Αύξηση-σοκ στην αγορά ηλεκτρικού ρεύματος

Μαύρα μαντάτα για τους καταναλωτές ρεύματος φέρνει η απογείωση της χονδρικής τιμής που σήμερα αγγίζει το πρωτοφανές επίπεδο των 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα, ενώ ο μέσος όρος τον περασμένο Φεβρουάριο ήταν στα 50 ευρώ.

Η εκτόξευση της τιμής, που υπολογίζεται την προηγούμενη μέρα μέσω του Χρηματιστηρίου Ενέργειας (ΕΝΕΧ), οδηγεί μοιραία σε ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις στις τιμές που πληρώνουν οι καταναλωτές καθώς τα περισσότερα τιμολόγια συνδέονται με ρήτρες χρέωσης. Η ραγδαία αύξηση αποδίδεται στη ζήτηση λόγω των υψηλών θερμοκρασιών σε συνδυασμό με την κατακόρυφη αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου και των δικαιωμάτων για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Υπενθυμίζεται ότι μετά την απόφαση της κυβέρνησης να κλείσουν εσπευσμένα οι σταθμοί λιγνιτικής παραγωγής, το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών καλύπτεται από μονάδες που λειτουργούν με εισαγόμενο φυσικό αέριο. Οι τιμές του φυσικού αερίου είχαν πέσει κάθετα, ειδικά στην πρώτη περίοδο της πανδημίας, ρίχνοντας την τιμή χονδρικής πολύ κάτω από τα 40 ευρώ ανά μεγαβατώρα.

Οταν με την έλευση του χειμώνα ξεκίνησε η εφαρμογή του πολυθρύλητου «target model», οι τιμές άρχισαν να ανεβαίνουν και έφτασαν στα 90 ευρώ στις αρχές Δεκεμβρίου. Ο τότε υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης υποχρεώθηκε να βγει και να πει πως «δεν θα ανεχτεί παιχνιδάκια», ενώ η αγορά βοούσε για την κερδοσκοπία όχι μόνο σε επίπεδο τιμών χονδρικής αλλά και στο κόστος των μηχανισμών εξισορρόπησης (αποκλίσεις-προσαυξήσεις) που επιφέρουν έσοδα στην απελευθερωμένη αγορά.

Στο διάστημα που ακολούθησε φαίνεται πως επικράτησε κάποια αυτοσυγκράτηση καθώς τέθηκαν και όρια στο κόστος εξισορρόπησης. Ετσι, η μέση τιμή χονδρικής τον Ιανουάριο ήταν 55,612 ευρώ, τον Φεβρουάριο 50,878, τον Μάρτιο 58,693, τον Απρίλιο 64,063 και τον Μάιο 63,499 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Ακόμη και αυτή η αύξηση από τα 55,612 ευρώ του Ιανουαρίου στα 63,499 τον Μάιο (+14,1%) θεωρήθηκε ράλι.

Μάλιστα, στις αρχές Ιουνίου η ΔΕΗ ανακοίνωσε έκπτωση 30% στα τιμολόγια από τον ερχόμενο Αύγουστο, αλλά και ταυτόχρονη ρήτρα χονδρικής τιμής εφόσον αυτή ξεπερνά τα 50 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι εάν τον Ιούνιο προκύψει μέση τιμή χονδρικής για παράδειγμα 75 ευρώ, η ΔΕΗ θα επιβάλει αύξηση ανάλογη με την απόσταση ανάμεσα στα 50 και τα 75, δηλαδή 50%. Με άλλα λόγια, θα έχουμε αύξηση 50% και ταυτόχρονη έκπτωση 30% με τελικό αποτέλεσμα αύξηση 20% και όποιος αντέξει.

Η χονδρική τιμή τον Ιούνιο ξεκίνησε γύρω από τα 60 ευρώ, έκανε αρκετά τινάγματα προς τα 70 και έφτασε πάνω από τα 80 την εβδομάδα πριν του Αγίου Πνεύματος. Ακολουθώντας την πεπατημένη της αργίας υποχώρησε το Σάββατο στα 70,25 ευρώ αλλά την Κυριακή και τη Δευτέρα κυμάνθηκε στα 85 για να φτάσει χθες στα 90,86. Για σήμερα όμως η προβλεπόμενη τιμή-ρεκόρ είναι 99,86 ευρώ.

Εισαγωγές

Ενα χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι ότι τις προηγούμενες επτά ημέρες στον υπολογισμό της χονδρικής δεν περιλαμβανόταν καθόλου ρεύμα από λιγνιτικές μονάδες. Αυτό έγινε για να αποφευχθούν οι αυξημένοι ρύποι και οι αντίστοιχες πληρωμές δικαιωμάτων.

Σχεδόν 60% της ζήτησης καλύφθηκε από φυσικό αέριο το οποίο επίσης χρεώνεται με δικαιώματα ρύπων ενώ μειωμένη ήταν η συνεισφορά φωτοβολταϊκών-αιολικών λόγω χαμηλών ανέμων και υψηλής νεφοκάλυψης σε πολλές περιοχές της χώρας. Ετσι, μεγάλο μέρος της ζήτησης (30%) καλύφθηκε από εισαγωγές ρεύματος μέσω Αλβανίας, Βόρειας Μακεδονίας, Βουλγαρίας, Τουρκίας και Ιταλίας.