Τελεσιδίκως «πρασινίζει» πυρηνικά και φυσικό αέριο η Ε.Ε.

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ

Την πρότασή της για την κατάταξη της πυρηνικής ενέργειας και του φυσικού αερίου στις «πράσινες» μορφές ενέργειας ανακοίνωσε χθες η Κομισιόν. Παρά τις έντονες αντιδράσεις πολλών κρατών, που θεωρούν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχειρεί ένα «πράσινο ξέπλυμα» (greenwashing) και απειλούν με νομικές ενέργειες, η επίτροπος Μαρέιντ ΜακΓκίνες δικαιολόγησε την επιλογή «παρ’ όλο που δεν είναι τέλεια», όπως είπε, και τόνισε ότι διαφορετικά δεν θα καταστεί δυνατή η ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης ώς το 2050. Για να εγκριθεί το κείμενο πρέπει να περάσει από το Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο, ωστόσο –για νομικούς λόγους– είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανατραπεί.

Για να καταστεί η Ε.Ε. κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, απαιτούνται πολλές ιδιωτικές επενδύσεις. Η ταξινομία της Ε.Ε. (taxonomy) έχει στόχο να κατευθύνει τις ιδιωτικές επενδύσεις σε δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας. «Η κατάταξη της ταξινομίας δεν καθορίζει αν μια συγκεκριμένη τεχνολογία θα αποτελεί ή όχι μέρος του ενεργειακού μείγματος των κρατών-μελών. Αυτό είναι αρμοδιότητα του κάθε κράτους. Στόχος είναι να επιταχυνθεί η μετάβαση, με την αξιοποίηση όλων των πιθανών λύσεων που θα μας βοηθήσουν να επιτύχουμε τους κλιματικούς μας στόχους», είπε η M. ΜακΓκίνες.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, η «κατ’ εξουσιοδότηση πράξη», όπως λέγεται ο συγκεκριμένος τρόπος λήψης αποφάσεων, εισάγει πρόσθετες οικονομικές δραστηριότητες από τον τομέα της ενέργειας στην ταξινομία της Ε.Ε. Το κείμενο καθορίζει σαφείς και αυστηρές προϋποθέσεις, βάσει των οποίων συγκεκριμένες πυρηνικές δραστηριότητες και δραστηριότητες φυσικού αερίου μπορούν να προστεθούν ως μεταβατικές.

Οι προϋποθέσεις είναι, τόσο για το φυσικό αέριο όσο και για την πυρηνική ενέργεια, ότι συμβάλλουν στη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα, για την πυρηνική ενέργεια, ότι πληροί τις απαιτήσεις πυρηνικής και περιβαλλοντικής ασφάλειας και για το φυσικό αέριο, ότι συμβάλλει στη μετάβαση από τον άνθρακα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Διαφάνεια

Επίσης, η πρόταση επιβάλλει στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας ειδικές υποχρεώσεις γνωστοποίησης για αυτές τις δραστηριότητές τους. Για να εξασφαλιστεί η διαφάνεια, η Επιτροπή πρόσθεσε τις γνωστοποιήσεις στο πλαίσιο της ταξινομίας, ώστε οι επενδυτές να μπορούν να εντοπίζουν ποιες επενδυτικές ευκαιρίες περιλαμβάνουν δραστηριότητες φυσικού αερίου ή πυρηνικές δραστηριότητες και να προβαίνουν σε τεκμηριωμένες επιλογές.

Ηδη το Λουξεμβούργο έχει απειλήσει με προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ενώ η Αυστρία, η Δανία, η Σουηδία και η Ολλανδία κάλεσαν την Επιτροπή με επιστολή τους να «μη συμπεριλάβει καμία δραστηριότητα ορυκτών καυσίμων ως βιώσιμη στην τρέχουσα ταξινόμηση» – μια ύστατη προσπάθεια να επηρεάσουν το κείμενο της κατ’ εξουσιοδότηση πράξης. Ωστόσο, η Κομισιόν μάλλον δεν άκουσε τις προτάσεις τους.

Κάποιες χώρες, μάλιστα, θέτουν και ζήτημα δημοκρατίας στον τρόπο λήψης αποφάσεων από την Κομισιόν, αφού η ανατροπή αυτής της απόφασης είναι πολύ δύσκολη. Πρακτικά, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα έχουν στη διάθεσή τους τέσσερις μήνες για να εξετάσουν το έγγραφο και, εφόσον το κρίνουν αναγκαίο, να προβάλουν αντιρρήσεις. Και τα δυο θεσμικά όργανα μπορούν να ζητήσουν επιπλέον δίμηνη προθεσμία εξέτασης.

Το Συμβούλιο θα έχει το δικαίωμα να προβάλει αντιρρήσεις στην κατ’ εξουσιοδότηση πράξη με ενισχυμένη ειδική πλειοψηφία, γεγονός που σημαίνει ότι τουλάχιστον το 72% των κρατών-μελών (δηλαδή τουλάχιστον 20 κράτη-μέλη), που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της Ε.Ε., χρειάζεται να αντιταχθεί στην κατ’ εξουσιοδότηση πράξη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να αντιταχθεί με πλειοψηφία των μελών του που καταψηφίζουν στην Ολομέλεια (δηλαδή τουλάχιστον 353 βουλευτές του Ε.Κ.).

Μόλις λήξει η περίοδος ελέγχου και εφόσον κανένας από τους συννομοθέτες δεν προβάλει αντιρρήσεις, η συμπληρωματική κατ’ εξουσιοδότηση πράξη θα τεθεί σε ισχύ και θα εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2023.

Μειώσεις ΦΠΑ

Την ίδια στιγμή, πάντως, οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. δαπανούν δισεκατομμύρια για να βοηθήσουν τους πολίτες να αντιμετωπίσουν την εκτίναξη των λογαριασμών ρεύματος στα ύψη, προκαλώντας προβλήματα στους εθνικούς προϋπολογισμούς. Ακόμα μία χώρα, το Βέλγιο, αποφάσισε να μειώσει προσωρινά τον ΦΠΑ στην ηλεκτρική ενέργεια, στο 6% από 21%, και θα χορηγήσει έκπτωση 100 ευρώ σε όλα τα νοικοκυριά για να απαλύνει το πλήγμα από την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας.

Τα νέα μέτρα θα κοστίσουν 1,1 δισ. ευρώ, γεγονός που προκάλεσε την αντιπολίτευση να προειδοποιήσει για τις επιπτώσεις στο ήδη υψηλό δημόσιο χρέος του Βελγίου. Για να αμβλύνει τον αντίκτυπο στον προϋπολογισμό, η κυβέρνηση ετοιμάζει μια ευρύτερη μεταρρύθμιση της φορολογίας της ενέργειας έως την 1η Μαρτίου, η οποία θα επιτρέψει την αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης εάν οι τιμές της ενέργειας πέσουν κάτω από ένα ορισμένο επίπεδο, γεγονός που θα πρέπει ιδανικά να οδηγήσει σε πιο σταθερές τιμές ενέργειας για τα νοικοκυριά.