Θυμάστε τι αισθήματα σας δημιούργησε η τελευταία σκηνή της ταινίας «Fight Club» όταν ο Εντουαρντ Νόρτον κρατά το χέρι της Ελενα Μπόναμ Κάρτερ και παρακολουθούν τα κτίρια των μεγαλύτερων τραπεζών να τινάζονται στον αέρα καταστρέφοντας όλα τα αρχεία με τα χρέη των κατόχων πιστωτικών καρτών; Αν δεν είστε μεγαλοτραπεζίτης η δοσατζής, πιθανότατα η σκηνή σάς άφησε ένα ελαφρύ μειδίαμα ικανοποίησης. Η καταστροφή των αρχείων ισοδυναμούσε με την απελευθέρωση εκατομμυρίων πολιτών από χρέη προς τα μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του πλανήτη.
Τι γίνεται όμως όταν την καταστροφή πολύτιμων αρχείων έχει αναλάβει ένας νεοφασίστας υπερήλικας πρόεδρος των ΗΠΑ, συνεπικουρούμενος από τον πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου που τυχαίνει να είναι ένας ακραίος συνωμοσιολόγος και να χαιρετά ναζιστικά;
Την περασμένη εβδομάδα επικράτησε πανικός στην επιστημονική κοινότητα των ΗΠΑ καθώς άρχισαν να εξαφανίζονται μαζικά από ιστοσελίδες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης πληροφορίες που αφορούσαν θέματα υγείας, περιβάλλοντος, ισότητας των φύλων κ.ά. Ερευνητές έτρεχαν κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή με στικάκια και σκληρούς δίσκους να περισώσουν όσα δεδομένα μπορούσαν. Αν και ορισμένες από τις δημόσιες βάσεις δεδομένων επανήλθαν ύστερα από μερικές ημέρες, διαπιστώθηκε ότι είχαν αλλαχτεί κείμενα (για να απομακρυνθούν τα… woke στοιχεία) καθιστώντας το περιεχόμενο αναξιόπιστο. Αλλα στοιχεία, όπως πληροφορίες για το γεγονός ότι οι φτωχότεροι πολίτες και τα μέλη μειονοτήτων βιώνουν με πολύ χειρότερο τρόπο καταστροφές από φυσικά φαινόμενα, εξακολουθούν να αγνοούνται.
Το λεγόμενο data purge (εκκαθάριση δεδομένων) θέτει δυνητικά σε κίνδυνο τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων καθώς ανάμεσα στα στοιχεία που απομακρύνθηκαν περιλαμβάνονταν πληροφορίες του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) για την προστασία από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, την υγεία εφήβων, τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών κ.ά.
Στο συλλογικό υποσυνείδητο η αιφνίδια απώλεια μεγάλου όγκου δεδομένων είναι συνυφασμένη με κολοσσιαίες καταστροφές από φυσικά φαινόμενα ή από τη δράση του ανθρώπου. Στην ταινία «Blade Runner 2049», του Ντενί Βιλνέβ, βλέπουμε πώς το λεγόμενο Black Out, το οποίο ίσως προκάλεσαν τα ανθρωποειδή (ρέπλικες), καταστρέφει όλα τα ψηφιακά δεδομένα στον πλανήτη. Το αποτέλεσμα είναι να προκύψει ένα πολύ πιο αυταρχικό και δυστοπικό καθεστώς.
Για αιώνες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πίστευαν ότι κάτι παρόμοιο είχε συμβεί το 48 π.Χ. όταν οι στρατιώτες του Ιούλιου Καίσαρα έβαλαν κατά λάθος φωτιά στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο. Ακόμη και σήμερα, ενώ οι περισσότεροι ιστορικοί συμφωνούν ότι η φωτιά είχε περιορισμένες συνέπειες, η καταστροφή της Βιβλιοθήκης είναι συνυφασμένη με την απώλεια της γνώσης μας για τους αρχαίους πολιτισμούς.
Στο βιβλίο του «Burning the Books», ο Ρίτσαρντ Οβεντεν, διευθυντής της μεγαλύτερης και παλαιότερης Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, απαριθμεί τις μεγαλύτερες καταστροφές αρχείων που έχουν σημειωθεί εσκεμμένα στην ανθρώπινη ιστορία. Σε ένα από τα κεφάλαια μάλιστα στέκεται στη μαζική υφαρπαγή ή/και καταστροφή αρχείων που πραγματοποίησαν οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές δυνάμεις όταν αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις αποικίες τους μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Βρετανοί λόγου χάρη ήθελαν να εξαφανίσουν κάθε επίσημη αναφορά στα φρικτά βασανιστήρια που πραγματοποιούσαν στην Κένυα μετά την εξέγερση των Μάου Μάου, ενώ η Γαλλία δεν ήθελε κανένα ίχνος από τα εγκλήματά της στην Αλγερία.
Ανεξαρτήτως των προθέσεων, παρόμοια αποτελέσματα είχε και η απόφαση της κυβέρνησης Τζαννετάκη (συνεργασίας Ν.Δ.-ΚΚΕ-ΕΑΡ) να καταστρέψει 17,5 εκατ. φακέλους κοινωνικών φρονημάτων το 1989. Στο όνομα της «εθνικής συμφιλίωσης» χάθηκε τεράστιος όγκος ιστορικών στοιχείων μετά την περίοδο του Εμφυλίου, που μαρτυρούσε τα βασανιστήρια, τις εξορίες και τις συνεχείς παρενοχλήσεις από το κράτος της Δεξιάς – μια υπόθεση που θυμίζει περισσότερο την καταστροφή αρχείων στη Νότια Αφρική μετά το απαρτχάιντ.
Παρ’ όλα αυτά, η μαζική καταστροφή αρχείων δεν προέρχεται πάντα από τη δράση αυτοκρατόρων και αποικιοκρατών ούτε έχει ως στόχο τη συγκάλυψη της ιστορικής αλήθειας. Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, ομάδες πολιτών κατέστρεψαν τέσσερα εκατομμύρια τόμους αρχείων από Βιβλιοθήκες, κυβερνητικά κτίρια, αλλά ακόμη και εκκλησίες και μοναστήρια, με αποτέλεσμα να χαθεί ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι της μεσαιωνικής ιστορίας της Ευρώπης.
Οπως εξηγούσε όμως ο Γαλλοαμερικανός ιστορικός Τομάς Λεκάκ, που ειδικεύεται στη Μεσαιωνική Γαλλία, από τις τεράστιες φλόγες που έκαιγαν το περιεχόμενο των αρχείων ξεπήδησε η νεωτερικότητα. Ο ίδιος, αν και με πόνο καρδιάς (αφού οι φλόγες κατέστρεψαν το βασικό αντικείμενο της επιστημονικής του μελέτης), αναγνωρίζει ότι η καταστροφή είναι κάτι περισσότερο από την τυφλή οργή του όχλου. Τα αρχεία περιλάμβαναν όλα τα έγγραφα ιδιοκτησίας γης αλλά και πληροφορίες για τα κληρονομικά αξιώματα των αριστοκρατών και του κλήρου και συνεπώς αποτελούσαν το DNA του φεουδαρχικού συστήματος. Οι γκιλοτίνες από μόνες τους δεν θα αρκούσαν για να καταστραφεί ολοκληρωτικά ο παλιός κόσμος αν δεν εξαφανίζονταν και τα αρχεία που πιστοποιούσαν την εξουσία του.
Παρεμπιπτόντως, πολύ πριν από τους Γάλλους, οι Αγγλοι χωρικοί που εξεγέρθηκαν το 1381, υπό τον Ουάτ Τάιλερ, φρόντισαν να κάψουν τα αρχεία των χρεών τους προς τον ηγεμόνα - περίπου δηλαδή ό,τι έκανε και ο Τάιλερ Ντέρντεν στην ταινία «Fight Club».
Η καταστροφή ενός αρχείου λοιπόν δεν έχει εκ προοιμίου κάποιο ηθικό πρόσημο. Μπορεί να είναι πράξη απελευθέρωσης ή υποδούλωσης, μπορεί να ανατρέπει ή διατηρεί το status quo. Πάντα όμως είναι μια πολιτική πράξη που στόχο έχει να εξασφαλίσει την εξουσία για μια ομάδα του πληθυσμού ή μια κοινωνική τάξη.
Αν σήμερα στις ΗΠΑ καταστρέφουν τα αρχεία δισεκατομμυριούχοι φασίστες, οφείλουμε να τους σταματήσουμε.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας