Ανεπαρκή και αναποτελεσματική χαρακτηρίζει η Διεθνής Αμνηστία την πρόταση της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής του υπουργείου Δικαιοσύνης για την τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα σε ό,τι αφορά τον νομικό ορισμό του βιασμού, τονίζοντας ότι αυτός δεν συμμορφώνεται με τις διεθνείς συμβάσεις και δεν βοηθά στην απόδοση δικαιοσύνης για τα θύματα.
Η οργάνωση παρουσίασε σχετικό υπόμνημα, το οποίο κατέθεσε στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης, όπου υπογραμμίζει τρεις βασικές ενστάσεις στην πρόταση για το άρθρο 336 που αφορά τον βιασμό:
1. Αποτυχία ενσωμάτωσης ενός ορισμού με βάση τη συναίνεση. Η πρόταση της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής αναφέρει μόνο την άσκηση σωματικής βίας ή απειλής που θέτει σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή ή τη σωματική ακεραιότητα του θύματος. Ο προτεινόμενος ορισμός δεν καλύπτει τις περιπτώσεις εκβιασμού ή απειλής, περιπτώσεις δηλαδή που δεν περιλαμβάνουν απαραίτητα σωματική βία.
2. Πλήρης απουσία ενός ολοκληρωμένου ορισμού, στον οποίο να προσδιορίζεται επακριβώς ποια πράξη συνιστά βιασμό, καθώς και απουσία σαφούς προσδιορισμού όλων των τύπων διείσδυσης.
3. Ανάγκη ορισμού των ποινών και υιοθέτηση των λεγόμενων «επιβαρυντικών περιστάσεων», όπως για παράδειγμα η ηλικία του θύματος, η ύπαρξη πολλών δραστών και οι βαριές σωματικές και ψυχικές επιπτώσεις στο θύμα.
Η Ειρήνη Γαϊτάνου, υπεύθυνη εκστρατειών του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, είπε στη σχετική συνέντευξη Τύπου:
«Ενώ αρχικά είχαμε θετική ανταπόκριση από τον υπουργό Δικαιοσύνης και τη Γενική Γραμματεία Ισότητας, δυστυχώς η πρόταση της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής είναι ακόμα χειρότερη από το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο. Στη νέα πρόταση η έννοια του μεγάλου και σπουδαίου κινδύνου περιορίζεται και γίνεται μόνο απειλή κατά της ζωής. Αυτό σημαίνει ότι μόνο η φυσική βία είναι απόδειξη βιασμού. Κανένας από τους δύο ορισμούς δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός ούτε ως βάση συζήτησης».
Ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης, διευθυντής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας και συντονιστής της συζήτησης, έκανε λόγο για «ευκαιρία» που έχει η χώρα να αλλάξει τον νομικό ορισμότου βιασμού.
Από την πλευρά της η υπεύθυνη Εκστρατειών για τα Δικαιώματα των Γυναικών στο Περιφερειακό Γραφείο της Ευρώπης και μέλος της Διεθνούς Αμνηστίας, Μόνικα Κόστα, αναφέρθηκε στα στοιχεία της πρόσφατης έρευνας του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων για τη βία κατά των γυναικών, σύμφωνα με την οποία μία στις δέκα γυναίκες στην Ε.Ε. (11%) έχει βιώσει κάποια μορφή σεξουαλικής βίας από την ηλικία των 15 και μία στις 20 (5%) έχει βιαστεί, συμπεραίνοντας ότι περισσότερες από 9 εκατομμύρια γυναίκες στην Ε.Ε. έχουν βιαστεί.
Η Μ. Κόστα αναφέρθηκε επίσης στα χαμηλά ποσοστά καταγγελιών των περιστατικών βιασμών (14%).
Μάλιστα τόνισε ότι οι υφιστάμενοι ορισμοί οδηγούν στην αθώωση των δραστών αλλά και στη δευτερογενή κακοποίηση των θυμάτων κατά τη διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας.
«Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα σε όλα τα επίπεδα της έρευνας για τους βιασμούς καθώς δεν ορίζεται σαφώς το τι αποτελεί βιασμό. Μονό η Ιρλανδία, η Αγγλία, η Ισλανδία, η Γερμανία, η Σουηδία, η Κύπρος, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο έχουν εναρμονισμένες νομοθεσίες για το θέμα» επισήμανε.
«Το μόνο όριο θα πρέπει να είναι η συναίνεση ή μη. Υπάρχουν οι περιπτώσεις απειλών για δημοσιοποίηση προσωπικών βίντεο και φωτογραφιών, απειλών απόλυσης ή οικονομικού στραγγαλισμού. Βιασμός δεν είναι μόνο ο εξαναγκασμός σε σεξ με την άσκηση σωματικής βίας» ανέφερε, τέλος, η δικηγόρος Ιωάννα Στεντούμη, η οποία στάθηκε ιδιαίτερα στο «πάγωμα» των θυμάτων, κατάσταση στην οποία περιέρχεται η πλειονότητα των θυμάτων, κατά την οποία δεν μπορούν να αντιδράσουν με οποιονδήποτε τρόπο.
«Το “πάγωμα” του θύματος είναι μια αντίδραση που δεν την έχουμε υπόψη μας, όμως είναι η πιο συνηθισμένη. Οι περισσότερες αρνητικές αποφάσεις δικαστηρίων βασίστηκαν στην απουσία κακώσεων και ιχνών πάλης. Οι αποφάσεις απαιτούν την άμεση εξωτερίκευση της άρνησης και δεν αντιμετωπίζουν τις περιπτώσεις που η γυναίκα έχει παγώσει τελείως» είπε η κ. Στεντούμη, τονίζοντας μεν ότι η μη αντίσταση επ’ ουδενί σημαίνει συναίνεση αλλά και ότι η αντίσταση στον βιαστή μπορεί να σημάνει αυτόματα τον θάνατο του θύματος.
