Μια έκθεση σαν ταξίδι με καινούργιο διαβατήριο

Συνήθως τα εγκαίνια μιας έκθεσης συνοδεύονται από ανάμικτα συναισθήματα αδημονίας, χαράς, προσδοκίας, εκπλήρωσης. Τα χθεσινά εγκαίνια όμως της έκθεσης «WANDERLUST / all passports», στο Μέγαρο Σλήμαν-Μελά, με τη συμμετοχή 44 καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό έγιναν υπό την απειλή... μποϊκοτάζ, καθώς το ελληνικό τμήμα του BDS, του διεθνούς κινήματος δράσεων μποϊκοτάζ, απόσυρσης επενδύσεων και κυρώσεων κατά του Ισραήλ (στα αγγλικά Boycott, Divestment, Sanctions), είχε βγάλει στις 14 Οκτωβρίου ανοιχτή επιστολή όπου διαπίστωνε ότι η πρεσβεία του Ισραήλ είναι χορηγός της εκδήλωσης και καλούσε τη διοργανώτρια artefact athens και τον επιμελητή Κώστα Πράπογλου να διακόψουν άμεσα τη συνεργασία με την εν λόγω πρεσβεία.

«Είναι πιθανό πολλοί από τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση να μην είχαν καν ενημερωθεί γι’ αυτήν τη χορηγία. Πρόκειται για πάγια πρακτική που ακολουθούν οι θεσμοί του Ισραήλ προκειμένου να “ξεπλύνουν” μέσω της τέχνης τη γενοκτονία στη Γάζα και την ιστορία απαρτχάιντ και κατοχής κατά του Παλαιστινιακού λαού» ανέφερε το ΒDS Greece στην επιστολή. Καλούσε δε «τους συμμετέχοντες στην έκθεση να ακολουθήσουν το παράδειγμα χιλιάδων καλλιτεχνών παγκοσμίως και να δηλώσουν ότι δεν επιθυμούν η τέχνη τους να χρησιμοποιείται για ξέπλυμα μέσω της Τέχνης –artwashing» και προειδοποιούσε «ότι αν οι διοργανωτές συνεχίσουν τη συνεργασία με την Πρεσβεία του Ισραήλ, θα ζητήσουμε δημόσια μποϊκοτάζ της έκθεσης WANDERLUST / all passports και θα οργανώσουμε δράσεις καταγγελίας».

Πάντως στην προχθεσινή ξενάγηση στο Μέγαρο Σλήμαν-Μελά ο Κώστας Πράπογλου δήλωσε, απαντώντας σε ερώτηση της «Εφ.Συν.», πως έχει ήδη ανακοινώσει ότι «αποσύρθηκε από το λογότυπο η χορηγία επικοινωνίας της πρεσβείας του Ισραήλ και για μένα το θέμα είναι λήξαν», ενώ συμπλήρωσε πως «συνήθως, όταν στις εκθέσεις συμμετέχουν καλλιτέχνες από το εξωτερικό, είναι κοινή πρακτική οι πρεσβείες να στηρίζουν με χορηγία επικοινωνίας». Υπογράμμισε πως «κανείς καλλιτέχνης δεν αποσύρεται», ωστόσο δεν δέχτηκε να τοποθετηθεί για τη γενοκτονία που συμβαίνει στην Παλαιστίνη όταν του το ζήτησε η νεαρή εικαστικός Ελένη Ζερβού που συμμετέχει στην έκθεση. «Δεν είμαι πολιτικός για να εκφέρω τέτοια γνώμη, δεν επιθυμώ να κάνω καμιά δήλωση αυτή τη στιγμή» είπε ο επιμελητής της έκθεσης. Ο Κώστας Πράπογλου μας έχει συνηθίσει να οργανώνει εκθέσεις σε απρόσμενους χώρους: π.χ. «Το φαινόμενο της πεταλούδας» στο εργοστάσιο Μουζάκης Πεταλούδα, το «Reality Check I-II» στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής Δαφνί. Στο Μέγαρο Σλήμαν-Μελά δεν έχει την πρωτιά, καθώς η 7η Μπιενάλε της Αθήνας το είχε αξιοποιήσει το 2021. Τώρα το εμβληματικό μέγαρο στην οδό Πανεπιστημίου 46, συνδεδεμένο με την ιστορία της Αθήνας, λίγο πριν μετατραπεί σε πεντάστερο ξενοδοχείο από τον όμιλο Μήτση φιλοξενεί τη νέα έκθεση που πραγματεύεται την έννοια του ταξιδιού, «όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και μεταφορικά, σαν μια εσωτερική διαδρομή σε ταξίδι του πνεύματος και της ψυχής στον χώρο και τον χρόνο» σύμφωνα με τον Κώστα Πράπογλου.

Σαν ένα συναρπαστικό ταξίδι που φέρνει στην επιφάνεια την ιστορία αυτού του εμβληματικού κτιρίου, το οποίο γνώρισε δόξες αλλά και εγκατάλειψη. Χτισμένο από τον αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ το 1890 για την οικογένεια του Ερρίκου Σλήμαν, το μέγαρο ξεκίνησε τη ζωή του ως συγκρότημα οικογενειακών κατοικιών. Αργότερα, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στέγασε το Αρσάκειο, έγινε ξενοδοχείο και στη συνέχεια μετατράπηκε σε γραφεία για δικηγόρους και συμβολαιογράφους, ενώ φιλοξένησε και καταστήματα. Στον 20ό αιώνα προστέθηκαν ο εμβληματικός κινηματογράφος Ιντεάλ και το ομώνυμο εστιατόριο, που έγιναν ιστορικά στέκια της πρωτεύουσας.

Ετσι αποχαιρετάμε το Μέγαρο Σλήμαν-Μελά όπως το βλέπαμε μέχρι σήμερα και κρατάμε την υπόσχεση του ομίλου Μήτση πως θα αποκαταστήσει τα αρχιτεκτονικά στοιχεία και διακοσμητικά χαρακτηριστικά του και θα δημιουργήσει χώρο θεάτρου, κινηματογράφου και πολιτισμού. Ετσι, με μια δόση μελαγχολίας για όσα χάθηκαν και μια δόση ανησυχίας για όσα θα έρθουν, ανεβαίνουμε τις μαρμάρινες σκάλες, πατάμε στα φθαρμένα ξύλινα πατώματα, παρατηρούμε τις ψηλές οροφές με σκαλιστή διακόσμηση αλλά και σοβάδες έτοιμους να πέσουν, ανοίγουμε τις πόρτες που τρίζουν και αποκαλύπτουν εγκαταστάσεις, βίντεο, γλυπτά, ζωγραφική φρέσκιας εσοδείας των 44 καλλιτεχνών σε δύο ορόφους και στην αυλή.

Ξενάγηση

Στον διάδρομο του πρώτου ορόφου μας υποδέχονται 10 ανθρωποκεντρικά έργα του Jesse Leroy Smith με έμπνευση από την ελληνική ιστορία και τέχνη. Κάθε δωμάτιο και ένας καλλιτέχνης. Κάποιοι ανοίγουν διάλογο με την αρχιτεκτονική, την ιστορία, του κτιρίου, τα πρόσωπα που το σημάδεψαν. Οπως η Σοφία Ζαράρη που παίρνει τη φωτογραφία της Σοφίας Εγκαστρωμένου-Σλήμαν, στολισμένη με τον Θησαυρό του Πριάμου της Τροίας, και μετατρέπει σε κοσμήματα θραύσματα οικοδομικών υλικών που βρήκε στο μέγαρο. Η Μαριάννα Στραπατσάκη από τα αποσυναρμολογημένα καθίσματα του κινηματογράφου Ιντεάλ στήνει το «Μνημείο Ψιθύρων».

Αλλοι καλλιτέχνες μας προσκαλούν σε ένα ταξίδι εκτός άστεως με περιβαλλοντικούς προβληματισμούς. Το «Μοn Repos-Η ξεκούρασή μου» του Μανώλη Μπαμπούση μας βάζει αντιμέτωπους με τη δύναμη και την ομορφιά της φύσης, η Λυδία Δαμπασίνα βρίσκει καταφύγιο στο μεγαλείο των βουνών με την «Ενατένιση», η Ειρήνη Γκόνου μετακομίζει από το αστικό στο φυσικό περιβάλλον. Αραγε οι «κιβωτοί» της Αννα Αμπαριώτου θα μας σώσουν από την καταστροφή; Και τα αλλιώτικα ταξίδια συνεχίζονται: με το βίντεό της η Κλίτσα Αντωνίου δίνει διαβατήριο για την Κόλαση του Δάντη, ενώ η Νεφέλη Μασία ερμηνεύει τον μύθο του Δαίδαλου και του Ικάρου. Τα κεραμικά της Λίας Πέτρου με έμπνευση από τη σεληνιακή χαρτογράφηση του Schmidt μας παρασύρουν στο Σύμπαν, όπως και ο πλανήτης φτιαγμένος από τσιμέντο της Λυδίας Ανδριώτη. Η Αντα Πετρανάκη πάλι έχει στήσει μια «παιδική χαρά» με τραμπάλα, κούνια, τσουλήθρα σαν τον χρυσό της παιδικής ηλικίας, πριν εξασθενίσει στο πέρασμα του χρόνου.

Οπως τονίζει ο επιμελητής της έκθεσης: «Η ενεργοποίηση αυτού του χώρου αντιπροσωπεύει συμβολικά μια πνοή ζωής, δημιουργικότητας και έμπνευσης. Σηματοδοτεί μια ζωτική δύναμη και μια επιθυμία για αναγέννηση και εξέλιξη. Είναι σαν ένα νέο διαβατήριο για αναρίθμητους προορισμούς. Ενώνοντας το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, καλούμαστε να αναλογιστούμε την ουσία των ταξιδιών μας -όπως κι αν τα βιώνουμε- σε έναν διαρκώς εξελισσόμενο κόσμο».

♦ Πληροφορίες: «WANDERLUST / all passports». Μέγαρο Σλήμαν-Μελά, Πανεπιστημίου 46. Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο-Κυριακή: 15.30-20.30. Διάρκεια έως 17 Νοεμβρίου. Η είσοδος είναι δωρεάν.