποιο από τα επιτεύγματα ή και τα πολιτισμικά γεγονότα του αιώνα μας [20ός] θα παραμείνει στις συνειδήσεις εκείνων που θα έλθουν μετά από εμάς;…», θα δώσει μια αιφνιδιαστική απάντηση: «Η Κόκα Κόλα». Και παραθέτει με στοιχεία όλη την πορεία της εταιρείας που συνδέθηκε με τα μεγάλα γεγονότα, ξεκινώντας από την παρασκευή της στην Ατλάντα, πρωτεύουσα της Πολιτείας Τζόρτζια, που… ανέδειξε την Κου Κλουξ Κλαν. «Υπάρχει σε όλο τον κόσμο. Η είδηση της επιστροφής της στην Κίνα, μετά από τριάντα χρόνια απαγόρευσης, αποτέλεσε μία από τις σημαντικότερες ειδήσεις του αιώνα μας. Είναι το προϊόν που συνδέθηκε άρρηκτα με τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της εποχής μας…». Κι αρχίζει από την παρασκευή της, «από τον φαρμακοποιό Τζον Πίμπερτον, το 1886, την ίδια χρονιά που ολοκληρώθηκε η κατασκευή του αγάλματος της Ελευθερίας…», αναφέρει πως «η Κόκα Κόλα ήταν το πρώτο προϊόν που κατέρριψε την παλιά μας αντίληψη για τη διαφήμιση, που μέχρι τότε περιοριζόταν στην παράθεση των συστατικών ή των υλικών του προϊόντος, βάζοντας έτσι τον θεμέλιο λίθο σε μία από τις σύγχρονες τέχνες: τη διαφήμιση. […] Κατέρριψε την ψευδαίσθησή μας ότι η δίψα έχει σχέση με τη ζέστη […], λέγοντας πως η δίψα δεν γνωρίζει εποχές».

Μιλάει, μιλάει, χωρίς ανάσα, για τον θρίαμβο της εταιρείας να βγει νικήτρια από πολέμους, αφού κατά την περίοδό τους οι πωλήσεις της αυξήθηκαν· για το μεταλλικό κουτάκι που επινοήθηκε στον πόλεμο της Κορέας για να μπορούν να ρίχνουν το προϊόν με αλεξίπτωτο στους στρατιώτες των εμπόλεμων περιοχών· για το Σχέδιο Μάρσαλ, που την έστειλε μαζί με άλλα αμερικανικά προϊόντα στην Ευρώπη, έστω κι αν οι πολίτες ήταν γονατισμένοι οικονομικά. Πώς η εταιρεία παρακολουθούσε τις οικονομικές μεταβολές, με αποτέλεσμα να δημιουργήσει το μεγάλο μπουκάλι, το οικογενειακό, όταν άρχισαν να γεμίζουν τα ψυγεία της φαμίλιας…

Και να που ο Σονάλα φτάνει στη φωτογραφία από την Αλεξανδρούπολη, στο κλείσιμο των εργοστασίων της εταιρείας, στην ίδρυση «ανεξάρτητων παρασκευαστριών εταιρειών σε όλο τον κόσμο - που βέβαια ανήκουν στους μεγαλύτερους κεφαλαιούχους του κάθε κράτους». Και «αφού η εταιρεία κατηγορήθηκε ότι υπεξαίρεσε λίγα δολάρια από τους μισθούς εργατών, διαβάσαμε ότι δώρισε εκατομμύρια δολάρια σε φιλόπτωχους οργανισμούς και χρηματοδότησε ένα από τα μεγαλύτερα ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας [Αίγυπτος]. Λίγο αργότερα θέσπισε και ένα από τα πιο σημαντικά βραβεία για την Τέχνη και τα Γράμματα. Για να μην αναφέρω την τεράστια χορηγία της το 1977 στο Μουσείο του Μπρούκλιν για να προστατέψει τα αρχαιολογικά ευρήματα των Αιγυπτίων από την καταστροφή… Και αφού το νερό της βρύσης είναι ο μοναδικός αντίπαλος της Κόκα Κόλα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις και τις στατιστικές του 1978, [άρχισε να] πουλά πάνω από 200 εκατ. γαλόνια ημερησίως σε όλο τον κόσμο, τη βλέπουμε να αναλαμβάνει το έργο της αφαλάτωσης του θαλασσινού νερού».

Ακόμα μια ματιά στη φωτογραφία και στο γραμμένο από την εταιρεία κείμενο: «Το νερό είναι το πολυτιμότερο αγαθό. Δεν μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με τίποτα. Είναι ζωή. Αγώνες και μάχες δίνονται για την εξασφάλισή του. Είναι και αιτία πολέμου, όταν ας πούμε υψώνονται φράγματα σε κάποιο ποτάμι για να ποτιστεί η περιοχή και αποκλείονται άλλες» κ.λπ. Αυτόν τον κίνδυνο να μείνουμε χωρίς νερό τον σκέφτηκε η Κόκα Κόλα! Το δημοσίευμα αναφέρει κι άλλα για την υδάτινη δράση και την ευαισθησία της εταιρείας. Που με τον τρόπο αυτόν διατείνεται πως επιστρέφει στην (κάθε) τοπική κοινωνία κάθε σταγόνα νερού που χρησιμοποιεί για την παραγωγή των προϊόντων της, σε συνεργασία με τον εμφιαλωτή της στην Ελλάδα Κόκα Κόλα Τρία Εψιλον…

Εξηγεί ο Αιγύπτιος που στήθηκε μπροστά στην «Επιτροπή» τον λόγο που από τις βρύσες στον τόπο του έτρεχε μαύρο νερό… Το βιβλίο «Η Επιτροπή» από τις εκδόσεις ΑΩ, σε εξαιρετική μετάφραση της Πέρσας Κουμούτση (μόνο με ορισμένες ορθογραφικές αβλεψίες), δίνει τα στοιχεία για όποιον ενδιαφέρεται. Εμείς είμαστε μέσα στο γενικότερο project (και) της Κόκα Κόλα, και στον πότη Αϊ-Βασίλη της διαφήμισης ας απαντήσουμε: «ούτε γουλιά».