Σοπενάουερ παρόντος

Οταν ο Ουελμπέκ προσπάθησε να «εξηγήσει» τον πιο διάσημο πεσιμιστή της φιλοσοφίας, τον Σοπενάουερ, έγινε θετικιστής. Οσο πιο πολύ τον διάβαζε τόσο πιο πολύ πίστευε πως η θρυλική απαισιοδοξία του Σοπενάουερ ήταν μια απαισιοδοξία που έκλεινε το μάτι στην ανθρωπότητα. Η απογοήτευση δεν είναι κακό πράγμα. Σε μαθαίνει να συμπονάς. Και η συμπόνια κατά τον Ουελμπέκ είναι το γενικό θεμέλιο της ζωής στον κόσμο που επιχείρησαν να φτιάξουν οι άνθρωποι. Εξαιτίας της εξακολουθούμε να υπάρχουμε και αυτό μάλλον το γνωρίζουν και οι πλέον ορθολογιστές.

Σκέφτομαι όλα αυτά ενώ διαβάζω τις σκέψεις του Ουελμπέκ στο βιβλίο «Σοπενάουερ παρόντος» (Εστία) και σκέφτομαι και την οικονομική ακρίβεια. Τι σημαίνει ακρίβεια για έναν μισθωτό, για έναν εποχιακό, για έναν άνεργο; Μπορεί ένας καλά αμειβόμενος άνθρωπος να καταλάβει, δεν λέω να συμπονέσει, έναν άνθρωπο χαμηλού εισοδήματος; Πρόσφατα ένας συμπαθητικός κύριος σε τρένο της γραμμής Αθήνα-Θεσσαλονίκη απορούσε ειλικρινέστατα γιατί δεν επιλέγουν όλοι οι επιβάτες την πρώτη θέση αφού η διαφορά στο εισιτήριο από τη δεύτερη θέση -που όπως χαρακτηριστικά είπε «είναι γεμάτη Πακιστανούς»- είναι κάτι παραπάνω από δέκα ευρώ. Μια κυρία του απάντησε πως δεν είναι καθόλου αυτονόητο πως όλοι οι Ελληνες μπορούν να δώσουν δέκα ευρώ παραπάνω και εκείνος την κοίταξε με μια τεράστια απορία στα μάτια. Σαν να του έλεγε το πιο περίεργο πράγμα στον κόσμο.

Στον καιρό της μεγάλης οικονομικής κρίσης όπου μεγάλο ποσοστό υψηλόμισθων πτώχευσε ίσως να υπήρξε διάχυτη μια πιο ρεαλιστική απεικόνιση των πραγμάτων. Ξαφνικά έμαθαν ότι δεν ήταν καθόλου αυτονόητο να ταξιδεύουν πρώτη θέση, να αγοράζουν ακριβά ρούχα. Ξαφνικά, ένα μέρος της κοινωνίας είδε τη ζωή μέσα από τα μάτια των φτωχών και ίσως τους συμπόνεσε. Θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον το πώς συνέχισαν τη ζωή τους όταν κατάφεραν να ορθοποδήσουν. Είναι οι ίδιοι άνθρωποι; Ή μήπως άλλαξε η νοοτροπία τους από τη «συμπεριφορά» που επέβαλλε η οικονομική κρίση;

Η Ιστορία, όπως πολύ σωστά αναφέρεται στο βιβλίο, δεν μας γλίτωσε από τη σοπεναουερική απαισιοδοξία και ίσως ξαναδιαβάζοντάς τον στον σύγχρονο και πολύ απαιτητικό κόσμο που ζούμε να καταλάβουμε περισσότερο γιατί ο Νίτσε είχε πει γι' αυτόν: «Το γεγονός και μόνο ότι έγραψε ένας τέτοιος άνθρωπος ελάφρυνε το βάρος τού να ζεις σε τούτη τη Γη».

Σοπενάουερ «παρόντος» σκέφτομαι τον άνθρωπο που πρέπει να ταξιδέψει και δεν έχει ούτε για το απλό εισιτήριο. Και ύστερα σκέφτομαι το ποίημα που αφιέρωσε ο Ουελμπέκ στον Σοπενάουερ από τη συλλογή «Επιδίωξη της ευτυχίας»: «Θέλω να σε σκέφτομαι, Αρτουρ Σοπενάουερ, Σ’ αγαπώ και σε βλέπω στις αντανακλάσεις των τζαμιών, Ο κόσμος είναι αδιέξοδος κι εγώ ένας γέρος κλόουν. Κάνει κρύο. Κρύο πολύ. Αντίο, Γη.»