Κατώτερη των περιστάσεων η ελληνική παρουσία

Η 60ή Διεθνής Εκθεση Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια και η συμμετοχή της Ελλάδας ως τιμώμενης αγοράς στο Book Plus αποτελούν ήδη παρελθόν. Και αν και μετράμε ελάχιστες ημέρες από τη στιγμή που τα φώτα στην Bologna Fiere έσβησαν και οι πάγκοι και τα μεγαλοπρεπή περίπτερα ξεστήθηκαν, ήρθε η κατάλληλη ώρα του απολογισμού.

Η Διεθνής Εκθεση Παιδικού βιβλίου της Μπολόνια είναι μια κατ’ εξοχήν θεματική έκθεση που αφορά αποκλειστικά το παιδικό και εφηβικό βιβλίο σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι μια τεράστια, πολύχρωμη γιορτή που δεν περιορίζεται μόνο στα όρια του εκθεσιακού κέντρου, αλλά συμμετέχει σε αυτήν όλη η πόλη, με παράλληλες εκθέσεις και εκδηλώσεις. Το Book Plus αποτελεί την προσπάθεια επέκτασης του brand της BCBF (Bologna Children’s Book Fair) σε συνεργασία με την Ενωση Ιταλών Εκδοτών (AIE) στο κομμάτι της ενήλικης λογοτεχνίας, για την αγορά δικαιωμάτων σε άλλες αγορές και τη γνωριμία με τα μεταφραστικά τους προγράμματα.

Η χώρα που επιλέχτηκε ως τιμώμενη αγορά για το 2023 ήταν η Ελλάδα, κάτι που μάθαμε όλοι τον Οκτώβριο του 2022, κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου της Φρανκφούρτης. Μέχρι να φτάσουμε στις αρχές Μαρτίου και τη διεξαγωγή της έκθεσης, προέκυψαν διάφορα ερωτήματα, κυρίως για το οργανωτικό κομμάτι, αλλά και για την επιλογή να μην υπάρχει καμία ενημέρωση προς τους δημοσιογράφους που ασχολούνται με το παιδικό βιβλίο.

Τρεις εβδομάδες πριν από τα εγκαίνια της έκθεσης, ενώ εξακολουθούσε να μην υπάρχει καμία απολύτως ενημέρωση από την ελληνική πλευρά, μάθαμε τι θα συμβεί στην Μπολόνια από τη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε στην Ιταλία και τους Ιταλούς συναδέλφους. Από αυτούς μάθαμε πόσοι και ποιοι Ελληνες δημιουργοί ήταν καλεσμένοι, πόσοι εκδότες είχαν δηλώσει συμμετοχή και ποιες θα ήταν οι πιο σημαντικές εκδηλώσεις. Το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού δεν έκανε ποτέ καμία επίσημη ενημέρωση, δεν έγινε καμία αναφορά στον σχεδιασμό του ελληνικού περιπτέρου, που ανέλαβε με απευθείας ανάθεση το δημιουργικό γραφείο Beetroot, καμία αναφορά στις δύο παράλληλες εκθέσεις που θα φιλοξενούσε το ελληνικό περίπτερο για την προβολή των Ελλήνων δημιουργών, καμία αναφορά ακόμα και στους καλεσμένους συγγραφείς και εικονογράφους.

Το ελληνικό περίπτερο των 240 τ.μ. φιλοξένησε στις 6 Μαρτίου τα εγκαίνια της ελληνικής συμμετοχής, παρουσία του υφυπουργού Σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλα Γιατρομανωλάκη, καθώς και τις εκδηλώσεις που πλαισίωναν την ελληνική συμμετοχή. Ηδη όμως από την πρώτη στιγμή άρχισε να φαίνεται η δυσλειτουργικότητά του. Βιβλία τοποθετημένα όπως όπως σε πολύ βαθιά και κακοσχεδιασμένα ράφια, μια και η επάνω σειρά ήταν πολύ ψηλότερα από το επίπεδο του ματιού, πρόχειρα ταμπελάκια σήμανσης των εκδοτών που άλλαζαν θέσεις στην πορεία και απουσία οποιουδήποτε συνοδευτικού υλικού για τα ελληνικά βιβλία που θα βοηθούσε τον ξένο επισκέπτη να αντιληφθεί το περιεχόμενο κάθε έκδοσης, ύστερα από ρητή απαγόρευση του υπουργείου προς τους εκδότες.

Προβληματική χαρακτηρίστηκε, επίσης, η επιλογή να συγκεντρώνονται όλες οι λειτουργίες του περιπτέρου -προθήκες βιβλίων, εκθέσεις εικονογράφων και τραπεζοκαθίσματα για επαγγελματικά ραντεβού και παρουσιάσεις- σε δύο μακρόστενες λωρίδες, ενώ η καρδιά του περιπτέρου παρέμενε ανεκμετάλλευτη και σκοτεινή, λόγω των ασπρόμαυρων εκτυπώσεων που την κάλυπταν, περιμένοντας αμήχανα τη φιλοξενία του μπουφέ της εκάστοτε εκδήλωσης ή λειτουργώντας ως διάδρομος για να κόψει κανείς δρόμο και να προσπεράσει το ελληνικό περίπτερο που ήταν κρυμμένο στους πίσω χώρους.

Από πλευράς αισθητικής, η παντελής απουσία παιδικότητας σε εικαστικό επίπεδο σε μια έκθεση που αφορά κατ’ εξοχήν το παιδικό βιβλίο, τους δημιουργούς και τους εκδότες του ήταν αυτό που προβλημάτισε περισσότερο, με έντονα παράπονα και διαμαρτυρίες να ακούγονται από πολλές πλευρές. Μοναδική εξαίρεση η έκθεση των illustradays με τα έργα 20 Ελλήνων εικονογράφων και η πολύ μικρή -σε σημείο που δεν φαινόταν καν- παρουσίαση των ελληνικών κόμικς και των δημιουργών τους από την ομάδα του Comic Dom, που από ό,τι φάνηκε ήταν τα μόνα στοιχεία εικονογράφησης που χώρεσαν στα 240 διαθέσιμα τετραγωνικά μέτρα. Σε μια έκθεση που το έργο των εικονογράφων σε καθηλώνει από την πρώτη κιόλας στιγμή που εισέρχεσαι στον χώρο, το ελληνικό περίπτερο περιορίστηκε σε 20 κάδρα και 6 πόστερ, ενώ επιλέχθηκαν για την εξωτερική διακόσμηση των τεράστιων τοίχων του εφαρμογές του λογοτύπου της ελληνικής συμμετοχής σε μαύρο και σκούρο μπλε χρώμα.

Φέτος, που λόγω της τιμώμενης αγοράς, είχαμε μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να προβάλουμε το ελληνικό παιδικό βιβλίο μέσα στην πιο σημαντική για αυτό διεθνή έκθεση, εμείς επιλέξαμε να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας, κυρίως, στην προώθηση της ενήλικης λογοτεχνίας μέσω της παράλληλης εκδήλωσης Βook Plus και να αφήσουμε για άλλη μία φορά το παιδικό βιβλίο στο περιθώριο. Αλλωστε, δεν μας κάνει εντύπωση πως όλοι όσοι βγαίνουν αυτές τις ημέρες και θριαμβολογούν, προέρχονται από τον χώρο της ενήλικης λογοτεχνίας και όχι από τον κόσμο που παραδοσιακά επισκέπτεται αυτή την έκθεση και ασχολείται με το ελληνικό παιδικό βιβλίο που, για ακόμα μία φορά, μένει απογοητευμένος.

*Δημοσιογράφος, δημιουργός του περιοδικού kokkinialepou.gr και μέλος της Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής Λογοτεχνίας του υπ. Πολιτισμού τις χρονιές 2019, 2020 και 2021.