Πώς θα φέρει ο Ντόναλντ δασμούς σε... φίλους και εχθρούς

Κατάσταση έκτακτης εθνικής οικονομικής ανάγκης σκέφτεται να κηρύξει με την ανάληψη των καθηκόντων του στην προεδρία των ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ, προκειμένου να έχει τη νομική κάλυψη για την επιβολή μιας μεγάλης δέσμης δασμών σε συμμάχους και αντιπάλους.

Σύμφωνα με χθεσινό δημοσίευμα του CNN, το οποίο επικαλείται τέσσερις πηγές που γνωρίζουν το θέμα, η κίνηση αυτή θα επιτρέψει στον Τραμπ να δομήσει ένα νέο πρόγραμμα δασμών με βάση τον Νόμο Διεθνών Οικονομικών Εξουσιών Εκτακτης Ανάγκης, γνωστό ως «IEEPA», ο οποίος εξουσιοδοτεί μονομερώς τον πρόεδρο να διαχειρίζεται τις εισαγωγές κατά τη διάρκεια μιας εθνικής έκτακτης ανάγκης. Ο Τραμπ, σημείωσε μία από τις πηγές, λατρεύει αυτόν τον νόμο, καθώς του παρέχει ευρεία δικαιοδοσία για τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζονται οι δασμοί χωρίς να απαιτεί αυστηρές απαιτήσεις απόδειξης ότι είναι απαραίτητοι για λόγους εθνικής ασφάλειας.

Ας σημειωθεί ότι το 2019, στη διάρκεια της προηγούμενης θητείας του στην προεδρία των ΗΠΑ, ο Τραμπ είχε χρησιμοποιήσει τον παραπάνω νόμο προκειμένου να απειλήσει την κυβέρνηση του γειτονικού Μεξικού με καθολικούς δασμούς 5% στις εισαγωγές των ΗΠΑ από αυτό, που θα αυξάνονταν στο 25% αν αυτή αρνιόταν να λάβει μέτρα για τη μείωση του αριθμού των παράνομων μεταναστών που μπαίνουν στις ΗΠΑ. Η απειλή οδήγησε σε διαπραγματεύσεις και συμφωνία των δύο πλευρών χωρίς να χρειαστεί η εφαρμογή των δασμών. Η εξέλιξη αυτή ήταν πιθανότατα απόρροια της ισχυρής αντίδρασης μεγάλων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή και αξιοποιούν το πάμφθηνο εργατικό δυναμικό των μεταναστών. Εξέχοντες φορείς των επιχειρηματικών λόμπι, όπως το Εμπορικό Επιμελητήριο και το Business Roundtable, είχαν ετοιμάσει αγωγές με τις οποίες αμφισβητούσαν τη νομιμότητα της κίνησης. Οι σύμβουλοι του Τραμπ φέρονται πάντως να διερευνούν και άλλες νομικές οδούς για να στηρίξουν τους δασμούς. Μεταξύ αυτών και η χρήση του άρθρου 338 της εμπορικής νομοθεσίας των ΗΠΑ, το οποίο επιτρέπει στον πρόεδρο να επιβάλει «νέους ή πρόσθετους δασμούς» εναντίον χωρών που θεωρείται ότι κάνουν διακρίσεις σε βάρος του εμπορίου των Ηνωμένων Πολιτειών. Σε αυτές τις περιπτώσεις η εμπορική νομοθεσία επιτρέπει στον πρόεδρο να επιβάλει νέους δασμούς σε άμεση ανταπόδοση εναντίον αυτών των χωρών σε συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων. Εξετάζουν επίσης το ενδεχόμενο αξιοποίησης του εμπορικού νόμου που οδήγησε στους αρχικούς δασμούς του Τραμπ στην Κίνα για λόγους εθνικής ασφάλειας. Η κυβέρνηση Μπάιντεν άφησε σε ισχύ τη συντριπτική πλειονότητα των δασμών που επέβαλε ο Τραμπ, ενώ τους αύξησε σε ορισμένα προϊόντα όπως τα ηλεκτρικά οχήματα, παρέχοντας μια βάση στον επερχόμενο πρόεδρο να αυξήσει ή να προσαρμόσει τους δασμούς όπως κρίνει σκόπιμο. Ωστόσο η εφαρμογή των δασμών βάσει αυτού του νόμου απαιτεί κυβερνητική έρευνα και οι εταιρείες που επηρεάζονται από τις αλλαγές ασκούν συχνά πιέσεις για μήνες, ώστε να εξαιρεθούν από τις εισφορές.

Καθώς το τοπίο στο πεδίο αυτό παραμένει ακόμη θολό, οι απειλές που εκτοξεύονται κατά ριπάς τις τελευταίες μέρες εναντίον των πάντων τόσο από τον Τραμπ όσο και από τον φίλο του, Ελον Μασκ, γεννούν δεύτερες σκέψεις. Ο Τραμπ χρησιμοποίησε κατά κόρον την απειλή στην πρώτη του θητεία ως μοχλό για να σύρει έναν σύμμαχο των ΗΠΑ σε διαπραγματεύσεις και να αποσπάσει κάτι από αυτόν. Η στρατηγική του εκφοβισμού αποσκοπούσε κατά κύριο λόγο στην απόσπαση οικονομικών οφελών συνήθως για τις μεγάλες επιχειρήσεις των ΗΠΑ που αυτός εκπροσωπεί.