Στις ευρωπαϊκές εκλογές του Μαΐου ο μεγαλύτερος φόβος των Ευρωπαίων πολιτών απεφεύχθη. Η Ευρώπη της διαφορετικότητας, η Ευρώπη της πολυμορφίας και της ανεκτικότητας κέρδισε τις δυνάμεις της μισαλλοδοξίας και της οπισθοδρόμησης.
Ωστόσο, όπως σχολίασε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ), Luca Jahier, «η νίκη αυτή είναι μια ευκαιρία για να ξανασχεδιάσουμε την Ευρώπη. Για να χτίσουμε την Ευρώπη του αύριο. Ας μην τη χάσουμε».
Η αλήθεια είναι ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες δεν ξέχασαν την ιδέα πάνω στην οποία οικοδομήθηκε η Ευρώπη. Δεν ξέχασαν τις αξίες που βρίσκονται στον πυρήνα αυτού του οικοδομήματος. Δεν ξέχασαν ότι αυτές οι αξίες έκαναν την Ευρώπη έναν ειρηνικό τόπο που διασφάλισε τα ανθρώπινα δικαιώματα. Την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Για να συνεχίσει όμως η Ευρώπη να είναι ένας τόπος ευημερίας, ένας τόπος προόδου, θα πρέπει και η ίδια η κοινωνία να δουλέψει πάνω σ’ αυτό.
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ), η επιτροπή εκείνη που λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών και των ευρωπαϊκών θεσμών, για άλλη μια φορά ανοίγει τη συζήτηση για το πώς μπορούμε να διατηρήσουμε αυτή την κατάκτηση, αυτό το επίτευγμα που ονομάζεται Ευρωπαϊκή Ενωση, επιτυχημένο και στο μέλλον.
«Είναι αλήθεια ότι η Ε.Ε. είναι μια μεγάλη επιτυχία. Ωστόσο μια ένωση 500 εκατομμυρίων ανθρώπων με 24 διαφορετικές γλώσσες, νοοτροπίες και κοινωνικά και οικονομικά συστήματα είναι λογικό να υποφέρει και από πισωγυρίσματα μέσα στη διάρκεια του χρόνου.
»Είναι όμως στο χέρι των κρατών-μελών και της κοινωνίας των πολιτών να υπερβούν τα εμπόδια και να λύσουν τα προβλήματα όλοι μαζί, κάνοντας την Ευρώπη ακόμη πιο δυνατή, ακόμη πιο ισχυρή», θα πει η αντιπρόεδρος Επικοινωνίας της ΕΟΚΕ, Isabel Cano Aguilar, κατά την έναρξη του δημοσιογραφικού σεμιναρίου στη Μάλαγα της Ισπανίας.
Σε μια πόλη που δεν επιλέχθηκε τυχαία, αλλά, όπως θα πει και ο δήμαρχος Francisco de la Torre Prados, «είναι μια πόλη που μετράει 3.000 χρόνια ιστορίας».
Μια πόλη που λόγω της θέσης της αποτέλεσε μια μικρογραφία της Ευρώπης, αφού πάνω της πολλοί και διαφορετικοί πολιτισμοί άφησαν τα ίχνη τους. Στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα -όπου πραγματοποιήθηκε το σεμινάριο- η παρουσία των φοιτητών, των νεαρών Ευρωπαίων, αυτών των παιδιών που είναι η ελπίδα της Ευρώπης, ήταν πραγματικά πηγή έμπνευσης για τους συνέδρους.
Η ελπίδα της Ευρώπης είναι οι νέοι της
Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο οι νέοι της Ευρώπης είναι εκείνοι που αντιλαμβάνονται ότι μια ισχυρή Ευρώπη δεν ήταν ποτέ τόσο απαραίτητη όσο είναι τώρα. Η εμφάνιση ενός πολυπολικού κόσμου, ο παγκόσμιος ανταγωνισμός, η κλιματική αλλαγή και οι αυξανόμενες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές αποτελούν ισχυρούς λόγους για περισσότερη Ευρωπαϊκή Ενωση.
Για μια ισχυρή παρουσία της Ε.Ε. στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Και αυτό ακριβώς ζήτησαν στις εκλογές οι Ευρωπαίοι πολίτες, με μπροστάρηδες τους νέους.
«Μπορεί οι δυνάμεις των λαϊκιστών να κατέχουν το 25% στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κάτι που πρέπει να αντιστραφεί μέσα στην ερχόμενη πενταετία, ωστόσο έχουμε ένα πλουραλιστικό Κοινοβούλιο χάρη στους 3.000 νέους που συστρατεύτηκαν με την καμπάνια που οργανώθηκε πριν από τις εκλογές και κινητοποίησε τους νέους Ευρωπαίους να συμμετάσχουν στις εκλογές» θα πει η επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ισπανία, Maria Andres Marin, μπροστά σε ένα κοινό που απαρτιζόταν όχι μόνο από δημοσιογράφους και ανθρώπους της επικοινωνίας, αλλά και από φοιτητές του Πανεπιστημίου της Μάλαγα που συμμετείχαν ενεργά στις διαδικασίες.
Στον ρόλο που έχουν να διαδραματίσουν τα πανεπιστήμια για το μέλλον της Ευρώπης αναφέρθηκε ο πρύτανης του Πανεπιστημίου της Μάλαγα, Jose Angel Narvaez Bueno. Δίνοντας έμφαση στη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα των πανεπιστημίων για την ανταλλαγή ιδεών για το χτίσιμο της Ευρώπης του αύριο, θα πει:
«Τα δημόσια πανεπιστήμια μπορούν να συνδέσουν την κοινωνία. Να παιδεύσουν την κοινωνία για την Ευρώπη των λαών, για μια Ευρώπη με κοινωνικό πρόσημο, λόγω των ηθικών και κοινωνικών αξιών που τα διέπουν».
Το ERASMUS είναι ίσως το καλύτερο εργαλείο που διαθέτει η Ε.Ε. για να μπορέσει να φέρει την πολυπόθητη ενσυναίσθηση μεταξύ των λαών της. «Ωστόσο είναι αρκετό αφού δεν νιώθουμε για την Ευρώπη το ίδιο που νιώθουμε για τις χώρες μας;» θα θέσει το ερώτημα η Veronica Fumanal, πρόεδρος της Association of Political Communication.
«Η νέα γενιά δεν έχει την εμπειρία του τι έχει συμβεί στο παρελθόν στην Ευρώπη» αναφέρει η Βερόνικα, επισημαίνοντας ότι οι μαύρες μέρες που έζησε η Ευρώπη στο παρελθόν, οι πόλεμοι και οι καταστροφές δεν αγγίζουν πια τους νέους. Η Ευρώπη χρειάζεται μια νέα αφήγηση που να πατά στα σύγχρονα προβλήματα. «Η αγωνία της Ευρώπης είναι πώς να εμπλέξει τους νέους. Αυτοί είναι το μέλλον της Ευρώπης» καταλήγει.
Η δημοκρατία μάς ενώνει
Τα επόμενα χρόνια θα είναι κρίσιμα όχι μόνο για την Ευρώπη αλλά παγκοσμίως. Η κλιματική αλλαγή, οι αυξανόμενες ανισότητες, η οικονομική ύφεση, η ανεργία, οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές και οι κοινωνικές διακρίσεις είναι μερικά από τα μεγάλα ζητήματα που τροφοδοτούν την αύξηση του λαϊκισμού, του εξτρεμισμού και του φασισμού διεθνώς.
Η Ευρώπη, αυτή η ήπειρος που μας φαίνεται πολύ μεγάλη όταν την κοιτάμε στον χάρτη μόνη της, αλλά πολύ μικρή, μια μικρή κουκκίδα γης όταν τη δούμε στον παγκόσμιο χάρτη, κατάφερε κάτι πολύ μεγάλο για πρώτη φορά ίσως στην ανθρώπινη ιστορία.
Κατάφερε να εδραιώσει τη δημοκρατία μέσα από τα Συντάγματα που έγραψε, μέσα από τους θεσμούς που δημιούργησε. Θεσμοί που στον πυρήνα τους είχαν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Θεσμοί που προστάτευσαν την παιδεία, την υγεία και την εργασία. Θεσμοί που βοήθησαν στην εξέλιξη των Ευρωπαίων πολιτών και στη δημιουργία του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Σήμερα όλα αυτά αμφισβητούνται και μαζί τους και η δημοκρατία. Κατ’ επέκταση και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ενωση, αφού η κατάρρευση της κοινωνίας σημαίνει και κατάρρευση της δημοκρατίας, που είναι το συστατικό στοιχείο της Ενωμένης Ευρώπης.
Ωστόσο η νέα γενιά της Ευρώπης μας δίνει ένα μάθημα. Οι μαθητές μάς λένε ότι δεν χρειάζονται τους πολιτικούς για να τους πουν τι πρόκειται να συμβεί. Γιατί οι ίδιοι βλέπουν αυτό που πρόκειται να συμβεί, γιατί ήδη συμβαίνει. Ζουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Στην κυριολεξία πολεμούν για το μέλλον τους.
Δεν πάνε τις Παρασκευές στα σχολεία και μέσα από τα κινήματα που δημιουργούν, όπως το Friday’s for Future, μας λένε ότι ο πλανήτης τούς ανήκει. Οτι η ζωή τους τους ανήκει. Μας φωνάζουν θα πεθάνετε από γηρατειά, θα πεθάνουμε από την κλιματική αλλαγή (you will die from old age, we’ll die from climate change). Για πρώτη φορά τα παιδιά γίνονται πολιτικοί ακτιβιστές, μιλάνε στον ΟΗΕ, μιλάνε στα Κοινοβούλια και απαιτούν να ακουστούν. Αυτά τα παιδιά είναι οι οδηγοί μας για το μέλλον.
Αυτά τα παιδιά είναι οι εγγυητές της δημοκρατίας στην Ευρώπη. Και πρέπει να τα ακούσουμε. «Η millennium generation (η γενιά που γεννήθηκε από το 2000 και μετά) είναι η γενιά της ελπίδας. Της ελπίδας που έχει χαθεί από την Ευρώπη» θα πει η Maria Freitas, senior policy advisor σε πανευρωπαϊκή δεξαμενή σκέψης.
Η δημοσιογραφία ως θεματοφύλακας της δημοκρατίας
«Προέρχομαι από μια χώρα όπου τα ευρωπαϊκά θέματα παρουσιάζονταν με τον χειρότερο δυνατό τρόπο» θα πει με αγγλικό φλεγματικό χιούμορ η δημοσιογράφος και συγγραφέας Christina Marconi. Για εκείνη, εάν τα ευρωπαϊκά θέματα είχαν καλύτερη παρουσίαση και ο Τύπος δεν εστίαζε μόνο στα αρνητικά, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για το Brexit πιθανόν να ήταν διαφορετικό.
Με αυτήν τη θέση, ότι δηλαδή οι αρνητικές ειδήσεις για την Ευρωπαϊκή Ενωση προβάλλονται πιο εύκολα απ' ό,τι οι θετικές, συμφώνησε η πλειονότητα των συμμετεχόντων. «Τι συμβαίνει με τα ΜΜΕ; Μια ανούσια και διχαστική είδηση είναι στην πρώτη σελίδα, ενώ μια σημαντική είδηση για τη ζωή μας και την Ενωση βρίσκεται με μικρά γράμματα στις τελευταίες σελίδες» θα πει μια άλλη σύνεδρος. «Εάν ακούς συνεχώς άσχημα πράγματα για την Ε.Ε., στο τέλος θα τα πιστέψεις. Χρειαζόμαστε περισσότερες θετικές ειδήσεις» θα πει συνάδελφος από την Πολωνία.
Ωστόσο σημαντική ευθύνη γι’ αυτού του είδους την πληροφόρηση έχουν όχι μόνο οι δημοσιογράφοι αλλά και οι πολιτικοί των κρατών-μελών, που καρπώνονται ό,τι καλό συμβαίνει σαν δική τους επιτυχία, ενώ για όλα τα ατυχή συμβάντα την ευθύνη έχουν η Ε.Ε. και οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών.
Η Ελληνίδα δημοσιογράφος και δημιουργός της πλατφόρμας Oikomedia -μιας πλατφόρμας που έχει ως στόχο τη διευκόλυνση της διασυνοριακής συνεργασίας δημοσιογράφων- Ελίνα Μακρή μίλησε για το αρνητικό κλίμα που δημιούργησαν τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης. «Οι δημοσιογράφοι απέτυχαν να εξηγήσουν τις διαφορές μεταξύ της κουλτούρας των ευρωπαϊκών λαών. Αντίθετα, χαρακτήριζαν τους Ελληνες τεμπέληδες που δεν θέλουν να πληρώσουν το χρέος τους» θα πει η Ελίνα, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα εξώφυλλα ευρωπαϊκών περιοδικών με προσβλητικό περιεχόμενο για τους Ελληνες.
Μια άλλη παράμετρο ανέδειξε η Daniela Marangoni, που είχε τη γενική οργάνωση του συνεδρίου της ΕΟΚΕ. «Ολο και περισσότεροι άνθρωποι απομακρύνονται από την ενημέρωση καθημερινά εξαιτίας των ψευδών ειδήσεων αλλά και των στενάχωρων ειδήσεων» θα πει η Ντανιέλα, πιάνοντας τον παλμό μιας κοινωνίας που έχει κουραστεί να ακούει συνεχώς δυσάρεστες ειδήσεις. Ειδήσεις που δεν δίνουν κανένα όραμα για το αύριο. Καμία ελπίδα. Κάτι που είναι πραγματικά άδικο για την Ε.Ε.
