«Δεν έχει καταγραφεί ιστορικά περίπτωση ηγεμονικής δύναμης που διαχειρίστηκε με σοφία την παρακμή της. Οσο πιο μεγάλο το μέγεθος, ισχυρότερα τα μέσα και πιο εξελιγμένα τα επιτελεία, τόσο πιο απίθανη η ενσωμάτωση μιας αναπόδραστης υποβάθμισης στη χάραξη στρατηγικής. Από αυτό το οξύμωρο προκύπτει η σημερινή στρατηγική αμηχανία της υπερδύναμης. Και η πιθανότητα, η απόπειρα ανακοπής της υποβάθμισης να επιτύχει την επιτάχυνση παρά την ανακοπή της» (Η στρατηγική αμηχανία της υπερδύναμης, «Εφ.Συν.» 21/6/2017). Αυτά γράφονταν στην πρώτη θητεία Τραμπ.
Ο εκβιασμός της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, με την επιτυχή επιδίωξη της απόλυτης ρήξης των δεσμών Ρωσίας - Ευρώπης στοχεύοντας εν μέρει στη συστράτευση έναντι της Κίνας, αποτελούσε μια κάποια κατεύθυνση. Με την επικείμενη νέα στροφή Τραμπ θα έχουμε δύο μεγάλες στροφές μέσα σε τρία χρόνια. Και μόνο το στοιχείο αυτό, πρωτοφανές για τις ΗΠΑ, είναι ενδεικτικό του προβλήματος που αντιμετωπίζουν.
Η ανάσχεση της Κίνας, του μόνου ανταγωνιστή που απειλεί την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ, και η γενικότερη στροφή προς τον Ινδοειρηνικό, αποτελεί σταθερά από την εποχή Ομπάμα. Η υποσχόμενη ένταση της νέας θητείας Τραμπ σε πολιτικές προστατευτισμού πατά και αυτή πάνω στις πολιτικές προηγούμενων διοικήσεων και στις τάσεις αποπαγκοσμιοποίησης των οποίων ηγούνται οι ίδιες οι ΗΠΑ. Ο Μπάιντεν κινήθηκε στο ίδιο πλαίσιο, με κάποια εξομάλυνση μόνο έναντι της Ευρώπης, την οποία όμως έδεσε χειροπόδαρα με το ουκρανικό κυρίως στην ενέργεια. Κατά τ’ άλλα όχι μόνο δεν αναίρεσε τις πολιτικές επιλεκτικής αποπαγκοσμιοποίησης της πρώτης θητείας Τραμπ, αλλά τις επέκτεινε.
Θα κάνει πράξη ο νέος πρόεδρος τους αστρονομικούς δασμούς που εξήγγειλε και άλλες απειλές που εκτόξευσε; Η αλληλεξάρτηση με την παγκόσμια οικονομία και οι γεωπολιτικές δεσμεύσεις και απειλές περιορίζουν τα όρια κινήσεων στον βαθμό που η ανάδραση από τα νέα μέτρα μπορεί να προκαλεί περισσότερες ζημίες παρά οφέλη. Τα μπρος-πίσω των προηγούμενων προέδρων έναντι της Κίνας παρά την κατ’ αρχάς «αγριάδα» είναι ενδεικτικά. Πολλές από τις εξαγγελίες και ρητορικές είναι απλώς προεκλογικές ή θα αναιρεθούν όταν σταθμιστούν τα δεδομένα ή εξαιτίας εσωτερικών και εξωτερικών αντιδράσεων –όπως και στην πρώτη θητεία. Ωστόσο είναι σαφές ότι η νέα διοίκηση Τραμπ, που έρχεται με μεγαλύτερη φόρα, επιδιώκει να αλλάξει την πολιτική των ΗΠΑ και αν είναι δυνατόν όλη την αρχιτεκτονική της Δύσης.
Το αν και πόσο η νέα αμερικανική διοίκηση θα ενισχύσει το δεξιό άκρο του πολιτικού φάσματος στο εσωτερικό άλλων χωρών μένει να το δούμε. Αφορά κυρίως τον φιλελεύθερο, αναπτυγμένο δυτικό κόσμο και όχι πολύ παραπέρα. Δεν θα κάνει πιο αυταρχικά τα καθεστώτα Μέσης Ανατολής, δεν θα στρέψει δεξιότερα την Αφρική ή την Κεντρική και Νότια Ασία κ.ο.κ. Παρά τη σοβαρότητα αυτής της διάστασης έστω για την Ευρώπη και βέβαια τις ΗΠΑ, είναι κυρίως οι συγκλίσεις πάνω σε διεθνείς πολιτικές και κατευθύνσεις και όχι οι ιδεολογικές «εσωτερικές» συγκλίσεις που θα κρίνουν την πορεία πραγμάτων. Η σχεδόν αφωνία της «δημοκρατικής Δύσης» για τις πρωτοφανείς απειλές Τραμπ περί στρατιωτικής επέμβασης σε Γριλανδία - Παναμά είναι ενδεικτική.
Αν και η γενική κατεύθυνση της νέας διοίκησης Τραμπ είναι περίπου γνωστή, κανείς δεν γνωρίζει ποιο είναι το σχέδιο και πιθανόν δεν γνωρίζει ούτε η ίδια. Βρισκόμαστε μετά από ογδόντα χρόνια μπροστά σε ένα ξαναμοίρασμα του κόσμου που προκαλεί την όλη αναστάτωση και συγκρούσεις, με τη μετατόπιση ισχύος προς την Ανατολή και την Ημιπεριφέρεια και την υποχώρηση της Δύσης, η οποία έχει περισσότερες απώλειες παρά οφέλη από μια παγκοσμιοποίηση που η ίδια εξαπέλυσε μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ. Ενα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι ότι οι δυνάμεις που επιδιώκουν την αναστάτωση στις διεθνείς σχέσεις δεν είναι τόσο αυτές που διεκδικούν μεγαλύτερα μερίδια όσο εκείνες που απειλούνται να χάσουν αυτά που είχαν. Κυρίως οι ΗΠΑ με την ευθυγράμμιση της υπόλοιπης Δύσης. Είτε με Μπάιντεν, είτε με Τραμπ.
Η γενικευμένη υποκρισία για κεντρικές πολιτικές που οδηγούν σε αδιέξοδα είναι το σήμα κατατεθέν της δυτικής «φιλελεύθερης συναίνεσης» που απειλείται από τον τραμπισμό και χάνει προς τα δεξιά της εξαιτίας είτε των αδιεξόδων είτε της υποκρισίας. Η επιλογή προοδευτικών δυνάμεων, κυρίως στην Ευρώπη, να γίνονται εθελοντικά μέρος αυτής της υποκρισίας, υιοθετώντας λογικές της, ακόμη και συνθήματα, είναι καταδικασμένη σε αποτυχία να αποτελέσουν εναλλακτική λύση. Η συμπόρευση και ο εγκλωβισμός στο δίλημμα «φιλελεύθερη συναίνεση» ή «εθνολαϊκισμός» υπέρ της πρώτης είναι συνταγή εξαφάνισης των προοδευτικών ιδεών. Μεγαλύτερο πρόβλημα από την υπερίσχυση επικίνδυνων δεξιών λογικών είναι η έντονη απουσία ενός άλλου, τρίτου πόλου, με διακριτή λογική και πολιτική ανταγωνιστική στη «φιλελεύθερη συναίνεση».
ΥΓ. Αναμένονται οι δύο Ελληνες πρώην ΥΠΕΞ που έσπευσαν μετά τη ρωσική εισβολή να προσάψουν «φιλοπουτινισμό» σε όσους απλώς δεν συμμερίζονταν την πρεμούρα ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, να καταγγείλουν αναλόγως τον νέο Αμερικανό πρόεδρο. Εποχή τεράτων, φτηνών ευθυγραμμίσεων και κυβιστήσεων.
*Πρώην βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας