Αθήνα, 20°C
Αθήνα
Αίθριος καιρός
20°C
21.8° 17.3°
1 BF
72%
Θεσσαλονίκη
Αυξημένες νεφώσεις
19°C
19.4° 17.2°
0 BF
78%
Πάτρα
Σποραδικές νεφώσεις
17°C
16.6° 16.5°
1 BF
69%
Ιωάννινα
Σποραδικές νεφώσεις
10°C
9.9° 9.9°
1 BF
100%
Αλεξανδρούπολη
Αίθριος καιρός
13°C
12.9° 12.9°
0 BF
82%
Βέροια
Αραιές νεφώσεις
16°C
16.8° 13.8°
2 BF
69%
Κοζάνη
Αραιές νεφώσεις
10°C
12.9° 10.4°
1 BF
76%
Αγρίνιο
Σποραδικές νεφώσεις
17°C
17.0° 17.0°
1 BF
76%
Ηράκλειο
Ελαφρές νεφώσεις
18°C
17.8° 17.8°
3 BF
82%
Μυτιλήνη
Ελαφρές νεφώσεις
21°C
20.5° 20.5°
0 BF
61%
Ερμούπολη
Αίθριος καιρός
21°C
20.8° 20.6°
2 BF
61%
Σκόπελος
Αραιές νεφώσεις
20°C
19.6° 19.6°
2 BF
65%
Κεφαλονιά
Ελαφρές νεφώσεις
20°C
19.8° 19.8°
2 BF
47%
Λάρισα
Αίθριος καιρός
15°C
16.2° 14.9°
0 BF
77%
Λαμία
Σποραδικές νεφώσεις
20°C
19.9° 17.3°
1 BF
59%
Ρόδος
Αίθριος καιρός
22°C
22.1° 21.8°
2 BF
82%
Χαλκίδα
Ελαφρές νεφώσεις
20°C
21.0° 17.5°
1 BF
63%
Καβάλα
Αυξημένες νεφώσεις
19°C
19.4° 19.4°
1 BF
70%
Κατερίνη
Αραιές νεφώσεις
18°C
17.5° 17.2°
1 BF
95%
Καστοριά
Σποραδικές νεφώσεις
12°C
12.4° 12.4°
1 BF
81%
ΜΕΝΟΥ
Τετάρτη, 09 Οκτωβρίου, 2024
nekra paidia gaza
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
AP Photo/Saher Alghorra

Ελληνική δημοσιογραφία: Παθητική σύνταξη, ενεργητική συνενοχή

Η μεταφορά από τα ελληνικά ΜΜΕ της είδησης για τη δολοφονία από τον ισραηλινό στρατό δύο νεογέννητων διδύμων, της μητέρας τους και της γιαγιάς τους στη Γάζα, έφερε στο προσκήνιο ορισμένες από τις παθογένειες του ελληνικού Τύπου. Προβλήματα που ξεκινούν στην αίθουσα σύνταξης του BBC και φτάνουν στα περίπτερα και στις οθόνες μας μέσω του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων.

«Nεογέννητα δίδυμα σκοτώθηκαν την ώρα που ο πατέρας τους δήλωνε τη γέννησή τους». Ο συγκεκριμένος τίτλος, αναπαραγόμενος σχεδόν αυτολεξεί, γέμισε τις ηλεκτρονικές σελίδες ελληνικών μέσων ενημέρωσης στις 14 Αυγούστου. Πώς σκοτώθηκαν άραγε; Μήπως έπεσαν από την κούνια τους; Ομολογουμένως το κείμενο που ακολουθούσε έδινε ορισμένες εξηγήσεις. Τα σκότωσε ο ισραηλινός στρατός. Εδώ ξεκινούσε όμως μια σειρά άλλων προβλημάτων.

Το κείμενο που μεταδόθηκε από γνωστά ΜΜΕ («Καθημερινή», «Πρώτο Θέμα», ΣΚΑΪ, Capital, «Τα Νέα» κ.ά.) ήταν απλώς copy paste από τηλεγράφημα του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΜΠΕ). Οσο για το τηλεγράφημα, αποτελούσε λέξη προς λέξη μετάφραση από την ιστοσελίδα του BBC. Ενας συντάκτης στο Λονδίνο, χωρίς να το γνωρίζει, είχε γεμίσει με το κείμενό του τα ελληνικά ΜΜΕ. Οπως κατήγγειλαν εκατοντάδες χρήστες του ίντερνετ από όλο τον κόσμο, ο τίτλος αποτελούσε μία από τις κλασικές τεχνικές προπαγάνδας του BBC: Η παθητική σύνταξη απομάκρυνε από το κάδρο τον δράστη, δηλαδή τον ισραηλινό στρατό που δολοφόνησε τα νεογέννητα δίδυμα.

Παρεμπιπτόντως, το κείμενο περιλάμβανε αρκετές ακόμη τεχνικές παραπληροφόρησης, όπως ότι απέδιδε τις πληροφορίες για τους νεκρούς Παλαιστίνιους στο «ελεγχόμενο από τη Χαμάς» υπουργείο Υγείας της Γάζας, μια φράση που χρησιμοποιούν διαρκώς μόνο όσοι επιχειρούν να αμφισβητήσουν πλαγίως το μέγεθος της γενοκτονίας, παρά το γεγονός ότι ο ΟΗΕ και οι μεγαλύτερες ανθρωπιστικές οργανώσεις αποδέχονται τα στοιχεία.

Αν και η προπαγανδιστική χρήση της παθητικής σύνταξης είναι παλιά όσο και οι πρώτες εφημερίδες, σύμφωνα με ερευνητές έχει λάβει πρωτοφανείς διαστάσεις στην περίπτωση της γενοκτονίας της Γάζας. Οπως σημείωνε στο περιοδικό Time η Ελενα Ντούντουμ, από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια, αυτή τη στιγμή «η γραμματική μετατρέπεται σε ένα ανεξίτηλο εργαλείο του καταπιεστή και η παθητική σύνταξη είναι το πιο αξιόπιστο μέσο στη διάθεσή της».

Και τι σημασία έχει, θα αναρωτηθεί κάποιος, αν τα ΜΜΕ παρουσιάζουν προβληματικούς τίτλους από τη στιγμή που περιλαμβάνουν όλες τις σχετικές πληροφορίες στα κείμενά τους; Η απάντηση είναι ότι, σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα του Πανεπιστημίου Κολούμπια, έξι στους δέκα χρήστες του ίντερνετ που προωθούν ένα κείμενο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν έχουν πατήσει ποτέ το λινκ για να το διαβάσουν.

Ειδικότερα το BBC έχει αναγάγει τη συγκεκριμένη πρακτική σε… τέχνη. Πριν από έναν μήνα παρουσίασε κείμενο με τον ποιητικό τίτλο «Ο μοναχικός θάνατος ενός άνδρα της Γάζας με σύνδρομο Down». Η πραγματική είδηση, βέβαια, ήταν ότι ο ισραηλινός στρατός απομάκρυνε τους γονείς του κατάκοιτου Μοχάμεντ Μπαρ από το σπίτι του, απελευθέρωσε στρατιωτικά σκυλιά να τον κατασπαράξουν και άφησε το πτώμα του να σαπίζει για αρκετές ημέρες.

Τόσο στην περίπτωση της δολοφονίας των διδύμων όσο και του 24χρονου με το σύνδρομο Down, η διεθνής κατακραυγή ανάγκασε το BBC να αλλάξει τους τίτλους. Στην πρώτη περίπτωση ο τίτλος έγινε «Πατέρας υποστηρίζει ότι δίδυμα μωρά σκοτώθηκαν από ισραηλινό χτύπημα στη Γάζα ενώ δήλωνε τη γέννησή τους» και στη δεύτερη «Αντρας στη Γάζα με σύνδρομο Down δέχτηκε επίθεση από σκύλο του IDF και αφέθηκε να πεθάνει, υποστηρίζει η μητέρα του στο BBC». Και στις δυο περιπτώσεις, δηλαδή, προστέθηκε μεν στον τίτλο ο δράστης, αλλά η παθητική σύνταξη παρέμεινε για να απαλύνει το έγκλημα (το Ισραήλ δεν σκοτώνει, οι Παλαιστίνιοι σκοτώνονται), ενώ η απόδοση της πληροφορίας στον πατέρα και στη μητέρα αφήνει ψήγματα αμφιβολιών για την αξιοπιστία της.

Κάποιος ανεξήγητα καλοπροαίρετος ή απελπιστικά αφελής αναγνώστης θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι η παθητική φωνή είναι ο κανόνας στη σύνταξη δημοσιογραφικών τίτλων και δεν υποκρύπτει κάποια πολιτική ατζέντα. Αντί άλλης απάντησης ας δούμε πόσο καλύτερα κάλυψαν τα διεθνή και τα ελληνικά ΜΜΕ τον ρωσικό βομβαρδισμό νοσοκομείου στην Ουκρανία: Associated Press «Η ρωσική πυραυλική επίθεση στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της Ουκρανίας περιπλέκει τη θεραπεία παιδικού καρκίνου». Reuters: Ρωσική πυραυλική επίθεση σκότωσε τουλάχιστον 41 και χτύπησε παιδικό νοσοκομείο αναφέρει η Ουκρανία». Τα Νέα: «Η Ρωσία χτύπησε νοσοκομείο παίδων του Κιέβου». Mega Channel «Η Ρωσία χτύπησε παιδιατρικό νοσοκομείο στο Κίεβο – Εικόνες τρόμου και πανικού».

Η ιστορία μας όμως δεν τελειώνει εδώ. Στις 15 Αυγούστου το ΑΜΠΕ επανήλθε στο θέμα της δολοφονίας των νεογέννητων διδύμων στη Γάζα με δεύτερο κείμενο, το οποίο ενώ δεν περιείχε νεότερες πληροφορίες είχε τον εξής βελτιωμένο τίτλο: «“Πώς θα ζήσω τώρα;” – Πατέρας χάνει τη γυναίκα του και τα νεογέννητα δίδυμα παιδιά τους σε βομβαρδισμό του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας». Η προσπάθεια διόρθωσης είναι ίσως αξιέπαινη, αλλά το πρόβλημα της ελληνικής δημοσιογραφίας παραμένει. Την ίδια ημέρα δεκάδες ελληνικά ΜΜΕ έπαιξαν για δεύτερη συνεχόμενη ημέρα την ίδια είδηση κάνοντας copy paste το τηλεγράφημα και τον τίτλο του.

Ισως μερικές φορές χρειάζεται να παραφράσουμε το περίφημο «ξυράφι του Χάνλον» που λέει «μην αποδίδεις στην κακία κάτι που εξηγείται επαρκώς από την ηλιθιότητα». Στην περίπτωσή μας, ας μην αποδίδουμε πάντα σε προπαγάνδα όσα μπορούν να εξηγηθούν με τη δημοσιογραφική τεμπελιά και την υποστελέχωση των μέσων ενημέρωσης.

info-war.gr

Google News ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS
Ελληνική δημοσιογραφία: Παθητική σύνταξη, ενεργητική συνενοχή

ΣΧΕΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.

Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.

Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας