Ερμής vs Αφροδίτη

Ο μυθικός Ερμαφρόδιτος, τέκνο του έρωτα της Αφροδίτης και του Ερμή, γεννήθηκε και μεγάλωσε με γυναικείο κορμί -μεγάλης θηλυκότητας στις απεικονίσεις- αλλά με ανδρικά γεννητικά όργανα. Ως εκ τούτου έλαβε σύνθετο όνομα με πρώτο συνθετικό το όνομα του ανδρός και όχι της γυναικός. Μπορεί όμως για τη μουσικότητα της γλώσσας. Οπως και να 'χει, ο Ερμαφρόδιτος της ελληνικής μυθολογίας είναι ο σημερινός διεμφυλικός ή διαφυλικός της επιστήμης.

Ο Νεοκλής Α. Γεωργόπουλος, καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών, ενδοκρινολόγος και συνεπώς ειδικός ως προς τις ορμονικές συνιστώσες που δημιουργούν διεμφυλικότητα, στο βιβλίο του «Ερμαφροδιτισμός - Μια συνομιλία μύθου και επιστήμης», Εκδόσεις Polaris, αντιμετωπίζει το φυσικό φαινόμενο ιστορικά, κοινωνιολογικά, επιστημονικά.

Ξεκινώντας από την εμφάνιση των διεμφυλικών στην ελληνική μυθολογία, διατρέχει τις κρίσεις Ελλήνων (Αριστοτέλη, Πλάτωνα) και Λατίνων φιλοσόφων -πιο ευφάνταστοι οι δεύτεροι- ως προς τα φύλα και την αναπαραγωγή των πρωτευόντων όντων και καταλήγει στις απόψεις της σύγχρονης επιστήμης, τις παρεμβάσεις της ως προς την επιλογή και τον επανακαθορισμό του φύλου.

Οι μύθοι έχουν την οικειότητα του παραμυθιού στην ανάγνωση κι αν η αφήγηση έχει τη χάρη της προφορικότητας -όπως συμβαίνει στο βιβλίο του Γεωργόπουλου- ο αναγνώστης μπορεί να διατρέξει τις τριακόσιες τριάντα πέντε σελίδες του περιεχομένου του, με πλήθος γνώσεων και αναφορών στην ιστορία της σεξουαλικότητας, χωρίς να του σταθούν εμπόδιο οι επιστημονικές αναλύσεις που ούτως ή άλλως είναι εκλαϊκευμένες και καθόλου περισπούδαστες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο μύθος της Βαυβώς των Ελευσίνιων Μυστηρίων.

Εμφανίζεται ως γριά επιδεικνύοντας στη Δήμητρα που θρηνούσε τον χαμό της Περσεφόνης το αιδοίο της, από το οποίο προβάλλει ένας φαλλός, ώστε να την κάνει να γελάσει με το παράδοξο. Η Βαυβώ έτσι καθίσταται μια μυθική διεμφυλική οντότητα. Βέβαια υπάρχει και η άποψη που διατυπώνει στο βιβλίο του «Βαυβώ» ο Georges Devereux (Εκδόσεις Γνώση) πως δεν προβάλει φαλλός από το αιδοίο της Βαυβώς αλλά το κεφάλι του Ιάκχου, αναγεννώμενου, καθιστώντας την έτσι σύμβολο της δύναμης της γυναίκας να ξαναγεννά ζωή, όπως αναγεννάται και η Περσεφόνη. Κι αν οι μύθοι έχουν χίλιες δυο ερμηνείες, ως προς το διάμεσο φύλο είναι περίπου κοινοί παγκοσμίως, εκφράζοντας ίσως ένα μαζικό κοινωνικό ασυνείδητο ως προς την εξέλιξη της ύλης προ της δημιουργίας των πρωτευόντων ζώων.

Προκύπτει όμως από τους μύθους και από τη στάση των φιλοσόφων της αρχαιότητας πως οι διεμφυλικοί, ακόμη και οι αποκλίνοντες από την αναπαραγωγική σεξουαλικότητα άνδρες και γυναίκες, ήσαν πολύ πιο ανεκτοί στις προκαπιταλιστικές κοινωνίες - ακόμη και ιεροί. Ο μάντης Τειρεσίας άλλαζε φύλο κατά περιόδους. Φαίνεται πως ο αυστηρός έλεγχος της σεξουαλικότητας και η απόρριψη των αποκλινόντων συνέβη τους τελευταίους αιώνες και ήταν συνέπεια της οργάνωσης της κοινωνίας βάσει της παραγωγής πλεονάζοντος κεφαλαίου που ήθελε εργατικά χέρια και γεννήσεις.

Ετσι οι αποκλίνοντες λιντσάρονταν είτε ως σοδομιστές είτε ως μάγισσες κατά τη Silvia Federici στο βιβλίο «Ο Καλιμπάν και η μάγισσα. Γυναίκες, σώμα και πρωταρχική συσσώρευση» (Εκδόσεις των Ξένων). Οι ομοφυλόφιλοι δολοφονούνταν στο Αουσβιτς, στρατόπεδο θανάτου όπου στην πύλη του αναγραφόταν το ρητό «Η εργασία ελευθερώνει».

Το βιβλίο του Γεωργόπουλου εξοικειώνει τον αναγνώστη με τους ανθρώπους που η φύση τούς έδωσε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά για να χαίρονται και να υποφέρουν τη ζωή όπως όλοι μας. Ο όρος ερμαφροδιτισμός έχει στους ώμους του το βάρος της ποίησης και των μύθων, σύνθετος από δύο βαφτιστικά ονόματα κοινά σε όλο τον κόσμο σήμερα. Απελευθερώνει έτσι τους ανθρώπους αυτούς από την εξορία που η επιστήμη τούς επιφύλαξε με τον ψυχρό όρο «διεμφυλικός». Και αυτό είναι μια ριζοσπαστική άποψη.

Αλλωστε όλο το βιβλίο κατέχεται από τη διάθεση να καταστεί η φύση του ερμαφρόδιτου κοινωνικά αποδεκτή. Στην παρουσίαση του βιβλίου στην Πάτρα, ο Γεωργόπουλος τόνισε ότι αυτή ήταν και η επιθυμία του. Υπενθύμισε μάλιστα τον νόμο 4491/2017 που ψηφίστηκε στη Βουλή επί ΣΥΡΙΖΑ «Περί νομικής αναγνώρισης φύλου», σύμφωνα με τον οποίο ο άνθρωπος που αλλάζει φύλο έχει δικαίωμα να αναγνωριστεί ότι το φύλο που επιλέγει είναι και αυτό με το οποίο ήρθε στη ζωή και να αλλάξει το όνομά του σε ληξιαρχείο, σε απολυτήρια, σε πτυχία. Να επιτευχθεί δηλαδή επαναπροσδιορισμός του φύλου, όπως προβλέπουν και το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αλλά και το Σύνταγμα των Ελλήνων.

Υπενθυμίζω ότι αυτό στην πράξη, χωρίς νομική κατοχύρωση, το είχε επιτύχει η Δημήτρης. Ετσι ήθελε να τη φωνάζουν, «η Δημήτρης». Ερμαφρόδιτος ακτιβιστής υπέρ των προσφύγων στη Λέσβο, που πριν από έναν χρόνο βρήκε τραγικό θάνατο σε τροχαίο. Το σώμα ανακαλύφθηκε μήνες μετά, λείψανο -αναγνωρίστηκε από το DNA του αδελφού του-, με εξαφανισμένα όποια στοιχεία φύλου. Το μόνο χαρακτηριστικό, ότι ήταν σώμα ανθρώπου.