«Ολοι αξίζουμε να έχουμε μια ευκαιρία στη διασωλήνωση»

«Δεν δημιουργεί ο ιός το πρόβλημα στον οργανισμό, αλλά το ίδιο το ανοσοποιητικό μας σύστημα που στην προσπάθειά του να τον σκοτώσει, επιτίθεται στους πνεύμονες», λέει ο Χαράλαμπος Μόσχος. Ο γιατρός πνευμονολόγος στην πρώτη γραμμή του πλέον εξειδικευμένου νοσοκομείου νοσημάτων του πνεύμονα-νούμερο ένα νοσοκομείου αναφοράς για τον νέο κορονοϊό της χώρας, «Σωτηρία», μιλάει στην «Εφ.Συν.» για τον ιό που έχει σημάνει συναγερμό απ’ άκρη σ’ άκρη του πλανήτη προκαλώντας παγκόσμια υγειονομική κρίση.

Το 85% του πληθυσμού που θα περάσει τον ιό δεν θα καταλάβει κάτι περισσότερο από ένα κοινό κρυολόγημα. Κάθε οργανισμός έχει μια διαφορετική αντίδραση, εξηγεί, ενώ μεγάλο ρόλο παίζει το ιικό φορτίο του νοσούντος. Αν το φορτίο είναι μεγάλο μπορεί να κάνει υπεραντίδραση το ανοσοποιητικό σύστημα γεμίζοντας τα πνευμόνια με μια εικόνα που θυμίζει πνευμονία. Μελέτες στις οποίες πραγματοποιήθηκαν τυχαία σε πληθυσμούς αξονικές θώρακος έδειξαν πνευμονίες άμφω σε νέους που είχαν νοσήσει με κορονοϊό ως ασυμπτωματικοί.

«Στην πρώτη φάση της επιδημίας στη χώρα μας τα περιστατικά ήταν πολύ λίγα. Τώρα δεν είναι έτσι τα πράγματα. Εχει ανοδική πορεία ο ιός και τα καταγεγραμμένα κρούσματα που δημοσιοποιεί ο ΕΟΔΥ καθημερινά είναι μέτριο νούμερο, που δεν αποτυπώνει την πραγματική κατάσταση». Ο αριθμός των νοσηλευομένων αλλάζει μέρα με τη μέρα: «Σήμερα 30, αύριο 50, μεθαύριο 90 κοκ.». Στην πρώτη φάση, σημειώνει, ως επί το πλείστον νοσηλευόταν η αστική τάξη, ενώ σήμερα η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών μας είναι πρόσφυγες-μετανάστες και πολλοί νέοι, 35άρηδες.

Η νοσηλεία είναι μοναχική, απάνθρωπη περιγράφει ο Χ. Μόσχος. Δύο μέχρι πέντε ασθενείς νοσηλεύονται σε κάθε θάλαμο φορώντας τη μάσκα οξυγόνου, υπό τον ήχο των μηχανημάτων και μόνο. Δεν έχουν κανέναν να τους κρατήσει συντροφιά, να τους προσέχει. Εχουν μόνο ο ένας τον άλλο. Οι άνθρωποί τους είναι σπίτι και περιμένουν. Μιλούν ή κάνουν βιντεοκλήσεις από το κινητό τους μαζί τους. Tίποτα περισσότερο. Οι ώρες περνούν δύσκολα, αργά. Οι νέοι με τη μεγάλη προσήλωση στην τεχνολογία ασχολούνται με τα κινητά τους, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία τούς παρακολουθούν από τα διπλανά κρεβάτια, χωρίς να μπορούν να ταυτιστούν. Τι κάνουν; «Σκέφτονται, μας λένε».

«Το βασικό όπλο στην αντιμετώπιση του Covid είναι η πολύ καλή παρακολούθηση (monitoring) που μας δίνει τη δυνατότητα να παρέμβουμε την κατάλληλη στιγμή για τη διασωλήνωση», εξηγεί. «Η επιδείνωση είναι ραγδαία, η βελτίωση αργή. Αν είναι να επιδεινωθεί η κατάσταση της υγείας του ασθενούς, αυτό θα γίνει μέσα σε ώρες». Αν λοιπόν «δεν υπάρχει η δυνατότητα παρακολούθησης, μπορεί να χειροτερέψει η κατάσταση της υγείας του ασθενούς και να μην το πάρεις είδηση».

«Η πολύ καλή παρακολούθηση επιβάλλει να έχεις πολύ καλή στελέχωση, που δεν υπάρχει», διευκρινίζει, «χρειάζεται κόσμος, προσωπικό». Η καλή παρακολούθηση σημαίνει ακόμα ότι έχεις και επάρκεια κατάλληλων Μέσων Ατομικής Προστασίας. Τα ΜΑΠ, καταδεικνύει, είναι επαρκή αλλά έχουν τρομακτικά προβλήματα στην ποιότητα. «Το ελληνικό κράτος σε αντίθεση με τη διεθνή πρακτική έχει επιλέξει να μην ελέγχει, να μην πιστοποιεί τα ΜΑΠ», τονίζει, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες προηγμένες χώρες που ελέγχουν, εγκρίνουν ή επιστρέφουν τα ΜΑΠ.

Θαλαμοφύλακας

Από τον θεράποντα γιατρό ορίζεται ένας θαλαμοφύλακας σε κάθε θάλαμο, μας λέει. Συνήθως είναι νεότερος σε ηλικία, παρακολουθεί τους υπόλοιπους και ειδοποιεί όταν κάτι καταλαβαίνει ότι δεν πηγαίνει καλά. «Εξακολουθεί όμως η ιατρική παρακολούθηση να είναι καταλυτική», τονίζει και εξηγεί ότι ο ιός δεν προκαλεί δύσπνοια, έτσι οι ασθενείς δεν κατανοούν την επιδείνωση της κατάστασης της υγείας τους. Οταν έρθει η ώρα της διασωλήνωσης, οι γιατροί παροτρύνουν τους ασθενείς να τηλεφωνήσουν στα αγαπημένα τους πρόσωπα και λίγο αργότερα τους ζητούν να ολοκληρώσουν τη συνομιλία για να προχωρήσουν στη διασωλήνωση.

Η συνηθέστερη απάντηση είναι «μα γιατί, αφού νιώθω καλά» ή η πλήρης άρνηση της διασωλήνωσης. «Είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση αυτή που προκαλεί ο ιός, που χρήζει εξαντλητικής παρακολούθησης. Αν καταφέρεις να αποφύγεις τη διασωλήνωση με πολύ καλή παρακολούθηση είναι ευχής έργο». Διότι η διασωλήνωση από τη μία αυξάνει τη θνητότητα και από την άλλη δίνει στον ασθενή μια παράταση να πολεμήσει ο οργανισμός του τον ιό.

«Ολοι αξίζουμε να έχουμε μια ευκαιρία στη διασωλήνωση», ξεκαθαρίζει. Η επιλογή με βάση κυρίως την ηλικία για το ποιος θα διασωληνωθεί, που έγινε στο πρώτο κύμα της πανδημίας σε πολλές χώρες του κόσμου, και ευρωπαϊκές, είναι δραματική εξέλιξη. «Είναι αναξιοπρέπεια να πεθάνεις σε έναν θάλαμο, μόνος, χωρίς κανέναν δίπλα σου, με μια μάσκα οξυγόνου στο πρόσωπο, υπό τον ήχο των μηχανημάτων, από ασφυκτικό θάνατο, γιατί τέτοιος είναι». Αυτά απεύχονται οι γιατροί. Δεν έγιναν όμως όλα αυτά για τα οποία δεσμεύτηκε η κυβέρνηση, επισημαίνει.

Εκτός από τη στήριξη του ΕΣΥ με προσωπικό και κατάλληλα ΜΑΠ, «οφείλουμε να λάβουμε μέτρα -ως πολιτεία- για να απλωθεί η μετάδοση σε χρόνο, ώστε όταν μπούμε στο νοσοκομείο να βρούμε κρεβάτι. Διότι από αυτό εξαρτάται αυτή τη στιγμή η θνητότητα, δεν έχουμε φάρμακο. Εξαρτάται από την παρακολούθηση και την πρόσβαση σε κρεβάτι ΜΕΘ».

Σε έναν μεγάλο βαθμό όσοι διασωληνώνονται αποσωληνώνονται, μας λέει. Συνήθως η βελτίωση αρχίζει μία εβδομάδα μετά τη διασωλήνωση. Αυτό όμως εξαρτάται από πολλά πράγματα, όπως την ηλικία, τα σοβαρά προβλήματα υγείας, ενώ επιβαρυντικοί παράγοντες είναι ακόμα και μία απλή υπέρταση, σάκχαρο, καθώς και το υπερβάλλον βάρος. «Ο σωλήνας εύκολα μπαίνει, δύσκολα βγαίνει».

Με ποιους άλλους τρόπους μπορεί να παρέμβει ο γιατρός; «Μια μέθοδος που πετάει συνδυασμένο οξυγόνο με δύναμη [High Flow Nasal Cannula (HFNC)] χρησιμοποιείται για να γλιτώσουμε τη διασωλήνωση. Εχουμε δύο τέτοια μηχανήματα. Από εκεί και πέρα ούτε σε φάρμακα ούτε σε πλάσμα αναρρώσαντος έχουμε επάρκεια. Ρεμντεσιβίρη που ενδείκνυται, για παράδειγμα, έχουμε περίπου 50 κουτιά, ενώ πλάσμα δεν έχουμε καθόλου».

Ο αθόρυβος εχθρός

«Υπάρχουν τελικά σημάδια που θα μας οδηγήσουν στο νοσοκομείο σε αυτόν τον «αθόρυβο» ιό που από όπου έχει περάσει έχει σαρώσει;», τον ρωτάμε. Ναι, μας λέει, είναι τα ίδια με τη γρίπη. «Οποιος έχει περάσει τη γρίπη το θυμάται. Εχει κακουχία και 39 πυρετό, ακατέβατο επί μέρες. Η επιδείνωση του αναπνευστικού είναι ο «σιωπηλός» παράγοντας της νόσου», μας λέει.

Φάρμακα

Το πρωτόκολλο της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων αναφέρει άλλα σχήματα: στους μεν νοσηλευομένους φωσφορική χλωροκίνη ή υδροξυχλωροκίνη, αζιθρομυκίνη, κολχικίνη, ρεμντεσιβίρη και στους ασθενείς που παραμένουν στο σπίτι τα δύο πρώτα (χλωροκίνη και αζιθρομυκίνη). «Η χλωροκίνη ως θεραπεία στους νοσούντες νοσηλευομένους και μη έχει καταργηθεί παγκοσμίως», μας λέει. «Δεν εφαρμόζονται τα πρωτόκολλα αυτά. Συντάχθηκαν τον Απρίλιο, έχουμε Σεπτέμβριο, πολύ περισσότερες μελέτες και εμπειρία». «Και τι κάνετε;», ρωτάμε. «Οι περισσότεροι δίνουμε κορτιζόνη, αφού βλέπουμε ότι δουλεύει (δεξομεθαδόνη, μορφή κορτιζόνης) και μετά τίποτα ή ό,τι θεωρεί ο καθένας καλύτερο».

Στο μέλλον, σε δύο και πλέον χρόνια, γιατί μιλάμε για πανδημία, ο κορονοϊός θα μας συνοδεύει την περίοδο της γρίπης και των αναπνευστικών λοιμώξεων, μας λέει ο Χ. Μόσχος. «Ολοι θα έρθουμε κάποια στιγμή σε επαφή με τον κορονοϊό. Οσο περισσότεροι έχουμε κολλήσει τον ιό τόσο θα μειώνεται η επικινδυνότητά του, μέχρι τότε θα υπάρξει τρόπος αποτελεσματικότερης αντιμετώπισής τους με γρήγορο-οικονομικό τεστ με τα πρώτο δέκατα, απομόνωση και φαρμακευτική θεραπεία».

Αν αφήναμε ανεξέλεγκτο τον ιό θα είχαμε 5.000-10.000 απώλειες, μεταξύ των οποίων και νέους. Εχει μεγάλη ισχύ η φύση, μας λέει. «Δεν είναι πράγματα που δεν έχουν ξανασυμβεί. Τώρα όμως καμία κοινωνία δεν είναι διατεθειμένη να δεχτεί τον μεγάλο αριθμό απωλειών ή το tirage στη διασωλήνωση και τον θάνατο χωρίς αξιοπρέπεια. Επειτα από μερικά χρόνια δεν θα θυμόμαστε τίποτα για τον ιό. Την αντίδραση θα θυμόμαστε, το λοκντάουν, τις μάσκες, μόνο αυτό».