Είναι ίσως η καλύτερη δουλειά της Ρηνιώς Κυριαζή και από τις καλύτερες παραστάσεις πάνω στο σύγχρονο νεοελληνικό θέατρο. Θα μπορούσε ίσως να θεωρηθεί ρίσκο, αλλά η Κυριαζή τόλμησε, μελέτησε, δημιούργησε, επέλεξε εξαιρετικούς συνεργάτες (ο παίκτης θεάτρου σκιών Αθως Δανέλλης είναι εξαιρετικός πίσω από τον «μπερντέ», σε ό,τι κι αν κάνει, και η Δέσποινα Χαλκορόκα ερμηνεύει πολύ καλά τους δικούς της πολλαπλούς ρόλους) και πέτυχε. Δεν θα έπρεπε να υπάρχει σχολείο, οικογένεια και ενήλικας που να μην πάει να δει την παράσταση «Στη σκιά του Λούσια»: είναι η σύγχρονη ιστορία της χώρας, βασισμένη στο εξαιρετικό βιβλίο «Λούσιας» του εικαστικού και συγγραφέα Νίκου Χουλιαρά, με πρωταγωνιστή έναν αγαθό -ημίτρελο θα τον έλεγαν κάποιοι- νεαρό που παρατηρεί με τα δικά του μάτια την ασχήμια και την αλήθεια της. Οσο για την ίδια τη Ρηνιώ, που ερμηνεύει τον Λούσια, κατάφερε να κάνει θεατρική πράξη αξιώσεων ένα έργο αξιώσεων, που ομολογουμένως της ταίριαξε απόλυτα.
«Ημουν από αυτά τα παράξενα παιδιά που στην εφηβεία διάβαζα βιβλία δίπλα στη λίμνη στα Γιάννενα όπου μεγάλωσα» μας λέει η Ρηνιώ. «Ο,τι διάβασα τότε έχει χαραχτεί μέσα μου-έγινε “δικό μου”. Τον Λούσια τον ήξερα, ήταν σαν να κάναμε παρέα, περνούσε δίπλα μου σαν σκιά, χαμογελούσε, με κοίταζε με τα πονεμένα μάτια του. Ο πατέρας μου από μικρή μού έλεγε: “Κάθε τόπος είναι ωραίος, αρκεί να ξέρεις να τον μάθεις, να τον αγαπήσεις”. Τα Γιάννενα ήταν για μένα οι τρελοί που συναντούσαμε στις βόλτες, οι παράξενες μορφές τους, τα παλιά τους ρούχα, τα λόγια τους. Εχω ακούσει πολλές ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι του Λούσια. Εχω δει μάτια σαν την παγωμένη λίμνη και βαθιά σαν τα νερά της. Εχω δίπλα μου Λούσιες κι έχω μέσα μου. Είναι πολύτιμοι και μου δείχνουν τον δρόμο».
Τη ρωτάμε ποιος είναι ο σύγχρονος «Λούσιας» σήμερα; «Δεν μπορώ να μην αναφέρω τον Αντώνη Καρυώτη· όταν δολοφονήθηκε στον Πειραιά ήμασταν με τη Σοφία Χουλιαρά και δουλεύαμε πάνω στον Λούσια· κοιταχτήκαμε, παγώσαμε και βάλαμε τα κλάματα. Είναι αμέτρητοι, είναι οι πεταμένοι. Οσοι δεν έχουν κοινωνική φροντίδα, ιατρική περίθαλψη. Ακόμη κι εκείνοι που περιβάλλονται από αγάπη δεν είναι εύκολο να προστατευτούν από τη σκληρότητα του κόσμου. Οι ίδιοι και οι οικογένειές τους είναι συνεχώς εκτεθειμένοι στη βία. Πώς γίνεται να υπάρχει τόση βία, τι φταίει; Δεν μπορώ να πιστέψω πως φταίνε οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε - αυτές θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τρυφερότητα. Είναι κάτι άλλο που γεννά την επιθυμία της βίας προς τον αδύναμο. Η Ελλάδα πια δεν είναι ο Λούσιας, είναι αυτός που χτυπάει τον Λούσια, κι αυτό είναι πολύ θλιβερό».
Στην παράσταση (επιτέλους) δεν γίνεται χρήση ενός ακόμη βίντεο. Εχουμε θέατρο σκιών, ως έναν μεγάλο «μπερντέ» που πάνω του ζωντανεύουν οι φιγούρες του Αθου Δανέλλη: «Η Σοφία Χουλιαρά φαντάστηκε τις σκιές από το έργο του πατέρα της να ζωντανεύουν από τον Αθω. Ενθουσιάστηκα με την ιδέα. Ηταν σαν να ξεκλείδωσε ένας κόσμος. Η συνάντηση με τον Αθω είναι από τις πολυτιμότερες συνεργασίες μου. Πρόσφερε απλόχερα τη βαθιά γνώση του θεάτρου σκιών, τους κώδικες του Καραγκιόζη τους οποίους υπηρετεί πιστά αλλά και ανατρέπει, όπου και όταν χρειάζεται. Είναι ένας μοναδικός καλλιτέχνης που φέρει την ψυχή μιας παλιάς τέχνης, μιας αρχέγονης ανάγκης του ανθρώπου για το παιχνίδι με τη σκιά, ίσως και με τη σκιά του εαυτού του. Οι φωνές που δημιούργησε για τις φιγούρες έδωσαν στους χαρακτήρες του έργου γκροτέσκα διάσταση που αναδεικνύει το σπαρακτικό χιούμορ του Νίκου Χουλιαρά. Η φωνή της φιγούρας του Λούσια συνομιλεί με τους αρχαίους μίμους, τον Καραγκιόζη, τους μεγάλους κωμικούς και φτάνει στο εδώ και τώρα. Ο Αθως, χωρίς να το γνωρίζει, όρισε μέσα από αυτό το πρίσμα και τον δικό μου Λούσια. Η πρόθεση είναι να είναι ο Λούσιας ένας διάφανος μίμος» μας απαντά.
«Οσο κι αν φαίνεται παράξενο, μικρά πράγματα ορίζουν τη ζωή» ακούγεται στο έργο. Ωστόσο, στην Ελλάδα του σήμερα τα «μικρά» καθημερινά έχουν οδηγήσει στο να είναι η χώρα πολύ υψηλά όσον αφορά την κατάθλιψη. Τελικά σήμερα τα μικρά έχουν γίνει μεγάλα στην Ελλάδα πλέον; «Κάθε ευαίσθητος άνθρωπος έχει βουλιάξει στη θλίψη. Αντιστεκόμαστε με πολύ κόπο, κάνουμε δυο-τρεις κινήσεις κι ύστερα εξαντλούμαστε. Το χειρότερο αίσθημα είναι η σκέψη πως τίποτε ποτέ δεν θα αλλάξει. Πολλά παράλογα τα καταπίνουμε αμάσητα, στην Υγεία, στην Παιδεία. Ο φασισμός μάς διαποτίζει, ό,τι δεν είμαι εγώ δεν υπάρχει και ό,τι με ενοχλεί μπορώ να το χλευάσω, να το κλοτσήσω, μέχρι και να το σκοτώσω. Πρέπει να τ’ αλλάξουμε αυτά, μα δεν ξέρω πώς!
Από την άλλη, βλέπω τον “Λούσια” και γύρω και μέσα μου. Η καλοσύνη, η υπερηφάνεια, η αξιοπρέπεια, η ειλικρίνεια και η εξυπνάδα του υπάρχουν ακόμα γύρω μας. Ο Λούσιας βουτάει στην έννοια, ταυτίζει έννοια και λέξη χωρίς εκπτώσεις, δεν λέει λόγια, γίνεται ο λόγος. Ολο αυτό το διάστημα που ασχολούμαι μαζί του έχω γίνει πιο δυνατή, πιο ακριβής, πιο ελεύθερη, πιο χαρούμενη και ταυτόχρονα πιο λυπημένη. Ο Λούσιας είναι η χαμένη μας τρυφερότητα, η γλυκιά μας αδυναμία, η δύναμή μας. Ενας καθρέφτης να δούμε το φως μέσα στη σκιά μας. Δεν ξέρω τι είναι η Ελλάδα, δεν καταλαβαίνω πια τίποτα. Αγαπώ τη φυσική ομορφιά της, όπου δεν την έχουμε διαλύσει, κάποια βιβλία, κάποια παραμύθια της· και μερικούς ανθρώπους που συνεχίζουν να παλεύουν για κάτι» συνεχίζει.
«Το έργο είναι βαθιά και πολύπλευρα πολιτικό. Δεν ξέρω πώς κατάφερε αυτός ο μεγάλος ποιητής και ζωγράφος να μας μιλήσει για όλα αυτά μέσα από δύο παιδικά μάτια. Ισως μόνο έτσι μπορούμε να δούμε· μέσα από τα μάτια του παιδιού που μας ρωτάει: Γιατί γίνεται πόλεμος; Μα δεν υπάρχει. Πώς υπομένουμε να μην έχουμε απάντηση για όσα κάναμε και όσα δεν κάναμε; Πώς τολμάμε να του λέμε πως εμείς οι μεγάλοι που πρέπει να μας μοιάσει σκοτώνουμε παιδιά; Ισως μπορούμε να σταματήσουμε να επιβεβαιώνουμε την πικρή μας ιστορία, να την κοιτάξουμε κατάματα και να την αξιοποιήσουμε. Δύσκολο βέβαια γιατί στον καθρέφτη είναι ο εαυτός μας. Αλλά καιρός να τον αντιμετωπίσουμε. Μόνο με το τραύμα μας θα προχωρήσουμε και με τη ρωγμή μας, δεν γίνεται αλλιώς» καταλήγει.
Πληροφορίες: Στο Θέατρο «Θησείο» (Τουρναβίτου 7, Ψυρρή), έως 16/06. Προπώληση: more.com. Ειδική βραδιά: Αύριο, στις 19.00, πριν από την παράσταση, θα γίνει συζήτηση για το έργο του Ν. Χουλιαρά με τους συντελεστές της παράστασης και τους: Γιώργο Χουλιαρά (γλύπτης, πρ. αντιπρύτανης ΑΣΚΤ), Μάριο Σπηλιόπουλο (καθηγητής ΑΣΚΤ), Δημήτρη Αγγελάτο (καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας και Θεωρίας Λογοτεχνίας, ΕΚΠΑ), Λητώ Ιωακειμίδου (επίκουρη καθηγήτρια Συγκριτικής Φιλολογίας, ΕΚΠΑ) και τη Σοφία Χουλιαρά, εικαστικό, σκηνογράφο της παράστασης και κόρη του Ν. Χουλιαρά.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας