Ο Κόκκορας

Μυστήρια πράσα! Οι αναρχικοί αφιερώνουν τη ζωή τους στον αγώνα για την έλευση του ελευθεριακού κομμουνισμού –άπλετη ισότητα και ελευθερία, πά’ να πει– κι όμως φυλάκισαν το Αλφα της αναρχίας μέσα σε κύκλο, ο οποίος ενίοτε αποδεικνύεται φαύλος. Ορισμένοι πασχίζουν να απεγκλωβίσουν το σύμβολο από τα δεσμά του, καθότι, ως γνωστόν: «το πάθος για τη λευτεριά είναι δυνατότερο απ’ όλα τα κελιά». Εκείνο παραμένει παρ’ ελπίδα πεισματικά κυκλωμένο. Τα καλά παλικάρια, ωστόσο, ακολουθούν πονηρά μονοπάτια. Ο Μιχαήλ Πρωτοψάλτης υπήρξε ένας απ’ τους ελάχιστους που πέτυχαν να τετραγωνίσουν τον εν λόγω κύκλο.

Ιδροκοπούσε επί δεκαετίες να συγκεντρώνει ποιήματα, πεζά και άρθρα από περιοδικά, προκηρύξεις, αφίσες, τρικάκια, προσωπικές μαρτυρίες και ό,τι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί, υλικό στο οποίο καταγράφεται η εντυπωσιακή πολυμορφία και η απρόσμενη επινοητικότητα του κόσμου της αναρχίας στην Ελλάδα, ιδίως τα τελευταία χρόνια της δικτατορίας και τα πρώτα της Μεταπολίτευσης.

Χάος στην τάξη κατόρθωσε να βάλει δουλεύοντας μερόνυχτα το πλούσιο αρχείο του. Εξ ιδιοσυστασίας εκδότης, τύπωνε άλλωστε από τα μέσα του ’70 το θρυλικό περιοδικό «Ο κόκκορας που λαλεί στο σκοτάδι» και τη δεκαετία του ’80 «Τα άνθη του κακού». Ιδρυσε αργότερα τον εκδοτικό οίκο «Βιβλιόπολις», που, καθώς αρεσκόταν να αρμενίζει σε αχαρτογράφητα νερά, εξελίχθηκε γρήγορα σε «Βιβλιοπέλαγος».

Αναχώρησε πρόωρα, μολαταύτα, για την επουράνια ουτοπία –στις 20 Μαΐου 2014– αφήνοντας δυσαναπλήρωτο κενό στο κίνημα κι ένα αναπάντητο «γιατί» να πλακώνει την καρδιά των φίλων του. Κάποιοι απ’ αυτούς συνεχίζουν το εκδοτικό του εγχείρημα και σήμερα παρουσιάζουν με χαρά και ικανοποίηση τόμο 550 σελίδων με τίτλο: «Οταν ο κόκκορας λαλούσε στο σκοτάδι...» και πλάγιο: «Ανθολογία αναρχικών κειμένων 1971-1978» με εισαγωγή, επιμέλεια και υπομνηματισμό του Μιχαήλ Πρωτοψάλτη.

Ηταν έργο ζωής για τον ίδιο, που σημειώνει στο εισαγωγικό του σημείωμα: «Ας εντυπωθεί επίσης στο νου του αναγνώστη το σημαντικότερο: πως αυτά τα κείμενα είναι όλα γραμμένα από ανθρώπους, οι οποίοι πίστευαν στην κατάργηση όλων των διαχωρισμών και που για πρώτη φορά πιάνουν την πένα, για να κάνουν πράξη ακριβώς αυτό, να καταργήσουν το διαχωρισμό ανάμεσα σ’ αυτούς που γράφουν και σ’ εκείνους που δεν γράφουν και κατ’ επέκταση το διαχωρισμό ανάμεσα σε καθοδηγητές και καθοδηγούμενους».

Λέει ακόμα: «Δεν παραθέτω κείμενα ανούσια, ξύλινα, κοινότοπα, κείμενα της μιας και μόνο χρήσης [...] απλώς και μόνο για να αναπαραστήσω στο χαρτί την πραγματικότητα και τον μέσο όρο ενός κινήματος, το οποίο μάλιστα, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στράφηκε ενάντια στην πραγματικότητα και τους μέσους όρους. Επιπλέον, με μια τέτοια παράθεση κειμένων θα πρόδιδα το περιεχόμενο της ανθολογίας, αφού το αναρχικό κίνημα μπορεί να κατηγορηθεί –και έχει κατηγορηθεί– για τα πάντα εκτός από έλλειψη φαντασίας». Το πόνημα κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία και το χαμόγελο του Μιχάλη λάμπει στις προθήκες.