Τους τελευταίους έξι περίπου μήνες το ζήτημα των εκτρώσεων έχει επανέλθει στον δημόσιο διάλογο. Η Ιερά Σύνοδος θεσπίζει την «Ημέρα του αγέννητου παιδιού» που θα γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά τα Χριστούγεννα, ενώ το παραθρησκευτικό κίνημα «Αφήστε με να ζήσω» αναρτά στο μετρό της Αθήνας αφίσες που προπαγανδίζουν κατά της άμβλωσης.
Παράλληλα, το (αθλητικό!) περιοδικό «Sportime» μάς ενημερώνει για την κατάσταση στην Ελλάδα και τάσσεται κατά των αμβλώσεων, ενώ παρουσιάστρια πρωινής τηλεοπτικής εκπομπής ελληνικού καναλιού κόβει στον αέρα τηλεθεάτρια που ανέφερε πως στο παρελθόν είχε προβεί σε έκτρωση. Παρ’ όλα αυτά, η εναντίωση στις εκτρώσεις δεν είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι η επιχειρηματολογία όσων υιοθετούν τέτοιου είδους αναχρονιστικές απόψεις, το περιεχόμενό της, καθώς και η λειτουργία της.
Μια πρώτη γραμμή επιχειρηματολογίας αποτελεί η εναντίωση βάσει εθνικών/οικονομικών όρων. Στο εξώφυλλο του περιοδικού οι εκτρώσεις παρομοιάζονται με «θανάτωση πληθυσμών» και με οικονομικούς όρους κόστους και τζίρου, ενώ η απαγόρευσή τους θεωρείται ως μια πιθανή στρατηγική καταπολέμησης της υπογεννητικότητας. Παρόμοια θέση παίρνει και ο αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Αδωνις Γεωργιάδης, υποστηρίζοντας πως οι εκτρώσεις εγείρουν ζητήματα που αφορούν την επιβίωση του έθνους.
Βέβαια τέτοιου είδους συσχετισμοί παραπέμπουν σε σκοτεινούς καιρούς – στη ναζιστική Γερμανία για παράδειγμα απαγορεύονταν σε λευκές γυναίκες να προβούν σε έκτρωση ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο η επιβίωση της «Αριας φυλής». Τέλος, το περιοδικό δεν διστάζει να υποσκάψει την έκτρωση με το να την παρουσιάζει ως φορέα τραύματος για τους άντρες. Αντρες οι οποίοι ως εν δυνάμει πατέρες δεν θα χαρούν ποτέ την αθλητική κερκίδα παρέα με τα δυνητικά παιδιά τους. Πρόβλημα λοιπόν η ελευθερία επιλογής. Πρόβλημα για την οικονομία, για το έθνος και για την ψυχική υγεία των αντρών.
Μια δεύτερη γραμμή επιχειρηματολογίας δίνει έμφαση στα ανθρώπινα χαρακτηριστικά του εμβρύου. Σε μια προσπάθεια ταύτισης του θεατή με το αντικείμενο παρατηρούμε πως στο εξώφυλλο του περιοδικού το έμβρυο τοποθετείται πάνω σε ένα ενήλικο χέρι, ενώ η αφίσα του μετρό περιγράφει οργανικές λειτουργίες του εμβρύου με σκοπό την έμφαση στην ανθρώπινη φύση του και άρα την πρόσβαση του σε ανθρώπινα δικαιώματα όπως το δικαίωμα στην ζωή. Παράλληλα το έμβρυο φαίνεται να φωνάζει «ΑΦΗΣΤΕ ΜΕ ΝΑ ΖΗΣΩ», με συνέπεια η εναντίωση στις εκτρώσεις να παρουσιάζεται ως να εκφέρεται από το ίδιο το έμβρυο (!) παρά από όσους θέλουν να την περιορίσουν λόγω θρησκευτικών ή εθνικών απόψεων ή συμφερόντων. Πρόβλημα η επιλογή λοιπόν για ακόμη μια φορά…
Αυτό που αξίζει να δούμε βέβαια δεν είναι μόνο το τι λέγεται αλλά και τι δεν λέγεται κατά την εκφορά της άνωθεν επιχειρηματολογίας. Ποιες αποκρύπτονται στον λόγο κατά των αμβλώσεων (όπως το έθεσε εξαιρετικά η Carol A. Stabile στο άρθρο της «Shooting the Mother: Fetal Photography and the Politics of Disappearance»); Με την εστίασή τους στο έμβρυο, τέτοιου είδους απεικονίσεις ξεχνούν και κρύβουν στρατηγικά τις γυναίκες ως φορείς της κυήσεων και ως κέντρων των αποφάσεων όσον αφορά το σώμα τους.
Στις αφίσες του μετρό για παράδειγμα η γυναίκα λείπει παντελώς. Βλέπουμε μόνο ένα έμβρυο μέσα σε έναν αμνιακό σάκο που αιωρείται στο κενό. Ξεχνούν, λοιπόν, πως η γυναικεία ταυτότητα δεν είναι ταυτόσημη του όρου «μητρότητα». Για αυτούς, οι γυναίκες είναι μόνο εν δυνάμει μητέρες/μηχανές παραγωγής υποταγμένες στο εθνικό καθήκον της αντιμετώπισης της υπογεννητικότητας.
Κάθε επιχειρηματολογία τέτοιου είδους πρέπει να καταδικάζεται. Είναι αδιανόητο στο όνομα μιας θρησκευτικής ή πολιτικής ατζέντας ένα μεγάλο μερίδιο των γυναικών να χαρακτηρίζονται ως δολοφόνοι, ανήθικες ή αμαρτωλές επειδή εξασκούν ένα συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα. Και όλα αυτά ενώ ουδεμία αναφορά γίνεται στους παράγοντες που ίσως οδηγούν σε αμβλώσεις όπως η οικονομική κρίση, βιασμοί, η έλλειψη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία καθώς και η έλλειψη ενημέρωσης και παροχής μέσων αντισύλληψης (στα οποία υπάρχει συχνά εναντίωση από τους γονείς).
Αλλά κατά βάση λείπει το επιχείρημα πως μια γυναίκα έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να μην επιθυμεί να γίνει μητέρα ή να φέρει εις πέρας μια εγκυμοσύνη. Κάθε είδους εναντίωση στην έκτρωση δεν αφορά κάποιου είδους ηθική στάση, αλλά αποτελεί προσπάθεια ελέγχου και εξαφάνισης της γυναικείας επιλογής.
* λέκτορας Κοινωνικής Ψυχολογίας, Τμήμα Ψυχολογίας, Πολιτικών Επιστημών και Κοινωνιολογίας Canterbury Christ Church University, UK
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας