Είκοσι χρόνια μετά

Πριν από είκοσι χρόνια οι ΗΠΑ εισέβαλαν στο Ιράκ για να το μετατρέψουν σε προγεφύρωμα μιας γενικευμένης καθεστωτικής αλλαγής στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, μιας ανατροπής που φιλοδοξούσε να υλοποιήσει και αλλαγή συνόρων.

Είκοσι χρόνια μετά ο δεύτερος πόλεμος στο Ιράκ θυμίζει τη Σικελική Εκστρατεία της Αθήνας στη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου που λειτούργησε σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία, καθώς, αντί να παρατείνει, επέσπευσε τον τερματισμό της αθηναϊκής ηγεμονικής πρωτοκαθεδρίας.

Η διάλυση της κρατικής μηχανής του Ιράκ από την αμερικανική κατοχική διοίκηση ήταν ταυτόχρονα, όπως απεδείχθη εκ των υστέρων, η ληξιαρχική πράξη γέννησης του Ισλαμικού Κράτους των τζιχαντιστών. Δεύτερον, με την κατεδάφιση του μπααθικού σουνιτικού καθεστώτος του Σαντάμ η πλειοψηφία των σιιτών πήρε στα χέρια της τα ηνία της εξουσίας στη Βαγδάτη, μια εξέλιξη-δώρο για το Ιράν το οποίο έγινε δίπλα στις ΗΠΑ συνεγγυητής της σταθερότητας στο Ιράκ.

Στη στρατηγική αμηχανία τους οι ΗΠΑ προσπάθησαν να επενδύσουν στην ανατρεπτική δυναμική της Αραβικής Ανοιξης, πριν καταλάβουν ότι οι πραγματικές επιλογές του στον αραβικό κόσμο ήταν μεταξύ δικτατορικών κοσμικών και δικτατορικών ισλαμικών καθεστώτων.

Η Σταυροφορία του Μπους υιού κατά του Σαντάμ έδωσε τη χαριστική βολή στην ούτως η άλλως ημιθανή ήδη από τότε αμερικανική διαμεσολάβηση στη αραβοϊσραηλινή σύγκρουση.

Ετσι η δεύτερη εισβολή στο Ιράκ οδήγησε στον τερματισμό της προσδοκίας για εγκαθίδρυση μιας Pax Americana, μια δυναμική που είχε προκύψει από την απόφαση του Μπους πατρός και του τότε ΥΠΕΞ, Μπέικερ, να πιέσει για συνολική λύση του Μεσανατολικού.

Είκοσι χρόνια μετά το Ιράκ μοιάζει περισσότερο με χαλαρή συνομοσπονδία σιιτών, σουνιτών και Κούρδων παρά με ενιαίο κράτος, η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία προωθούν τη δική τους ατζέντα καθώς έχουν βρει ένα modus vivendi με το Ιράν, η Ρωσία ελέγχει πλήρως τη Συρία, ενώ το γεωστρατηγικό «παρών» της Κίνας είναι θέμα χρόνου.

Οι ΗΠΑ έχασαν μετά την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων το 1989-90 μια μοναδική ευκαιρία με την αποδοχή των πάντων να διαδραματίσουν έναν παγκόσμιο και περιφερειακό σταθεροποιητικό ρόλο.

Η «Καταιγίδα της Ερήμου» το 1991 και η εισβολή στο Αφγανιστάν δέκα χρόνια μετά έγιναν σε ένα κλίμα γενικής συναίνεσης και αποδοχής.

Αντίθετα, η επιχείρηση «Σοκ και Δέος», η εισβολή δηλαδή στο Ιράκ την άνοιξη του 2003, δίχασε το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. και σήμανε την αρχή του τέλους της ηγεμονικής παντοδυναμίας των ΗΠΑ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.