ΣτΕ: Νοθεύτηκε η εκφρασθείσα θέληση εκλογέων

Ενα πρώτο ηχηρό «ράπισμα» στις διατάξεις του πρώην υπουργού Εσωτερικών, Τ. Θεοδωρικάκου, με τις οποίες άλλαξε τον «Κλεισθένη» άμεσα μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019, δίνει το ανώτατο δικαστήριο της χώρας. Το Γ' Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) έκρινε ότι είναι αντίθετη προς το Σύνταγμα ρύθμιση του «νόμου Θεοδωρικάκου» με την οποία τροποποιήθηκε το πλαίσιο ορισμού αντιδημάρχων σε νησιωτικές δημοτικές ενότητες της χώρας.

Με τη νομοθετική παρέμβαση του πρώην υπουργού Εσωτερικών, μεταβλήθηκε «εκ των υστέρων το πλαίσιο άσκησης του κατοχυρωμένου στο άρθρο 5 του Συντάγματος δικαιώματος του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι» και νοθεύτηκε «η εκφρασθείσα θέληση των εκλογέων των νησιωτικών δημοτικών κοινοτήτων», σύμφωνα με το Γ' Τμήμα του ΣτΕ. Η υπόθεση παραπέμπεται στην Ολομέλεια του ΣτΕ όπου και θα ληφθούν οι τελικές αποφάσεις.

Η ιστορία έχει ως εξής: Με βάση το πλαίσιο με το οποίο διεξήχθησαν οι δημοτικές εκλογές στις 26 Μαΐου 2019 (δηλαδή τον «Κλεισθένη»), στις νησιωτικές δημοτικές ενότητες των νησιωτικών δήμων θα αναλάμβανε το αξίωμα του (χωρικού) αντιδημάρχου όποιος εκλεγόταν δημοτικός σύμβουλος σε κάθε μία από αυτές τις μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες, ανεξαρτήτως παράταξης, ακόμα κι αν ανήκε σε μειοψηφούντα-αντιπολιτευόμενο συνδυασμό. Να σημειωθεί ότι, αν και ισχύει η γενική «καλλικρατική» αρχή «κάθε νησί και δήμος», μετριούνται σε τέσσερις οι περιπτώσεις νησιωτικών δήμων που έχουν δημοτικές ενότητες που αποτελούνται από μικρότερα νησιά: είναι ο Δήμος Κεντρικής Κέρκυρας και Διαπόντιων Νήσων, ο Δήμος Λευκάδας (με τα νησιά Κάλαμος και Καστός), ο Δήμος Κυθήρων (με τα Αντικύθηρα) και ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων (με τα Κουφονήσια, τη Δονούσα και τη Σχοινούσα, η οποία αποτελεί την περίπτωση στην οποία θα αναφερθούμε αναλυτικότερα).

Με τον «νόμο Θεοδωρικάκου», αντιδήμαρχος στις νησιωτικές δημοτικές ενότητες θα μπορούσε να οριστεί μόνο κάποιος «[δημοτικός] σύμβουλος της πλειοψηφίας», όπως αναφέρει το άρθρο 5 του νόμου 4623/2019. Ο νόμος τέθηκε σε ισχύ από τις 9 Αυγούστου του 2019, δηλαδή λίγο πριν αναλάβουν καθήκοντα οι νέες δημοτικές αρχές (1η Σεπτεμβρίου 2019) και οριστούν αντιδήμαρχοι. «Η επίδικη διάταξη, καθ’ ο μέρος προβλέπεται η άμεση εφαρμογή της, παραβιάζει τις αρχές της λαϊκής κυριαρχίας, της ισότητας των όρων του εκλογικού ανταγωνισμού και της ελεύθερης και ανόθευτης εκδήλωσης του λαϊκού φρονήματος, που διέπουν και τις εκλογές για την ανάδειξη των αρχών των οργανισμών της τοπικής αυτοδιοίκησης», κατέληξε το Γ' Τμήμα του ΣτΕ.

Το Τμήμα έκρινε τη διάταξη αντισυνταγματική κατόπιν προσφυγής του Νικ. Νομικού, δημοτικού συμβούλου Σχοινούσας σήμερα, μέλους της ακομμάτιστης και πολυσυλλεκτικής παράταξης «Δύναμη Δημιουργίας», τρίτης σε δύναμη στις εκλογές για τον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων. Με βάση τον «Κλεισθένη» θα έπρεπε να είναι αυτός αντιδήμαρχος Σχοινούσας, πέρα από δημοτικός σύμβουλος του νησιού. «Προσέφυγα στο ΣτΕ γιατί θέλω να εκπροσωπήσω το νησί μου. Διεκδικώ το δικαίωμα που μου έδωσαν με την ψήφο τους οι συμπολίτες μου να τους εκπροσωπήσω», τονίζει ο κ. Νομικός στην «Εφ.Συν.», ο οποίος με την προσφυγή του δεν έκανε τίποτε άλλο από το να ζητήσει τον απαιτούμενο σεβασμό στο εκλογικό αποτέλεσμα.

Ο ίδιος είχε απευθυνθεί εγκαίρως στη Βουλή γι’ αυτό το «εκλογικό παράδοξο» που δημιουργήθηκε και ζητούσε επανεξέταση των αλλαγών του «νόμου Θεοδωρικάκου». Σε επιστολή του -που προωθήθηκε στο Κοινοβούλιο μέσω αναφοράς του βουλευτή Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ, Νικ. Συρμαλένιου- ο κ. Νομικός υπογράμμιζε ότι οι πολίτες της Σχοινούσας «προσήλθαν στις κάλπες ψηφίζοντας επί της ουσίας συνειδητά τον αντιδήμαρχο του νησιού» και «γνωρίζοντας ότι ο πρώτος σε ψήφους στο νησί θα τους εκπροσωπεί και θα συνεργάζεται με τον εκλεγμένο δήμαρχο». Αλλά με τις αλλαγές που επέφερε ο πρώην υπουργός Εσωτερικών, οι συμπολίτες του «στερούνται εκπροσώπησης, καθώς τη συγκεκριμένη θέση αντιδημάρχου καταλαμβάνει σύμβουλος προερχόμενος από άλλο νησί», κάτι που «δημιουργεί εύλογες ανησυχίες στους κατοίκους του νησιού, καθώς ο δημοτικός σύμβουλος που τους εκπροσωπεί δεν γνωρίζει τις ανάγκες και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου, ώστε να σχεδιάσει προγράμματα ανάπτυξης και απασχόλησης, ούτε είναι σαφή τα κριτήρια με τα οποία θα ιεραρχεί τις δράσεις και τις μελέτες που αφορούν το νησί».

Η επικείμενη τελική απόφαση του ΣτΕ μοιάζει να αφορά αποκλειστικά το αξίωμα του αντιδημάρχου Σχοινούσας. Στις νησιωτικές δημοτικές ενότητες των προαναφερθέντων δήμων, οι κατά τόπους αντιδήμαρχοι που εκλέχθηκαν με βάση τον «Κλεισθένη» ήταν είτε μέλη της δημοτικής αρχής (Κεντρική Κέρκυρα, Κύθηρα) είτε στην πλειοψηφούσα με βάση τα αποτελέσματα του α' εκλογικού γύρου παράταξη, ασχέτως αν στη συνέχεια -στον β' γύρο- αναδείχθηκε δημοτική αρχή η δεύτερη σε δυνάμεις παράταξη (Λευκάδα).