«Μαύρα» μαντάτα για τα μεσαία εισοδήματα

Διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στα μεσαία εισοδήματα και στα νοικοκυριά με υψηλότερα εισοδήματα, ακόμη κι αν αυτό βαθαίνει με ηπιότερους ρυθμούς, ενώ την ίδια περίοδο αυξάνονται τα νοικοκυριά της μεσαίας οικονομικής κλίμακας των οποίων, όμως, η οικονομική κατάσταση προσεγγίζει τα φτωχότερα έναντι όσων προσεγγίζουν τα πλουσιότερα.

Αυτό είναι ένα από τα νέα στοιχεία που καταγράφει η ετήσια έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων (ΙΜΕ) της ΓΣΕΒΕΕ για το εισόδημα και τις δαπάνες διαβίωσης το 2024, απεικονίζοντας τις εσωτερικές αλλαγές σε αυτή τη δεξαμενή της αποκαλούμενης μεσαίας τάξης η οποία βρίθει διαφοροποιήσεων.

Από την έρευνα προκύπτει ότι υψηλότερα εισοδήματα και συγκεκριμένα τα νοικοκυριά που δηλώνουν ετήσιο οικογενειακό εισόδημα άνω των 30.000 είναι αυτά που αξιολογούν αυστηρότερα την κυβέρνηση στο ζήτημα αντιμετώπισης της ακρίβειας. Σύμφωνα με την έρευνα, η αρνητική μετατόπιση αυτής της κατηγορίας νοικοκυριών ξεπερνά τις 10 ποσοστιαίες μονάδες, καθώς το 84,1% των ερωτηθέντων χαρακτηρίζει ανεπαρκή ή μάλλον ανεπαρκή τα κυβερνητικά μέτρα, ενώ μόλις το 14,4% (26,7% το 2023) δίνει θετικό πρόσημο αξιολόγησης. Το αντίστοιχο ποσοστό αρνητικών κρίσεων για το 2023 ήταν 70,2%.

Ενα δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο της έρευνας είναι ότι τα νοικοκυριά που βρίσκονται στην υψηλότερη εισοδηματική κλίμακα και δηλώνουν ετήσιο εισόδημα άνω των 30.000 ευρώ, δηλαδή ένα αρκετά μεγαλύτερο ποσοστό έναντι του 2023, δηλώνουν αύξηση εισοδήματος.

Ειδικότερα, μεταξύ των νοικοκυριών με ετήσιο εισόδημα άνω των 30.000 ευρώ, τα οποία αποτελούν 1 στα 10 νοικοκυριά του στατιστικού δείγματος της έρευνας, το ποσοστό αυτών που δήλωσε μείωση εισοδήματος έπεσε στο 11,4%, όταν το 2023 ήταν 12,1%, ενώ το ποσοστό αυτών που δήλωσε αύξηση εισοδήματος ήταν 6,5 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τα αντίστοιχα ποσοστό του 2023, 36,8% έναντι 30,3% το 2023. Αυτό το στοιχείο οδηγεί τους συντάκτες της μελέτης να καταλήξουν στο συμπέρασμα για μια «εντυπωσιακή διαφορά στο ισοζύγιο μεταξύ των νοικοκυριών που δήλωσαν μείωση εισοδήματος και εκείνων που δήλωσαν αύξηση, με τα δεύτερα να είναι περίπου τριπλάσια των πρώτων».

Ενα τρίτο, άκρως ανησυχητικό για την εξέλιξη του ιδιωτικού χρέους των νοικοκυριών αφορά την εκτίναξη του ποσοστού των νοικοκυριών με ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο.

Η έρευνα καταγράφει μια αύξηση 7,2 ποσοστιαίων μονάδων συγκριτικά με το 2023, με το ποσοστό των νοικοκυριών που δηλώνει ότι έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο να ανέρχεται στο 28,9%, ενώ ποσοστό 15,9% δηλώνει ότι δεν έχει ρυθμίσει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές έναντι 11,5% για όλους όσοι δήλωναν μη ρυθμισμένες οφειλές το 2023.

Ανάλογη αύξηση καταγράφεται και σε όσα νοικοκυριά εξέφρασαν φόβο για απώλεια της κατοικίας λόγω οφειλών προς το Δημόσιο και τις τράπεζες. Το ποσοστό ανέρχεται στο 16% των ερωτηθέντων, έναντι 15,3%, 14,4% και 11,3% το 2023, 2022 και 2021 αντιστοίχως. Την ίδια ανοδική πορεία καταγράφει και το ποσοστό των νοικοκυριών που σύμφωνα με τις απαντήσεις υπέστη δέσμευση ή κατάσχεση λογαριασμών και περιουσιακών στοιχειών λόγω οφειλών. Τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 5,6% το 2023, 3,8% το 2022 και μόλις 0,8% του 2021.

Και καθώς αυξάνεται αργά μα σταθερά το ιδιωτικό χρέος προς τους οργανισμούς, αυξάνεται σταθερά και το ποσοστό των νοικοκυριών που καθυστερούν ή αδυνατούν να καλύψουν ιατρικά έξοδα (από 30,8% σε 36,1%), τα τιμολόγια ρεύματος (από 18,1% σε 28,2%), θέρμανση (από 12,4% σε 22,8%) και τα έξοδα για την εκπαίδευση (από 9,1% σε 10,5%), ενώ μεγαλύτερη είναι πλέον η διαπιστωμένη δαπάνη για τους λογαριασμούς του σπιτιού από το 64,9% των νοικοκυριών, καθώς και για τα είδη διατροφής από το 63,4% των νοικοκυριών.

Παρ' όλα αυτά, καταγράφεται για το 2025 μια ορατή βελτίωση στις προσδοκίες των νοικοκυριών, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, αν και -όπως αναφέρουν οι συντάκτες της έρευνας- οι αρνητικές προσδοκίες παραμένουν υπέρτερες, αφού από το 53,7% που είχε καταγραφεί στην προηγούμενη έρευνα, τώρα το ποσοστό των νοικοκυριών που εκτιμούν ότι θα χειροτερέψει η οικονομική τους κατάσταση μειώθηκε στο 40,9%.

Γ. Καββαθάς: «Δεν πάνε καλά οι εκπτώσεις»

Το 60% των νοικοκυριών δηλώνει ότι το εισόδημα επαρκεί για τις πρώτες 19 μέρες, άρα είναι πολύ δύσκολο να έχει διαθέσιμο εισόδημα να καταναλώσει εκτός των βασικών αναγκών

Ο Γιώργος Καββαθάς έκανε λόγο για «κάθισμα» της αγοράς μετά τις γιορτές και μετέφερε την εκτίμηση ότι η μέχρι τώρα πορεία των εκπτώσεων δεν πάει καλά, διότι το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών «είναι πολύ περιορισμένο λόγω της ακρίβειας, και σε επίπεδο ενέργειας και σε επίπεδο επιβίωσης των νοικοκυριών για την κάλυψη των βασικών καταναλωτικών αγαθών που τρώνε τον μισθό.

»Σύμφωνα με την ετήσια έρευνα για τα εισοδήματα και τις δαπάνες των ελληνικών νοικοκυριών από το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, που θα δημοσιοποιηθεί τις επόμενες μέρες, σε ό,τι αφορά τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους το 60% των νοικοκυριών δηλώνει ότι το εισόδημα επαρκεί για τις πρώτες 19 μέρες. Αρα είναι πολύ δύσκολο να έχει διαθέσιμο εισόδημα να καταναλώσει εκτός των βασικών αναγκών, δηλαδή της σίτιση της οικογένειας, της κίνησης, για τα καύσιμα και τη θέρμανση.

»Από την άλλη μεριά, στο επίπεδο της οικονομίας όντως έχουμε ρυθμό ανάπτυξης 2-3%, αλλά αυτό δεν έχει διάχυση στην οικονομία και περιορίζεται στο κομμάτι με τους μεγάλους παίκτες της αγοράς, στο επίπεδο των τροφίμων, του λιανικού εμπορίου, των ηλεκτρονικών.

»Οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν τη μερίδα του λέοντος. Ειδικότερα, το 90% στην αγορά τροφίμων ελέγχεται από 5-6 μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, ενώ το 85% της αγοράς ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών ελέγχεται από δύο εταιρείες. Υπάρχει βέβαια καρτελοποίηση αγοράς, που ελέγχουν τις τηλεπικοινωνίες, τους παρόχους ενέργειας, τα καύσιμα, την Υγεία. Ολα αυτά ελέγχονται από συγκεκριμένους».