Αθήνα, 6°C
Αθήνα
Σποραδικές νεφώσεις
6°C
7.3° 5.1°
3 BF
73%
Θεσσαλονίκη
Ελαφρές νεφώσεις
5°C
6.4° 3.5°
1 BF
69%
Πάτρα
Αίθριος καιρός
8°C
8.2° 6.5°
4 BF
54%
Ιωάννινα
Αίθριος καιρός
5°C
4.9° 4.9°
1 BF
81%
Αλεξανδρούπολη
Ελαφρές νεφώσεις
4°C
3.9° 3.5°
2 BF
52%
Βέροια
Αραιές νεφώσεις
5°C
4.8° 2.9°
1 BF
75%
Κοζάνη
Σποραδικές νεφώσεις
-1°C
1.5° -0.6°
1 BF
64%
Αγρίνιο
Αίθριος καιρός
4°C
4.1° 4.1°
1 BF
74%
Ηράκλειο
Αραιές νεφώσεις
9°C
9.8° 7.7°
4 BF
69%
Μυτιλήνη
Ελαφρές νεφώσεις
6°C
6.9° 5.7°
4 BF
69%
Ερμούπολη
Σποραδικές νεφώσεις
9°C
9.4° 8.8°
5 BF
53%
Σκόπελος
Αραιές νεφώσεις
5°C
4.6° 4.6°
4 BF
57%
Κεφαλονιά
Ελαφρές νεφώσεις
8°C
7.9° 7.9°
2 BF
71%
Λάρισα
Αυξημένες νεφώσεις
2°C
3.0° 1.8°
1 BF
71%
Λαμία
Αυξημένες νεφώσεις
5°C
6.2° 5.1°
2 BF
82%
Ρόδος
Ελαφρές νεφώσεις
11°C
11.0° 9.8°
2 BF
43%
Χαλκίδα
Αραιές νεφώσεις
7°C
7.2° 5.1°
2 BF
63%
Καβάλα
Ελαφρές νεφώσεις
5°C
4.9° 0.3°
2 BF
57%
Κατερίνη
Αυξημένες νεφώσεις
4°C
3.7° 3.6°
2 BF
81%
Καστοριά
Ελαφρές νεφώσεις
2°C
1.9° 1.9°
1 BF
64%
ΜΕΝΟΥ
Δευτέρα, 10 Φεβρουαρίου, 2025
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
Η επιμελήτρια τέχνης Λυδία Χατζηιακώβου συντόνισε το υβριδικό Freiraum Festival

Ας σκεφτούμε την ελευθερία στη μετά Covid εποχή

Σε μια από τις βόλτες μου στην έρημη Αθήνα της καραντίνας βρέθηκα στη μέση μιας μακράς συζήτησης με αγνώστους. Κάτι τέτοιο δεν θα μου συνέβαινε ποτέ πριν. Δεν θα σταματούσα ποτέ για να παρακολουθήσω τη συζήτηση αγνώστων ανθρώπων.

Υπήρχε όμως μια περίεργη οικειότητα στη συντροφιά που με έβαλε στον πειρασμό να σταθώ, και μια ωριμότητα στα λόγια τους που με έκαναν να σκεφτώ ότι ίσως να ξημερώνει μια καλύτερη μέρα στην μετά Covid εποχή. Ενας καλύτερος κόσμος που θα ξεκινάει από μας τους ίδιους. Ενας κόσμος πιο δίκαιος, πιο ηθικός, πιο αλληλέγγυος. Ενας κόσμος που η αγάπη, η συμπόνια, η εμπιστοσύνη, η ειλικρίνεια να μην είναι λέξεις κενές περιεχομένου αλλά να είναι πράξεις, να είναι τρόπος ζωής.

Οταν λοιπόν στο πρώτο πανευρωπαϊκό υβριδικό φεστιβάλ Freiraum, που οργάνωσε το Ινστιτούτο Γκαίτε στο πλαίσιο της Γερμανικής Προεδρίας, άκουσα τον κορυφαίο στοχαστή της εποχής μας Ivan Krastev να λέει ότι ο κορονοϊός μπορεί να είναι ένας μεγάλος επιταχυντής των εξελίξεων που ήδη είχαν διαμορφωθεί πριν από την πανδημία, θυμήθηκα εκείνη τη συζήτηση των αγνώστων στην έρημη πόλη, και είμαι πλέον σίγουρη ότι από μας εξαρτάται αν ο κόσμος μας στη νέα εποχή που ξημερώνει θα γίνει καλύτερος ή χειρότερος.

Το Υβριδικό Πανευρωπαϊκό Φεστιβάλ Freiraum

Το Freiraum Festival είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας περισσοτέρων από 40 πολιτιστικών φορέων από ολόκληρη την Ευρώπη. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Γκαίτε «που ξεκίνησε το 2017 με το δημοψήφισμα για το Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο και είχε ως στόχο να διερευνήσει την έννοια της ελευθερίας στην Ευρώπη μέσα από πέντε διαφορετικούς τομείς.

Τον δημόσιο χώρο, την πολυπολιτισμικότητα της κοινωνίας, την ελευθερία του Τύπου, τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες και το μέλλον της Ευρώπης μέσα σ’ ένα ρευστό περιβάλλον» θα πει o γενικός γραμματέας του Γκαίτε, Johannes Ebert κατά την έναρξη του διαδικτυακού φεστιβάλ. Η «Εφ.Συν.» παρακολουθεί από το ξεκίνημά του το Freiraum, αφού οι πέντε θεματικές που πραγματεύεται αποτελούν τη βάση της δημοκρατίας μας. Μιας εύθραυστης δημοκρατίας που από την αρχή της οικονομικής κρίσης νιώσαμε τις ρωγμές της.

Το κινητό studio της ArtBOX στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Γκαίτε Θεσσαλονίκης από όπου μεταδόθηκε ζωντανά το Freiraum Festival

Εν μέσω του σοκ, του πανικού και της αβεβαιότητας που έχει προκαλέσει ο κορωνοϊός, στην «Εφ.Συν.» είχαμε έναν ακόμη λόγο να παρακολουθήσουμε αυτό το υβριδικό φεστιβάλ. Οχι μόνο γιατί επιχειρεί μια ριζική επανεξέταση της ζωής μας, των αξιών μας και των συστημάτων μας αλλά και επειδή η Ελλάδα, μέσω του καλλιτεχνικού οργανισμού ArtBOX με έδρα τη Θεσσαλονίκη, πρωταγωνιστούσε στη σημαντική διοργάνωση. Η τριήμερη ζωντανή αναμετάδοση γινόταν από την νύμφη του Θερμαϊκού. Η ArtBOX ανέδειξε το άλλο πρόσωπο της Ελλάδας. Αυτό που δημιουργεί. Που πρωτοστατεί. «Πρόκειται για ένα υβριδικό φεστιβάλ που δεν έχει ένα κέντρο αλλά όλες οι πόλεις που συμμετέχουν είναι το κέντρο» θα πει ο ευπροσήγορος και προσηνής διευθυντής του ArtBOX, Χρήστος Σαββίδης.

Η ArtBOX με πολλή μαεστρία κατάφερε να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία, ώστε οι φωνές των καλλιτεχνών να ακουστούν πολύ καθαρά για τρεις μέρες σε ολόκληρο τον πλανήτη. «Το Freiraum δεν είναι μόνο πρότζεκτ και ιδέες. Είναι και ένα χρήσιμο εργαλείο που μπορεί να ενδυναμώσει τις φωνές των καλλιτεχνών. Ξεκίνησε με την υποστήριξη του Γκαίτε, ήταν ένα δώρο του Γκαίτε, και τώρα αυτονομείται» θα πει ο κ. Σαββίδης, αφού η πλατφόρμα του Freiraum «στην ιστορική στιγμή που διανύουμε θα βοηθήσει να ακουστούν οι φωνές που θέλουν να δημιουργήσουν τον καινούργιο κόσμο» καταλήγει στο καλωσόρισμα του ο κ. Σαββίδης.

Μια νέα κανονικότητα μετά την καραντίνα;

«Να σας μιλάω χωρίς να σας βλέπω για ένα τέτοιο σημαντικό θέμα όπως είναι το θέμα της ελευθερίας στη μετά τον κορονοϊό εποχή είναι η νέα κανονικότητα» θα πει αυθωρεί o Ivan Krastev, πολιτικός επιστήμονας από τη Βουλγαρία. Ο κ. Krastev θεωρεί ότι «η πανδημία δεν αλλάζει καταστάσεις απλά μας επιτρέπει να δούμε καθαρά την πραγματικότητα που ζούμε και που ήδη έχει αλλάξει» θα πει αναφερόμενος στα περιοριστικά μέτρα για την πανδημία. «Η ελευθερία δεν είναι μόνο η ελευθερία της μετακίνησης αλλά κάτι βαθύτερο» σημειώνει ο κορυφαίος στοχαστής και μας καλεί να σκεφτούμε τι κόσμο θέλουμε. Μας καλεί να σκεφτούμε αν η τραγωδία της πανδημίας θα γίνει ευλογία για να εδραιώσουμε την πραγματική δημοκρατία ή θα εξελιχθεί σε νίκη του αυταρχισμού.

Θα αποτελέσει μια ευκαιρία για ένα καλύτερο δημόσιο σύστημα υγείας ή οι κυβερνήσεις θα εκμεταλλευτούν την υγειονομική κρίση για περισσότερα περιοριστικά μέτρα; Για περισσότερη καταχρηστική εξουσία. «Οι κυβερνήσεις αποκαλύφθηκαν λόγω της πανδημίας και οι πολίτες έγιναν περισσότερο ευάλωτοι απ’ αυτή την αποκάλυψη» σημειώνει για να εξηγήσει την αύξηση των διαδηλώσεων σε όλο το κόσμο παρά τις απαγορεύσεις. «Οι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη περισσότερο και από την ασφάλεια της υγείας τους να διαφυλάξουν τα δημοκρατικά κεκτημένα τους και τις ελευθερίες τους» θα πει για τις διαδηλώσεις που γίνονται παγκόσμια.

Από την κινητοποίηση των ανθρώπων του κινήματος Black Lives Matter στην Αμερική και τις χιλιάδες γυναίκες στην Πολωνία που διαμαρτύρονται στο δρόμο για την απαγόρευση των εκτρώσεων, μέχρι τη μεγαλειώδη συγκέντρωση για τη δίκη της Χρυσής Αυγής στην Αθήνα. Ολοι αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι ότι αγνοούν τον κίνδυνο της πανδημίας, δεν είναι ότι διαφωνούν με τα περιοριστικά μέτρα που επιβάλλουν οι κυβερνήσεις για υγειονομικούς λόγους, είναι ότι πιστεύουν ότι ο αυταρχισμός είναι πιο επικίνδυνος από τον κορονοϊό. Είναι που πιστεύουν ότι η δημοκρατία και η ελευθερία είναι πιο σημαντικά αγαθά από την υγεία. «Δεν ξέρω αν μετά την πανδημία θα χάσουμε ελευθερίες ή θα κερδίσουμε περισσότερες. Εκείνο που ξέρω είναι ότι μετά απ’ αυτό θα σκεφτούμε την ελευθερία με ένα διαφορετικό τρόπο» καταλήγει ο κ. Krastev, και ο Σωτήριος Μπαχτσετζής, συντονιστής του φεστιβάλ, σχολιάζει ότι μετά την πανδημία γίναμε περισσότερο πολιτικά όντα. «Τώρα καταλαβαίνουμε ότι δημοκρατία δεν είναι μόνο η συμμετοχή μας στις εκλογές. Αυτό ίσως είναι το λιγότερο. Δημοκρατία είναι να ακούγονται οι φωνές μας συνεχώς και αυτό είναι ένας καθημερινός αγώνας».

8.000 άνθρωποι από 45 χώρες παρακολουθούσαν ζωντανά το υβριδικό Freiraum Festival

Η εργασία από το σπίτι είναι μια νέα πραγματικότητα στην εποχή του κορονοϊού. Θα είναι και η νέα κανονικότητα της επόμενης μέρας; Πόσο άλλαξε η πανδημία την αντίληψη που έχουμε για την εργασία από το σπίτι; «Σύμφωνα με τις αντιλήψεις που είχαμε μέχρι τώρα, το σπίτι ανήκε στην ιδιωτική σφαίρα, όπου ο κάθε άνθρωπος μπορούσε να εκφράσει ελεύθερα τον εαυτό του.

Εναν εαυτό που γνώριζαν μόνο οι οικείοι του» θα πει η Eva Illouz, καθηγήτρια στο Hebrew University της Ιερουσαλήμ. «Το ζεστό γεμάτο αγάπη μέρος με το υποστηρικτικό περιβάλλον για τα μέλη του γίνεται τώρα ένα μέρος καταπιεστικό» συνεχίζει η Eva Illouz, θέλοντας να υπογραμμίσει ότι οι πολλές και διαφορετικές λειτουργίες που έχουν τα σπίτια αυτές τις μέρες της καραντίνας –από σχολείο και γραφείο μέχρι γυμναστήριο και χώρος αναψυχής– δημιούργησαν μια αφόρητη πίεση στις οικογένειες.

«Ελλειμμα χώρου και αφθονία χρόνου» θα σχολιάσει ο κ. Krastev για την παραμονή μας στα σπίτια κατά τη διάρκεια της καραντίνας. «Για τον καθένα να μείνει σπίτι ήταν και κάτι διαφορετικό», λέει, ωστόσο επισημαίνει ότι «από τη στιγμή που κλειδωθήκαμε στα διαμερίσματά μας βγήκαμε από τον μικρόκοσμο μας και συνειδητοποιήσαμε ότι ζούμε σε ένα μεγαλύτερο κόσμο. Σ’ ένα κοινό κόσμο. Συνειδητοποιήσαμε ότι ένας ιός που προέρχεται από την Κίνα μπορεί να αλλάξει δραματικά τον κόσμο μας» θα πει για το παράδοξο ότι γίναμε κοσμοπολίτες, ενώ είμαστε κλεισμένοι στα σπίτια μας.

«Δεν είναι ότι γίναμε περισσότερο κοσμοπολίτες, αλλά πλανητικά ενήμεροι πολίτες» συμπληρώνει η Eva Illuz και προβλέπει ότι έπειτα από αυτή την εμπειρία οι πράσινες πολιτικές θα ισχυροποιηθούν, αφού κανείς πλέον δεν θα προσπεράσει ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα που απαιτεί παγκόσμιες λύσεις. Το ερώτημα βέβαια παραμένει αν αυτή η παγκόσμια δράση για τον κορονοϊό θα αποτελέσει ένα καλό παράδειγμα για παγκόσμια δράση για τη σωτηρία του πλανήτη.

Η τέχνη στην καραντίνα

Από τότε που ξέσπασε η πανδημία έχω προσπαθήσει να εξερευνήσω διάφορα θέματα. Ενα απ’ αυτά ήταν και η τέχνη. Οχι επειδή είχα καμιά βαθιά επιθυμία να γίνω καλλιτέχνης αλλά επειδή κατά τη διάρκεια της καραντίνας είχα άφθονο χρόνο αλλά και επειδή «πρώτα ζούμε και μετά γράφουμε» που λέει και ένας αγαπημένος συνάδελφος. Ετσι ανταποκρίθηκα στην πρόκληση-πρόσκληση της Ελλης Χρυσίδου και συμμετείχα στο πρότζεκτ «HOW TO… How to built a community in ten days». Η επιμελήτρια τέχνης Ελλη Χρυσίδου στο πλαίσιο του Freiraum χρησιμοποίησε την τέχνη ως εργαλείο για να καλύψει την ανάγκη «να μείνουμε έγκλειστοι, αλλά όχι απομονωμένοι» όπως η ίδια λέει.

Εκείνες τις ημέρες της πρώτης καραντίνας του Μαρτίου η ανάγκη να παρατηρώ προσεκτικά το καθετί που συμβαίνει γύρω μου για να μπορώ να συμμετέχω στις «ασκήσεις» του προγράμματος ήταν πραγματικά για μένα μια νέα πνευματική σύλληψη. Μια αποκάλυψη. Ενας νέος κόσμος που αναζωογόνησε τη δίψα μου για γνώση, ένας κόσμος που μου έδωσε ένα σκοπό και μια θέληση να μην αφήσω δευτερόλεπτο της καραντίνας να πάει χαμένο.

«Η αναζήτηση πως ο προσωπικός, ιδιωτικός χώρος του καταφυγίου και της ασφάλειας αλλά και της φυλακής και της απομόνωσης μπορεί να αντισταθμίσει την έλλειψη του δημόσιου πολιτικού χώρου, της σύγκρουσης και των διαμαχών, της ώσμωσης ηλικιακών, πολιτικών και πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων είχε ως συνέπεια τη δημιουργία μιας διαδικτυακής κοινότητας που ξεπέρασε σε συμμετοχή κάθε προσδοκία μας» θα πει η Ελλη Χρυσίδου στο υβριδικό φεστιβάλ του Freiraum για το δικό της υβριδικό διαδικτυακό πρότζεκτ.

Οι άνθρωποι του καλλιτεχνικού οργανισμού ArtBOX. Στη μέση ο διευθυντής Χρήστος Σαββίδης, αριστερά η curator Λυδία Χατζηιακώβου και δεξιά ο θεωρητικός τέχνης Σωτήριος Μπαχτσετζής

Ενα άλλο πρόγραμμα το Common Lab του Ινστιτούτου Γκαίτε στη Θεσσαλονίκη σε συνεργασία με το ArtBOX και την Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης HELEXPO, παρότι έτρεχε πριν από την πανδημική κρίση και αφορούσε τον βιομηχανικό σχεδιασμό, επανασχεδιάστηκε και προσαρμόστηκε για να ανταποκριθεί στις ανάγκες των καλλιτεχνών. Δείχνοντας γρήγορα αντανακλαστικά το Common Lab «από την πρώτη στιγμή της κρίσης δημιούργησε μια κοινότητα καλλιτεχνών από διάφορες πόλεις σε όλο το κόσμο ώστε μέσα από τη διάδραση και τη μεταξύ τους επικοινωνία να αντεπεξέλθουν τόσο στις ψυχολογικές επιπτώσεις της καραντίνας όσο και στις οικονομικές της συνέπειες» θα πει ο διευθυντής του Γκαίτε Θεσσαλονίκης, Rudolph Bartsch.

Και παρότι ο κορονοϊός μού στέρησε τη χαρά να ταξιδέψω στις Βρυξέλλες και να συμμετέχω στη συζήτηση για την ελευθερία του τύπου μαζί με συναδέλφους από ολόκληρη την Ευρώπη, να παρακολουθήσω την απαγγελία του Freiraum Manifesto από τους καλλιτέχνες και επιμελητές τέχνης Jane Dudman από το Ηνωμένο Βασίλειο, Yasser Almaamoun από το Βερολίνο, Ira Bliatka από το Παρίσι, Signe Sophie Boggild από την Κοπεγχάγη, Alona Elizalde από τις Βρυξέλλες, Iskra Geshoska από τα Σκόπια, Jelena Joksimovic από το Βελιγράδι, Meriam Korichi από το Παρίσι, Maud Qamar από τις Βρυξέλλες, Ondrej Timco από την Πράγα, και τον Milan Zvada από την Μπάνσκα Μπιστρίτσα, μπορεί να μην απόλαυσα ζωντανά τη Ραψωδία του Freiraum σε concept της Edit Pula από τα Τίρανα στον μοναδικό χώρο τέχνης BOZAR των Βρυξελλών, ωστόσο το υβριδικό πανευρωπαϊκό Freiraum με έκανε λιγότερο εγωίστρια, αφού έγινε ηλεκτρονικά και περισσότεροι από 8.000 άνθρωποι από 45 χώρες είχαν τη δυνατότητα να το παρακολουθήσουν ζωντανά.

Ολόκληρη η παγκόσμια κοινότητα μπορούσε να συμμετέχει. Ισως αν το αξιολογήσουμε σωστά ο Covid μπορεί να γίνει ένας καταλύτης για την πνευματική άνθηση της κοινωνίας μας. Και αυτή η πνευματική άνθηση να είναι η νέα κανονικότητα στη μετά Covid εποχή. Αλλωστε, αυτός είναι και ο σκοπός του Freiraum.

Google News ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS
Ας σκεφτούμε την ελευθερία στη μετά Covid εποχή

ΣΧΕΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.

Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.

Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας