Επαναλαμβάνεται και πώς η Ιστορία;

Ολοένα και πιο πολλοί αναλυτές ονειρεύονται τον τελευταίο καιρό ημέρες του '20. Οχι του 2020, αλλά του 1920 κι εκείνης της «χρυσής δεκαετίας», όταν η ανθρωπότητα αναγεννιόταν από τις «στάχτες» ενός παγκοσμίου πολέμου και μιας φονικής πανδημίας.

Ευτυχώς, μέσα στο δυστυχές του πράγματος, οι αναλογίες με το τώρα περιορίζονται μόνο στο δεύτερο σκέλος, με ακόμα άγνωστο «Χ» τη συλλογική ανοσία στον κορονοϊό και στις συνεχείς μεταλλάξεις του. Πόσο ρεαλιστικό είναι όμως να αναμένει κανείς σήμερα μια αντίστοιχη εποχή ευδαιμονίας; Πόσο μάλλον όταν υπάρχουν «μαύρες» προβλέψεις για μαζικές χρεοκοπίες επιχειρήσεων και στρατιές ανέργων, με «βουνά» δημόσιου χρέους και διογκωμένους πληθωρισμούς να μας κόβουν τον δρόμο της επιστροφής σε αυτό που αποκαλούμε πια, νοσταλγικά, κανονικότητα.

Ανάλογες μαύρες σκέψεις και συνθήκες υπήρχαν και πριν από έναν αιώνα, παρατηρεί εύστοχα στην «Les Echos» ο αρθρογράφος της Ζαν-Μαρκ Βιτορί, ειδικευμένος στη μακροοικονομία. Ο πόλεμος και η πανδημία της ισπανικής γρίπης είχαν αποδεκατίσει πληθυσμούς και οικονομίες. Ωστόσο η ασίγαστη δίψα όλων για ζωή, σε συνδυασμό με τη βιομηχανοποίησης της παραγωγής, διέψευσαν τους φόβους και έστεψαν τη δεκαετία του 1920 «τρελή», «χρυσή», «βρυχώμενη».

Και τώρα; Λόγω και της υγειονομικής κρίσης ο κόσμος δείχνει να έχει ανοίξει δρασκελιά προς τρεις νέες επαναστάσεις. Την ψηφιακή, με αιχμή του δόρατος την τεχνητή νοημοσύνη. Την επιστημονική, με άλματα στην έρευνα και στα πεδία εφαρμογής της. Και την «πράσινη», με την οικολογική μετάβαση προς πιο βιώσιμα μοντέλα παραγωγής, κατανάλωσης και οικονομίας.

Και στις τρεις η σημερινή πανδημία δείχνει να λειτουργεί ως επιταχυντής. Το μεγάλο «στοίχημα» είναι η σωστή και ισότιμη αξιοποίησή τους. Και σε αυτό, όπως επισημαίνει ο Βιτορί, η Ιστορία έχει πολλά να μας διδάξει, ώστε «το ευτυχές '20 να μην ακολουθήσει, όπως τότε, ένα μοχθηρό '30» με το Μεγάλο Κραχ, την άνοδο του ναζισμού και την απαρχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου...