Χιροσίμα Αγάπη μου

Δεν το επιδίωξε. Άλλωστε οι πρόβες είχαν ξεκινήσει προ λοκ ντάουν. Σχεδόν δύο χρόνια πίσω. Μπορούσε τότε να φανταστεί κάποιος έναν πόλεμο στην Ευρώπη;

«Κανένας μας δεν ήθελε να θυμηθεί τη Χιροσίμα αυτή τη στιγμή, αλλά πολύ φοβάμαι ότι θα δούμε μέσα στους επόμενους μήνες μια τελείως διαφορετική εικόνα για την Ευρώπη»: ο Νίκος Διαμαντής που μας μιλά, ιδρυτής του θεάτρου Σημείο είχε επιλέξει να γιορτάσει τα 37 χρόνια πορείας του σκηνοθετώντας το κορυφαίο κινηματογραφικό έργο «Χιροσίμα Αγάπη μου».

Το έργο που είχε γυρίσει ο Ρενέ το 1959 σε σενάριο Μαρκερίτ Ντιράς επιχειρώντας να συνδέσει την πόλη σύμβολο της απόλυτης καταστροφής με μια ερωτική συνάντηση, υπό τη σκιά των αναμνήσεων του πολέμου και του φόβου ενός νέου ολέθρου. Σαν η καταβύθιση στα προσωπικά βιώματα να αγγίζει τη συλλογική ιστορία.

Η δραματουργική του πρόταση άλλωστε κρατά αποστάσεις από την τρέχουσα επικαιρότητα στην προσπάθειά του να προσεγγίσει τα κείμενα για τις σημαντικές στιγμές της ανθρώπινης περιπέτειας με το δικό του τρόπο. Τι τον οδήγησε στο συγκεκριμένο έργο και μάλιστα σε ανύποπτο χρόνο;

«Το θέμα της μνήμης και του απόλυτου έρωτα. Αυτό που με είχε συγκινήσει στο Χιροσίμα Αγάπη μου, πέρα από τη μοναδική δουλειά του Ρενέ, είναι το ίδιο το κείμενο αλλά και το γεγονός ότι στη χειρονομία της καλλιτεχνικής του περιπέτειας είδα τη στάση της συγγραφέως απέναντι στην πολιτική, τις σχέσεις με τον φεμινισμό και τον κινηματογράφο, πράγματα ευαίσθητα που μου έδωσαν την ευκαιρία να μιλήσω για το απόλυτο. Απόλυτο όπως είναι η καταστροφή στη Χιροσίμα και η αγάπη: μέσα από την αγάπη αυτών των ανθρώπων που συναντιούνται σε αυτή την πόλη της απόλυτης καταστροφής. Ξεκινήσαμε να δουλεύουμε ώστε να προσεγγίσουμε αυτά τα δύο παράλληλα φαινόμενα δημιουργώντας ένα τρίτο, ένα θεατρικό συμβάν, έναν θεατρικό κόσμο στον οποίο θα εισέλθουν οι θεατές.

»Κι εδώ αρχίζει η μεγάλη αγωνία και αναζήτηση. Πώς μιλάς για την απόλυτη μεταφυσική του έρωτα που ξέρεις ότι θα διαλυθεί, όταν διαλυθούν οι τεράστιες ψευδαισθήσεις; Πώς μιλάς για την απόλυτη καταστροφή και το κακό στη Χιροσίμα που δεν υπάρχει προηγούμενο. Πώς μιλάς για δύο κοσμογονικά φαινόμενα που διαλύουν και ξανατοποθετούν τον κόσμο του ανθρώπου. Ο κόσμος συζητάει για τον κόσμο ενός ζευγαριού όμως υπάρχει και αυτό που δεν λέγεται και υπονοείται πίσω από το κείμενο της Ντυράς και πίσω από τις εναγώνιες συμπεριφορές αυτών των δύο προσώπων να προσεγγίσουν και να μάθουν ο ένας τον άλλο. Η εμφάνιση του άρρητου, ο τρόπος που μπορείς να ψαύσεις τις ανθρώπινες φόδρες και πληγές, αυτό που λέγεται δίπλα σε αυτό που δεν λέγεται- ένα βλέμμα, μια χειρονομία, ένας μετεωρισμός: αυτή είναι η θεατρική αγωνία όλων μας που προσπαθούμε να φέρουμε στην επιφάνεια».

Και πώς καταφέρνετε να μιλήσετε για το ανομολόγητο;

«Προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε αυτόν τον άρρητο συγκλονιστικό καινούριο κόσμο που βουτάει στο είναι και στα βάθη μέσα από τα κείμενα της Ντυράς, ώστε να τον βγάλουμε στην επιφάνεια, σαν ένα ηφαίστειο που κοχλάζει και εμφανίζεται ξαφνικά πίσω από τις λέξεις. Δημιούργησα λοιπόν ένα πρόσωπο το οποίο μιλάει για την πυρηνική καταστροφή της Χιροσίμα, αυτό που υπάρχει σαν άξονας, το απόλυτο κακό που περιγράφεται ως η απόλυτη κόλαση που ο άνθρωπος έκανε για πρώτη φορά και από εκεί και πέρα τον σημάδεψε για πάντα. Προσπαθήσαμε να διεισδύσουμε με διαφορετικό τρόπο στο κείμενο, στις συμπεριφορές και στις σχέσεις, τον τρόπο με τον οποίο αρθρώνεται μια χειρονομία για να δημιουργήσει το σύμπαν σε ένα θεατρικό και μη θεατρικό χώρο...

»Τα πρόσωπα μιλάνε για τη μεταφυσική, το τέλος του έρωτα σε αυτή την απόλυτη αγάπη, την ανάμνηση της πρώτης αγάπης, την απώλεια της μνήμης. Το πως θυμόμαστε, και δημιουργούμε τις δικές μας ιστορίες, τη δική μας προσωπική προσέγγιση. Το πιο ενδιαφέρον ανάμεσα στη συνάντηση των δυο ανθρώπων είναι η αδυναμία: το πως να μιλήσεις για αυτό το ηφαίστειο που εκλύεται, η κινητήρια δύναμη του πόθου από τη μία και από την άλλη η απόλυτη δύναμη του κακού η απίστευτη κόλαση της Χιροσίμα. Αυτά τα στοιχεία δουλεύουν παράλληλα μέσα στην παράσταση προσπαθώντας να μιλήσουν για την ανθρώπινη ιστορία, ώστε να φανερώσουν το άρρητο, τη φόδρα της ανθρώπινης ιστορίας...».

Και δυστυχώς η συγκυρία επαναφέρει το φόβο μιας αδιανόητης κόλασης και αναρωτιέσαι πώς να ανθίσει η αγάπη στα συντρίμμια του πολέμου;

«Είναι τραγικό το πόσο παράλληλα συμβαδίζει με αυτό που συμβαίνει στη Ευρώπη αυτή τη στιγμή. Μετά από πολλά χρόνια, αυτή η επανεμφάνιση της κακής πλευράς της ιστορίας, είναι ασύλληπτό το πώς ξαφνικά και παράλληλα έρχονται στην επιφάνεια αυτές οι πλευρές του ανθρώπου. Εκεί που νομίζαμε ότι τα θέματα που είχαμε να αντιμετωπίσουμε ήταν αυτά μιας προηγμένης ηπείρου, η πανδημία, η κλιματική αλλαγή, η επαναδιάταξη των οικονομικών δυνάμεων στην Ευρώπη, ξαφνικά εμφανίζεται μια πλευρά της ανθρώπινης ιστορίας που δεν μπορούμε να καταλάβουμε την αναγκαιότητα της... Αντιμετωπίζουμε την ανυπαρξία αυτού που ονομάζουμε κοινή λογική στην ανθρώπινη ιστορία. Το κακό έχει πολλές πλευρές...

»Στην πραγματικότητα δεν έχουμε δικαίωμα να προσεγγίζουμε και να φέρνουμε στην επιφάνεια το κακό με τον εύκολο ηδονοθηρικό τρόπο που παρουσιάζεται. Δημιουργείται μια πλευρά η οποία μας φέρνει σε επαφή και μας δίνει τη δυνατότητα να φέρουμε μέσα στις ζωές μας και να μπολιάσουμε την ανθρώπινη περιπέτεια με πλευρές που θα έπρεπε να υπάρχουν στο περιθώριο. Όντας βυθισμένοι σε εικόνες καταστροφής που διακινούνται δίπλα μας, η ζωή και η ψυχή μας σιγά σιγά γίνεται συμμέτοχη της καταστροφής. Και αυτή τη στιγμή είναι αυτό που συγκρούεται με ό,τι μπορεί να επαναφέρει τον άνθρωπο που είναι η αγάπη, ο έρωτας: ο κινητήριος μοχλός ο οποίος αλλάζει την ανθρώπινη ζωή, τη συνταράζει και φέρνει στην επιφάνεια όλα τα στοιχεία τα οποία κάνουν τον άνθρωπο καλύτερο στην περιπέτειά του. Κανένας μας δεν ήθελε να θυμηθεί τη Χιροσίμα αυτή τη στιγμή, αλλά πολύ φοβάμαι ότι θα δούμε μέσα στους επόμενους μήνες μια τελείως διαφορετική εικόνα για την Ευρώπη».

→ info

• Θέατρο Σημείο (Χαριλάου Τρικούπη 4, Καλλιθέα, 2109229579).
• Σκηνοθεσία, δραματουργία Νίκος Διαμαντής, βοηθός σκηνοθέτη Όμηρος Πουλάκης.
• Μετάφραση Χρήστος Χρυσόπουλος.
• Σκηνικά- κοστούμια Άση Δημητρολοπούλου.
• Παίζουν οι Ιωάννα Μακρή, Λητώ Μεσσήνη, Ομηρος Πουλάκης, Βαγγέλης Ρόκκος.
• Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 20:30. Κυριακή στις 19:30.
• Μέχρι 29 Μαΐου. Εισιτήρια 5-15€.