Καθώς πλησιάζει ο χρόνος των εθνικών εκλογών στην Ελλάδα και με δεδομένη τη νίκη της Ν.Δ. στις ευρωεκλογές, η πολιτική διαμάχη εντείνεται, οδηγώντας συχνά σε ακραίες εκτιμήσεις για την πραγματική κατάσταση της οικονομίας.
Η ελληνική οικονομία εισήλθε στο 2019 «με το δεξί», έχοντας αφήσει πίσω της, μαζί με την άτυπη χρεοκοπία, τα μνημόνια, την αυστηρή λιτότητα, την παρατεταμένη ύφεση (2009-2016) και την κρίση εμπιστοσύνης για το ανεξέλεγκτο του δημοσίου χρέους.
Βεβαίως, η ανάκαμψη της οικονομίας είναι μετριοπαθής, η προσέλκυση επενδύσεων ασθενική (λόγω ελλιπούς χρηματοδότησης, υψηλής φορολογίας και γεωπολιτικού ρίσκου), ο όγκος των μη εξυπηρετούμενων δανείων φραγμός της τραπεζικής χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, ενώ οι παθογένειες του πολιτικού συστήματος δεν έχουν εκλείψει.
Οσο εύθραυστη παραμένει, ωστόσο, η ανάκαμψη της οικονομίας απέναντι στην αρνητική διεθνή συγκυρία, άλλο τόσο ξεκάθαρη είναι η μακροοικονομική και δημοσιονομική της σταθεροποίηση (βλ. πολυετή βιωσιμότητα χρέους διασφαλισμένη), η άνοδος της χώρας στην κλίμακα της πιστοληπτικής αξιολόγησης, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και των συνθηκών επιχειρηματικότητας, η δημιουργία επενδυτικών ευκαιριών, η αύξηση της απασχόλησης και η αισθητή μείωση της ανεργίας, όπως και η υποχώρηση των εισοδηματικών ανισοτήτων υπέρ της κοινωνικής συνοχής.
Είναι οι βελτιωμένες αυτές συνθήκες που επιτρέπουν εύλογη αισιοδοξία για το μέλλον της οικονομίας, ανεξάρτητα από την έκβαση των εκλογών. Και είναι οι ίδιες αυτές συνθήκες που δεν δικαιολογούν μικροπολιτικές και λαϊκιστικές επικρίσεις του είδους «κατέρρευσε η οικονομία», «διαλύθηκε η μεσαία τάξη», «η χώρα μπήκε σε 4ο μνημόνιο» κ.λπ. που συχνά ακούγονται ασυλλόγιστα.
Οι πολιτικά επιπόλαιες αυτές κριτικές, πέραν του ότι ζημιώνουν το θετικό κλίμα με το οποίο περιστοιχίζεται σήμερα η ελληνική οικονομία, φαίνεται να παραγνωρίζουν τις ευθύνες της προηγούμενης μακρόχρονης διαχείρισης για τη δραματική κρίση στην οποία βυθίστηκε η χώρα, όπως και την αργή αλλά σταθερή πρόοδο που συντελέστηκε τα τελευταία χρόνια.
Προκειμένου, λοιπόν, να μη χάνεται η συλλογική μνήμη κάτω από τον κουρνιαχτό απλοϊκών και ενίοτε παραπλανητικών συνθημάτων, χρήσιμη είναι η αντιπαραβολή των οικονομικών επιδόσεων των δύο τελευταίων τετραετιών, οι οποίες συμπίπτουν με δύο διαφορετικού τύπου διακυβερνήσεις: η πρώτη 4ετία (2011-2014) αφορά την κεντροδεξιά κυβέρνηση Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ που υλοποίησε τα δύο πρώτα μνημόνια, ενώ η δεύτερη 4ετία (2015-2018) αφορά την κεντροαριστερή διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛΛ. που υλοποίησε το τρίτο και τελευταίο μνημόνιο (βλ. Πίνακα).
Οι διαφορές αυτές επιδόσεων μεταξύ των δύο διαφορετικών διακυβερνήσεων δεν οφείλονται μόνο στη φυσική αντίδραση της αγοράς να ανακάμψει έπειτα από μία πρωτοφανή ύφεση, αλλά και στις διαφορετικές πολιτικές που ασκήθηκαν εν μέσω μνημονίων.
Η διαφορά του τελευταίου προγράμματος από τα δύο προηγούμενα ήταν ότι δεν άσκησε πολιτικές μισθολογικών περικοπών, αλλά αντίθετα υιοθέτησε πολιτικές ενεργητικής απασχόλησης (βλ. προγράμματα κοινωφελούς απασχόλησης και κοινωνικής οικονομίας), εφάρμοσε το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα και υλοποίησε μεταβιβάσεις σε οικογένειες χαμηλού εισοδήματος και σε άνεργους, ενώ ταυτόχρονα μεταρρύθμισε το ασφαλιστικό σύστημα και θέσπισε νέα αναπτυξιακά εργαλεία και θεσμούς.
Με την υπέρβαση των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 3,5%, δημιούργησε δημοσιονομικό χώρο για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής αναδιανομής υπέρ των πιο αδύναμων εισοδημάτων. Δεν επιδίωξε μόνο να αυξήσει την εθνική παραγωγή, αλλά μερίμνησε εξίσου για την κοινωνική εξισορρόπηση, θεωρώντας πως η μείωση των ανισοτήτων διασφαλίζει ότι η ανάπτυξη θα διαχυθεί στο μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας.
Τώρα, όμως, είμαστε εκτός μνημονίων και με περισσότερους βαθμούς ελευθερίας. Με πιθανή εκλογή της Ν.Δ. το μείγμα της οικονομικής πολιτικής θα αλλάξει σημαντικά, επικεντρωνόμενο αποκλειστικά σχεδόν στη μείωση των φόρων, των ασφαλιστικών εισφορών και των κρατικών δαπανών, με αποκλειστικό σχεδόν στόχο την τόνωση των επενδύσεων και της επιχειρηματικότητας.
Η ιστορική εμπειρία δείχνει πως η πολιτική αυτή μπορεί να προσφέρει μια ισχυρότερη ώθηση στις επενδύσεις και την ανάπτυξη. Ομως, η ώθηση θα είναι παροδική και ενδεχομένως οι παρενέργειες μεγαλύτερες από τα οφέλη.
Γιατί τα οφέλη από τη μείωση του μη μισθολογικού κόστους πάνε κατά κανόνα στις επιχειρήσεις, πλήττοντας τους συνταξιούχους και επιβαρύνοντας τις εισοδηματικές ανισότητες. Και γιατί το δημοσιονομικό κόστος από τις φορολογικές ελαφρύνσεις αναγκαστικά θα επιβαρύνει το κοινωνικό κράτος, υπερβαίνοντας τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο (πλεονάσματα) και απειλώντας με εκτροχιασμό τα οικονομικά του κράτους, δηλαδή τις θυσίες τόσων ετών που υπέστη η ελληνική κοινωνία.
Γι’ αυτό παρόμοιες αλλαγές απαιτούν σχέδιο, αυστηρή κοστολόγηση και πολιτική συναίνεση, αν πρόκειται να αποφέρουν, έστω βραχυχρόνια, μια αναπτυξιακή ώθηση χωρίς να διαταράξουν κρίσιμες οικονομικές και κοινωνικές ισορροπίες.
*τέως υπουργός Οικονομίας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας