Toν Δεκέμβριο του 1999, στο απόγειο της φούσκας των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, οι 350 κάτοικοι του Χάφγουεϊ στο Ορεγκον των ΗΠΑ έλαβαν μια περίεργη προσφορά. Για 110 χιλιάδες δολάρια και 20 υπολογιστές για το τοπικό σχολείο δέχτηκαν να μετονομάσουν την κωμόπολή τους σε Half.com και έτσι να μετατραπούν σε ζωντανή διαφήμιση μιας start up εταιρείας ηλεκτρονικού εμπορίου. Ομολογουμένως δεν θυσίασαν και μεγάλες δόσεις Ιστορίας. H πόλη είχε πάρει το όνομά της από το γεγονός ότι βρισκόταν στη μέση της διαδρομής (Halfway) από την επίσης άγνωστη κοινότητα του Πάιν και την Κορνουκόπια (Αμαλθείας Κέρας), μια πόλη-φάντασμα που είχε δημιουργηθεί στα χρόνια μιας άλλης φούσκας, στον πυρετό του χρυσού του 1880.
Γεωγράφοι σε όλο τον κόσμο έχουν δεκάδες ανάλογες ιστορίες να διηγηθούν – όπως την περίπτωση της πόλης Speed στην Αυστραλία, η οποία το 2011 μετονομάστηκε σε SpeedKills (η ταχύτητα σκοτώνει) για να ευαισθητοποιήσει τους οδηγούς στην οδική ασφάλεια. Κανένας βέβαια δεν γέλασε όταν, πριν από δύο χρόνια, ο εθνικιστής πρωθυπουργός της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, κάθισε στα έδρανα της σύσκεψης των G20 πίσω από ένα καρτελάκι που έγραφε Μπάρατ, αντί για Ινδία. Σίγουρα δεν γέλασαν οι αξιωματούχοι των υπουργείων Εσωτερικών και Οικονομικών, που σκέφτηκαν ότι αν εφαρμοζόταν η ιδέα του πρωθυπουργού να μετονομάσει την πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου θα έπρεπε να αντικαταστήσουν δισεκατομμύρια χαρτονομίσματα, γραμματόσημα, ταμπέλες, επίσημα έγγραφα κ.ο.κ.
Ο Ταγίπ Ερντογάν πάντως δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να μετονομάσει τη χώρα του από Turkey σε Türkiye (σύμφωνα με φήμες, για να μην ακούγεται σαν τη γαλοπούλα στα αγγλικά). Ο ισλαμιστής πολιτικός βέβαια πατούσε στην παρακαταθήκη του Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος πραγματοποίησε μία από τις μαζικότερες αλλαγές σε ονόματα πόλεων της Ιστορίας, προκειμένου να απογαλακτιστεί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και να καλύψει τις μαζικές μετακινήσεις και απελάσεις πληθυσμών από τη χώρα.
Για δεκάδες άλλες χώρες οι αλλαγές ονομάτων σηματοδοτούσαν απελευθέρωση από αποικιακές δυνάμεις (η Βρετανική Χρυσή Ακτή έγινε Γκάνα) ή απόδοση τιμών σε ηγέτες και μεγάλους επαναστάτες (η Σαϊγκόν μετονομάστηκε σε Χο Τσι Μινχ ενώ το Πέτρογκραντ έγινε Λένινγκραντ πριν αλλάξει και πάλι όνομα σε Αγία Πετρούπολη) κ.ο.κ.
Τα πραγματικά γεωπολιτικά προβλήματα βέβαια προκύπτουν στις περιπτώσεις διαμφισβητούμενων περιοχών όπου ονόματα πόλεων και γεωγραφικών σχηματισμών υποκρύπτουν αντιπαλότητες που συχνά οδηγούν σε συρράξεις. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των Ιμια/Καρντάκ και των νησιών Φόκλαντ/Μαλβίνες («ο πόλεμος δυο καραφλών για μια τσατσάρα», όπως αποκαλούσε ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες τον πόλεμο Αργεντινής - Βρετανίας).
Ακόμη και αυτές οι περιπτώσεις βέβαια φαντάζουν σαν εύκολα επιλύσιμες παρεξηγήσεις σε σχέση με τα νησιά Σπράτλι στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, τα οποία έχουν διαφορετικά ονόματα στις περισσότερες από τις πέντε χώρες που τα διεκδικούν (Μαλαισία, Κίνα, Ταϊβάν, Φιλιππίνες και Βιετνάμ). Αλλωστε ακόμη και η Θάλασσα της Νότιας Κίνας είναι η ονομασία των Ευρωπαίων αποικιοκρατών ενώ σήμερα η Κίνα την αποκαλεί Νότια Θάλασσα, το Βιετνάμ Ανατολική Θάλασσα, οι Φιλιππίνες Θάλασσα των Δυτικών Φιλιππίνων και η Ινδονησία Θάλασσα της Βόρειας Νατούνα.
Σε αντίθεση με ό,τι θα περίμενε κανείς, το BBC εξηγούσε πριν από μερικά χρόνια ότι οι μετονομασίες πόλεων, κρατών και γεωγραφικών περιοχών έχουν αυξηθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια. Κάποιες από αυτές τις μετονομασίες σχετίζονται με καθυστερημένες διαδικασίες απο-αποικιοποίησης αλλά και προσπάθειες αποσύνδεσης από κάποιο σκοτεινό παρελθόν. Οι κάτοικοι, λόγου χάρη, του Ρόουντ Αϊλαντ χρειάστηκαν περίπου δυόμισι αιώνες για να αλλάξουν τελικά το 2020 την επίσημη ονομασία της Πολιτείας, που ήταν Ρόουντ Αϊλαντ και Φυτείες του Πρόβιντενς (State of Rhode Island and Providence Plantations).
Σε πολλές άλλες περιπτώσεις όμως οι μετονομασίες και κυρίως οι διαμφισβητούμενες ονομασίες μαρτυρούν την άνοδο νέων εθνικισμών και αμφισβήτηση κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων. Ενδεχομένως δηλαδή και μια αμφισβήτηση του βεστφαλιανού συστήματος των εθνών κρατών που αποτέλεσε τη ραχοκοκαλιά της διεθνούς αρχιτεκτονικής των τελευταίων αιώνων. Η περίπτωση της Ινδίας είναι ενδεικτική των διαφορετικών τάσεων, καθώς δεκάδες πόλεις άλλαξαν σχετικά πρόσφατα ονομασία όχι μόνο για να απαλλαγούν από τη μνήμη της βρετανικής αποικιοκρατίας αλλά και γιατί ακροδεξιές κυβερνήσεις ήθελαν να εξαλείψουν από τον χάρτη μουσουλμανικά ονόματα περιοχών.
Η αλλαγή ονομάτων, λοιπόν, μπορεί να είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση, ακόμη και όταν γίνεται από ασόβαρους ανθρώπους όπως ο Ντόναλντ Τραμπ.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας