Ο μικρός Γάλλος Νταβίντ και η Ελληνίδα θεά του

Με τη βοήθεια και την άρτια μετάφραση της Αγγελικής Βουλουμάνου, το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα και δημοσιογράφου Νταβίντ Λελέ-Ελό έφτασε στη χώρα μας πολύ γρήγορα μετά την πρώτη του παρουσίαση στη σκηνή της Αβινιόν. Είναι επόμενο καθώς εκτός πολλών άλλων μεταφέρει σε εμάς εξ αντανακλάσεως τη λάμψη ενός ειδώλου που ξεκίνησε και διακόνησε το ελληνικό πνεύμα όσο ελάχιστοι άλλοι στο εξωτερικό. Η Νάνα Μούσχουρη -η οποία σαν ευτυχή συγκυρία βρίσκεται στην Ελλάδα αυτόν τον καιρό- εκτός από την αγγελική φωνή και την κρυστάλλινη ερμηνεία στα τραγούδια της, μετέδωσε στο παγκόσμιο ακροατήριο την αίσθηση μιας ελληνικότητας που ακουμπά στο μέτρο και σπουδάζει τη βαθύτητα. Υπήρξε όσο δημοφιλής μπορεί να γίνει κάποιος, τραγουδώντας στα πέρατα και τις γλώσσες του κόσμου, χωρίς η ίδια ποτέ να καταλήξει σε αυτό που ονομάζουμε «ποπ». Αντιθέτως, οι ερμηνείες της, λες, θέλησαν να αποδείξουν ότι το αίσθημα συγκίνησης για να είναι αυθεντικό οφείλει να αναβλύζει από μόνο του και για τον καθένα χωριστά. Ηταν και είναι μια μεγάλη σταρ, όπως και μια υπνοβατούσα μοναχική ύπαρξη, που λάμπει σαν αστέρι ενός μακρινού και ωστόσο ορατού σε όλους γαλαξία.

Ο μικρός Νταβίντ μεγαλώνει στη Γαλλία της δεκαετίας του ’80, την εποχή που -για να θυμίσω- τα γούστα των παιδιών της ηλικίας του στρέφονται σε πολύ διαφορετικές εκδοχές της ποπ. Είναι ένα πολύ διαφορετικό αγόρι που θέλει να παίζει με κορίτσια, να μεταμφιέζεται σε πριγκίπισσες και βασίλισσες της Αιγύπτου, που αποφεύγει την μπάλα και τον πόλεμο, και που -όπως είναι επόμενο με όλα αυτά- δέχεται γι’ αυτήν την ιδιαιτερότητά του κάθε είδους αρνητικό σχόλιο από τους συμμαθητές του. Ωσπου μια μέρα θα ακούσει στους τίτλους της «Κόρης του Μιστράλ» (γνωστού σίριαλ της εποχής) μια φωνή να τον καλεί στο κατώφλι του εαυτού του... Είναι η φωνή της Νάνας Μούσχουρη, καλυμμένη με τα ονόματα των συντελεστών της παραγωγής, αόρατη για τους μυριάδες άλλους ακροατές που την ακούν σαν κατακλείδα της μυθιστορηματικής -και ελαφρώς κακόγουστης με τα σημερινά γούστα- σειράς. Μα για τον Νταβίντ η ίδια αέρινη φωνή αποτελεί ένα «κάλεσμα» που χάνεται στα βάθη της ύπαρξης και που, όπως την περιγράφει ακόμα και τώρα, -όταν ενήλικος πια γράφει το βιβλίο του- θυμίζει τη φωνή που μέσα στους χρόνους έχουν περιγράψει άλλοι σαν υπερφυσικό κάλεσμα για την τελείωση του εαυτού τους σε μια αποστολή.

Με τέτοιον ζήλο λοιπόν και με την αίσθηση πως σε αυτή τη φωνή βρίσκεται το νόημα της ζωής του, ο Νταβίντ θα δοθεί στα επόμενα χρόνια στην αναζήτηση της πηγής, που αν δεν είναι η ίδια η Μούσχουρη, εκπροσωπείται τουλάχιστον από εκείνη. Είναι η φωνή που του λέει πως δεν είναι διαφορετικός, αλλά διακριτός από τους περισσότερους, που του μαθαίνει πως ο εαυτός πρέπει να χτίζεται από μέσα προς τα έξω και που τον συμβουλεύει να κρατάει για τον ίδιο το μυστικό της προσωπικής ιδιοφυΐας του, παραδίδοντάς το μονάχα σε όσους είναι ικανοί να το καταλάβουν.

Μα πέρα από τα μακρινό για εκείνα τα χρόνια είδωλο της Ελληνίδας θεάς, υπάρχει και μια άλλη, πολύ πιο κοντινή ύπαρξη, που ξεχειλίζει από αγάπη και που έχει μάθει να αγαπά πέρα από τα σχήματα του κόσμου. Είναι το πρόσωπο της γιαγιάς του συγγραφέα, στο οποίο προσέρχεται για να βρει καταφύγιο και θαλπωρή στις δύσκολες στιγμές του. Δεν υπάρχει τίποτα το διδακτικό εδώ, καμιά «αποστολή». Είναι το μήνυμα μιας αγάπης που δίδεται χωρίς εξηγήσεις ή περιττά λόγια.

Από τη μια λοιπόν μια ξένη Ελληνίδα θεά και από την άλλη μια γήινη Γαλλίδα γιαγιά. Ανάμεσα στις δύο, ή μάλλον και με τις δύο μαζί στα όνειρά του, ο γιος ενός λαϊκού ζευγαριού στο Παρίσι θα φτάσει κάποτε να αγγίξει το όνειρό του. Και βέβαια μαζί με αυτό να γνωρίσει βαθιά τον εαυτό του. Το κείμενο του Ελό είναι κάτι παραπάνω από βιογραφία, είναι η μαρτυρία ενός ανθρώπου που ζει συνέχεια στο παρόν και μετατρέπει το «εγώ» του αντί για πρόσωπο σε ιδιότητα. Πράγματι στην παράσταση του «Σταθμού» ακούμε συνέχεια το «εγώ» του αφηγητή να ζει στο διαρκώς ζωντανό παρόν και να αποκτά με αυτό την ένταση και το εύρος ενός ρήματος. Είναι ένα «εγώ» που ολοκληρώνεται και ικανοποιείται αφού πρώτα κατακτήσει όλα εκείνα που το κάνουν ευτυχές.

Πρόκειται βέβαια πέρα από όλα αυτά και για ένα σπουδαίο σκηνικό ρόλο, για ένα μονόλογο που όπως είπαμε δεν ξεκινά αλλά καταλήγει στο πρώτο πρόσωπο και την αυτοπρόσωπη αφήγηση. Ο Μάνος Καρατζογιάννης με την καθοδήγηση του σκηνοθέτη Ελισσαίου Βλάχου θα περάσει από τα στάδια της ενηλικίωσης του ήρωα με την παρουσία ενός κόκκινου φορέματος στην μια άκρη της σκηνής (σκηνικά και κοστούμια: Σεμίραμις Μοσχοβάκη), να επιβάλλεται σαν κάποιο τρόπαιο της τελικής του νίκης. Η μεγάλη επιτυχία του ηθοποιού είναι πως καταφέρνει να μεταφέρει τον ενθουσιασμό, την αφέλεια αλλά και το πείσμα ενός παιδιού που έχει καταλάβει από την αρχή τι θέλει στη ζωή του, τόσο απόλυτα μάλιστα ώστε να απορεί με τη δική μας άγνοια. Είναι ένα σοφό παιδί σε πνευματική αποστολή, όπως και ένας αφοπλιστικά ανεπιτήδευτος ενήλικας.

Θα ήταν λοιπόν μέγα λάθος να αφήσουμε ένα τέτοιο έργο να μιλάει μόνο για «έμφυλες ταυτότητες» ή να το εντάξουμε ανάμεσα στα άλλα έργα της queer κοινότητας. Αλίμονο αν φτάσουμε να περιορίσουμε σε μία κατηγορία την ευαισθησία ενός ανθρώπου που ανακαλύπτει το τέλος του ουράνιου τόξου και βαδίζει με σταθερό βήμα προς τα εκεί. Το να δεχθούμε όλους στο ίδιο τραπέζι δεν γίνεται μόνο λόγω κάποιας τυπικής συμπερίληψης και αποδοχής της ετερότητας – γίνεται γιατί αληθινά πιστεύουμε πως έχουμε πολλά να μοιραστούμε σαν μιλήσουμε μεταξύ μας ελεύθερα.