Η πιο μεγάλη μέρα

Η 22η Ιουνίου του 1941 είναι μία από τις τραγικότερες ημερομηνίες στην ιστορία της Ρωσίας. Την ημέρα αυτή η χιτλερική Γερμανία έσπασε το Σύμφωνο μη Επίθεσης και χωρίς κήρυξη πολέμου επιτέθηκε στη Σοβιετική Ενωση.

Ογδόντα χρόνια πριν η χώρα μας δέχτηκε χτύπημα τεράστιας πολεμικής μηχανής. Τη στιγμή της εισβολής στην ΕΣΣΔ το Τρίτο Ράιχ είχε τον ισχυρότερο στον κόσμο στρατό ξηράς, πλήρως κινητοποιημένο, με εμπειρία δύο ετών στις συνεχόμενες μάχες. Ως αποτέλεσμα της εκστρατείας 1939-1940 η Ευρώπη βρέθηκε στα χέρια του Χίτλερ. Κάποιες χώρες παραδόθηκαν στον εχθρό χωρίς αντίσταση, άλλες συγκρούστηκαν μαζί του, αλλά δεν άντεξαν στον «κεραυνοβόλο πόλεμο» και έτσι στη διάθεση του Χίτλερ βρέθηκαν κολοσσιαίοι βιομηχανικοί και ανθρώπινοι πόροι των ηττημένων χωρών. Μαζί με τους Γερμανούς το σοβιετικό έδαφος καταπάτησαν τα στρατεύματα των πολυάριθμων συμμάχων και δορυφόρων τους.

Το Σχέδιο Μπαρμπαρόσα προέβλεπε τη συντριβή της Σοβιετικής Ενωσης ήδη από το 1941 χάρη στον αιφνιδιασμό, στο αστραπιαίο και συντριπτικό πρώτο χτύπημα στην εξαρχής υπεροχή σε εξοπλισμούς και ανθρώπινο δυναμικό. Ομως ο μαζικός ηρωισμός των σοβιετικών πολιτών στο μέτωπο και στα μετόπισθεν ματαίωσε τα σχέδια του Χίτλερ.

Ο πόλεμος κατά της ναζιστικής Γερμανίας αναφέρεται στη χώρα μας ως Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος και αυτός ο όρος εκφράζει απόλυτα τον πραγματικά παλλαϊκό χαρακτήρα του αγώνα κατά της «φαιάς πανώλης». Τον συνασπισμό των λαών της Σοβιετικής Ενωσης απέναντι στους κατακτητές δεν υπαγόρευε μονάχα το πατριωτικό αίσθημα, αλλά και η απόλυτη συνειδητοποίηση της ουσίας αυτής της αντιπαράθεσης ως πάλη για επιβίωση.

Ακόμα στην πορεία της προετοιμασίας της επίθεσης ο Χίτλερ προσδιόρισε τον στόχο της εκστρατείας-εξόντωση. Τα διασωζόμενα έγγραφα των Υπηρεσιών της ναζιστικής Γερμανίας μαρτυρούν τον σκοπό των κατακτητών να μετατρέψουν την Ανατολική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της ΕΣΣΔ, σε ακατοίκητη έρημο.

Από τις πρώτες κιόλας ώρες του πολέμου ο πληθυσμός της ΕΣΣΔ ένιωθε στο πετσί του «τις χαρές» της λεγόμενης «νέας τάξης», την οποία έφεραν πάνω στις λόγχες τους οι ορδές των Γερμανών φασιστών. Στα χρόνια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου οι ανθρώπινες απώλειες της Σοβιετικής Ενωσης ανέρχονταν σε πάνω από 27 εκατομμύρια ζωές, δηλαδή στο μισό από τον συνολικό αριθμό των θυμάτων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Από αυτούς το ένα τρίτο χάθηκαν στα πεδία των μαχών, τα υπόλοιπα θύματα ήταν άμαχος πληθυσμός, δηλαδή όσοι εκτελέστηκαν ή στάλθηκαν στην κρεμάλα, κάηκαν ζωντανοί κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, εξοντώθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή σκοτώθηκαν στους βομβαρδισμούς...

Αφότου στα ελεγχόμενα εδάφη καθιερώθηκε το καθεστώς τρομοκρατίας, οι κατακτητές στερούσαν από τους ανθρώπους τροφή, στέγη, ιατρική περίθαλψη καταδικάζοντάς τους σε θάνατο από πείνα, κρύο ή επιδημίες. Ως αποτέλεσμα της βαρβαρότητας των ναζιστών απέναντι στους αιχμάλωτους μαχητές του Κόκκινου Στρατού ήταν ότι από τα τρία εκατομμύρια Σοβιετικούς στρατιώτες που βρέθηκαν αιχμάλωτοι το 1941 μέχρι τον χειμώνα του 1942 επέζησαν λιγότεροι από ένα εκατομμύριο.

Η μαζική εξόντωση του εβραϊκού πληθυσμού ξεκίνησε από τις κατακτημένες περιοχές της ΕΣΣΔ πολύ πριν από την περίφημη Διάσκεψη της Βανζέε: ήδη το καλοκαίρι του 1941 ένα κύμα πογκρόμ, σκηνοθετημένων από τους τοπικούς εθνικιστές με την άδεια των Γερμανών αφεντάδων τους, εξαπλώθηκε στη Δυτική Ουκρανία και τις Βαλτικές χώρες. Μόνο στη σφαγή της Λβιβ και του Κάουνας δολοφονήθηκαν δεκάδες χιλιάδες Εβραίοι.

Μετά τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο το μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού τμήματος της ΕΣΣΔ ήταν ερειπωμένο. Οι ναζιστές κατέστρεψαν πάνω από 1.700 πόλεις και οικισμούς, έκαψαν 70 χιλιάδες χωριά. Οι πολίτες της Ρωσίας και των χωρών της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών ακόμα και έπειτα από 80 χρόνια εκλαμβάνουν αυτή την τραγωδία ως προσωπική τους υπόθεση: στην ΕΣΣΔ δεν υπήρχε οικογένεια που να μην είχε απώλειες σε εκείνο τον πόλεμο.

Η Σοβιετική Ενωση έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη συντριβή της χιτλερικής Γερμανίας. Ο Κόκκινος Στρατός δεν εξεδίωξε τους κατακτητές μονάχα από την πατρίδα του, αλλά απελευθέρωσε και τις χώρες της Ανατολικής και της Κεντρικής Ευρώπης βάζοντας θριαμβευτική τελεία με την κατάληψη του Βερολίνου. Παρ’ όλα αυτά η πτώση του «χιλιόχρονου Ράιχ» δεν θα μπορούσε να συμβεί χωρίς τον συνασπισμό όλων των φιλελεύθερων δυνάμεων.

Στη Ρωσία τιμούν τη στρατιωτική αδελφοσύνη με τους συμμάχους μας στις μάχες κατά του ναζισμού. Τιμούμε τους ηρωικούς αγώνες των Ελλήνων, που την περίοδο 1940-1941 μόνοι τους αντιστάθηκαν στις υπερέχουσες δυνάμεις του Αξονα. Στη χώρα μας με σεβασμό και αγάπη θυμούνται τον Μανώλη Γλέζο και άλλους ήρωες της Αντίστασης, δίπλα στους οποίους πολεμούσαν τους κατακτητές και οι Σοβιετικοί στρατιώτες, κάποιοι από τους οποίους θυσίασαν τη ζωή τους για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Είμαστε ευγνώμονες στις τοπικές αρχές και την ελληνική κοινωνία για τον σεβασμό απέναντι στα πολυάριθμα μνημεία των Σοβιετικών στρατιωτών στην Ελλάδα.

Δυστυχώς, κάποιες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ξεχάσει τα διδάγματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ολο και πιο συχνά αντιμετωπίζουμε τις κυνικές προσπάθειες αναθεώρησης των αποτελεσμάτων του, δικαιολόγησης του ναζισμού και άλλων μισάνθρωπων ιδεολογιών, εγκωμιασμού των εγκληματιών πολέμου. Αυτές οι διαδικασίες, που προωθήθηκαν για καιροσκοπικούς πολιτικούς λόγους, απέφεραν ήδη πικρούς καρπούς. Ποιος να φανταζόταν ότι τον 21ο αιώνα στους δρόμους ευρωπαϊκών χωρών θα παρελαύνουν δωσίλογοι από τις τοπικές λεγεώνες SS και οι νεαροί οπαδοί τους; Ποιος να φανταζόταν ότι οι νεοναζί θα διοργανώνουν πορείες με δάδες, θα επιτίθενται κατά των αντιφρονούντων, θα βεβηλώνουν τους τάφους και τα μνημεία σοβιετικών στρατιωτών-απελευθερωτών με την άδεια των αρχών;

Ποιος να φανταζόταν ότι η λεγόμενη «πολιτισμένη Ευρώπη» θα αποδίδει ευθύνες για το ξέσπασμα του πολέμου όχι μόνο στον Χίτλερ, αλλά και στην ΕΣΣΔ, που είναι άκρως προσβλητικό για την ιστορία και τον λαό της χώρας μας, η οποία όχι μόνο έσπασε τη ραχοκοκαλιά του Γ' Ράιχ, αλλά και έπαιξε καθοριστικό εποικοδομητικό ρόλο στην επανένωση της Γερμανίας και απέσυρε, σε αντίθεση με κάποιους άλλους, τα στρατεύματά της από εκεί.

Οι πρόγονοί μας πλήρωσαν υπερβολικά μεγάλο τίμημα και δεν νοείται να επιτρέψουμε σήμερα ο ναζισμός να ξανασηκώσει το κεφάλι του. Χρειάζεται να συνεχίσουμε από κοινού τον αγώνα εναντίον του επικίνδυνου φαινομένου διαστρέβλωσης της ιστορικής αλήθειας.

 * πρέσβης της Ρωσίας στην Ελλάδα