Ψυχραιμία

- Ψυχραιμία, μου είπε ο φίλος μου. Μη συγχέεις ανεπίτρεπτα. Τότε υπήρχε η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929. Η εντελώς λάθος συνθήκη των Βερσαλλιών, που, στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ταπείνωσε προκλητικά και απερίσκεπτα τους ηττημένους Γερμανούς. Ενα αδίστακτο ακροδεξιό κίνημα και μια αστική δημοκρατία με τάσεις αυτοκτονίας. Ο,τι έγινε, δεν ξαναγίνεται. Αλλο τότε και άλλο τώρα.

Πραγματικά. Ο,τι έγινε, δεν ξαναγίνεται. Η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται και με την έννοια αυτή, κι ας λένε διάφορα οι ρήτορες στις επετείους, δεν διδάσκει ή τουλάχιστον δεν διδάσκει μαθήματα που να μπορείς να τα αντιγράψεις για να περάσεις στις «εξετάσεις», όπου κάθε φορά οδηγεί τους λαούς η άδηλη συγκυρία. Εξετάσεις όπου, όποιος αποτύχει, μπορεί να μείνει κάτι πολύ χειρότερο από μετεξεταστέος.

Κι όμως. Κάποια πράγματα γύρω μας κάτι μου θυμίζουν. Ενας λαός, που έχει κοινά με τα δικά μας σύνορα και που διδάσκεται πειθήνια να χαιρετά στρατιωτικά, ακόμα και όταν είναι να παρακολουθήσει ένα ματς ποδοσφαίρου. Ενας στρατός που συνηθίζει να περνά τα σύνορα της χώρας του εισβάλλοντας ξανά και ξανά σε ξένες χώρες, είτε να στέλνει «εκπροσώπους» μισθοφόρους, διότι τα συμφέροντά του υποτίθεται ότι απειλούνται ή διότι ο χαρισματικός ηγέτης του οραματίζεται την νεκρανάσταση του οθωμανικού παρελθόντος. Και που κάποιοι που συνθέτουν το σύνολο που ακούει στο κομψό όνομα Διεθνής Παράγων, τον έχουν αναγορεύσει σε σοβαρό, δηλαδή συμφέροντα συνομιλητή και –μέσω των πολέμων που ήδη υλοποιεί και των άλλων που σχεδιάζει– εγγυητή της ειρήνης. Την οποία και οι ίδιοι υποσκάπτουν, εισβάλλοντας ποικιλοτρόπως υπό το πρόσχημα της δημοκρατίας σε ξένες χώρες.

Η Ευρώπη –και στον όρο περιλαμβάνω βέβαια και τη Ρωσία– και η ανθρωπότητα ολόκληρη πλήρωσαν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με εκατομμύρια νεκρών της τελικής και των άλλων λύσεων και με ανυπολόγιστες καταστροφές, εκτός των άλλων και ηθικές. Βασικός λόγος υπήρξε η πολιτική τύφλωση που οδήγησε στην ανοχή που επιδείχθηκε απέναντι στον Χίτλερ, στον οποίο, μέχρις ότου να είναι πολύ αργά, επετράπη να υποδουλώνει «ειρηνικά» τη μια γειτονική του χώρα μετά την άλλη. Μέρος της ρητορικής του ήταν τα συμφέροντα της χώρας του, ο ζωτικός χώρος που της έλειπε και το παγγερμανικό όραμα.

Ο,τι έγινε, όπως είπαμε, δεν ξαναγίνεται. Αυτής της άποψης μοιάζει να είναι και η Γερμανίδα καγκελάριος, η οποία εντελώς πρόσφατα ανέθεσε στον κύριο Ερντογάν την οργάνωση της υποδοχής προσφύγων –ο νους να μην πάει σε στρατόπεδα– στα εδάφη της Συρίας, όπου ο ίδιος έχει εισβάλει, ενθαρρύνοντάς τον συνεπώς να παραμείνει ες αεί. Προφανώς, η κ. Μέρκελ συμφωνεί ότι η Ιστορία δεν διδάσκει. Και οι παλιές λέξεις δεν της λένε τίποτε απολύτως.