«Η ένταξη των προσφύγων αποτελεί βασική προτεραιότητά μας»

Ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης μιλά στην «Εφ.Συν.» για τις πολιτικές ένταξης των προσφύγων που σχεδιάζει τώρα το υπουργείο κατά προτεραιότητα. Στόχος, μεταξύ άλλων, όπως προκύπτει από τις απαντήσεις του, η επίλυση των γραφειοκρατικών προβλημάτων που δυσχέραιναν την πρόσβαση στο πρόγραμμα Helios και οδηγούσαν εκατοντάδες άστεγους να ζητούν καταφύγιο στην πλατεία Βικτωρίας και αλλού. Επίσης, προαναγγέλλει εμμέσως αυστηροποίηση της διαδικασίας ασύλου ώστε να χαρακτηρίζεται απαράδεκτο το αίτημα όσων προσφύγων και μεταναστών κριθεί ότι δεν διατρέχουν κίνδυνο στην Τουρκία. Τοποθετείται σχετικά με τα πρόσφατα δημοσιεύματα για τις επιχειρήσεις επαναπροώθησης στο Αιγαίο και την έρευνα που έχει ζητήσει η Ευρωπαία επίτροπος Ιλβα Γιόχανσον. Και απαντά για το ζήτημα των νέων οργανώσεων που αναλαμβάνουν τη φιλοξενία προσφύγων σε διαμερίσματα, παρόλο που δεν διαθέτουν σχετική εμπειρία και τεχνογνωσία, όπως και για τον διορισμό του διοικητή της προσφυγικής δομής Πύργου, ο οποίος έχει εκδώσει ισλαμοφοβικό πόνημα σε ναζιστικές εκδόσεις.

• Η κυβέρνηση έδινε την εντύπωση μέχρι πρότινος πως απέφευγε κάθε αναφορά σε ενταξιακές πολιτικές, ενώ έχει παγώσει και η υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Ενταξη. Ωστόσο, οι πρόσφατες εξαγγελίες για το πρόγραμμα Helios δείχνουν μια στροφή σε πολιτικές που θα διευκολύνουν την κοινωνική και επαγγελματική ζωή των προσφύγων προς όφελος της κοινωνικής συνοχής. Ποιος είναι ο σχεδιασμός για το επόμενο διάστημα;

Ο διαχωρισμός προσφύγων από παρανόμως εισελθόντες οικονομικούς μετανάστες αποτελεί σταθερά τη βάση της πολιτικής μας από την αρχή της κρίσης. Κατά συνέπεια, μετά την εφαρμογή πολιτικών μείωσης ροών και ταχείας έκδοσης αποφάσεων ασύλου, η ένταξη των προσφύγων αποτελεί βασική προτεραιότητα της Εθνικής Στρατηγικής. Θέλουμε να δώσουμε τη δυνατότητα στους πρόσφυγες να γίνουν ενεργά μέλη της οικονομίας και της κοινωνίας.

Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, έχουμε προχωρήσει σε τολμηρές παρεμβάσεις, τόσο στο προενταξιακό στάδιο όσο και σε αυτή καθεαυτή τη διαδικασία της ενσωμάτωσης. Η ταυτόχρονη λήψη ΑΦΜ, Προσωρινού Αριθμού Ασφάλισης και Υγειονομικής Περίθαλψης Αλλοδαπού (ΠΑΑΥΠΑ) καθώς και τραπεζικού λογαριασμού θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην εξοικείωση των αιτούντων άσυλο με τις κρατικές υπηρεσίες και θα τους επιτρέψει να αναζητήσουν εργασία και μια νέα ζωή με μεγαλύτερη αισιοδοξία. Την ίδια στιγμή, εργαζόμαστε συστηματικά πάνω στη βελτίωση του προγράμματος Helios. Σχεδιάζουμε ένα νέο πιλοτικό πρόγραμμα, με στόχο τη χαρτογράφηση δεξιοτήτων, πρακτική άσκηση και επαγγελματική συμβουλευτική και κατάρτιση για χιλιάδες δικαιούχους διεθνούς προστασίας.

Εφαρμόζουμε τις πλέον βέλτιστες πρακτικές, ώστε η ένταξη να μην παραμείνει άπιαστο όνειρο για όσους πραγματικά τη δικαιούνται. Η ουσιαστική ένταξη, ωστόσο, προϋποθέτει την παράλληλη ωρίμανση των συνθηκών εκατέρωθεν και προκύπτει μέσα από αυτήν. Γι’ αυτό προχωράμε σε δράσεις ευαισθητοποίησης των τοπικών κοινωνιών και αναγνωρίζουμε την ανάγκη εκπαίδευσης των προσφύγων για να προσαρμοστούν στον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, στις αξίες, τα ήθη και τα έθιμά μας.

• Αν και έχει αυξηθεί ο αριθμός των αναγνωρισμένων προσφύγων που αξιοποιούν την επιδότηση ενοικίου του προγράμματος Helios, ωστόσο η μεγάλη πλειονότητα όσων αναγκάστηκαν να φύγουν από τις δομές το καλοκαίρι παραμένει χωρίς στέγη. Πολλοί αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην πλατεία Βικτωρίας, όπως αναγνωρίσατε κι εσείς, ή να κατασκηνώσουν σε δομές της ενδοχώρας ή κάποιοι να επιστρέψουν στα νησιά. Εξετάζετε μια πιο ελαστική εφαρμογή των λεγόμενων εξώσεων σε συνδυασμό με λύσεις για την επόμενη μέρα;

Εφαρμόζουμε μια αυστηρή, αλλά δίκαιη μεταναστευτική πολιτική. Η έξοδος από δομές και διαμερίσματα γίνεται με τρόπο οργανωμένο, που διασφαλίζει ότι οι διαθέσιμες θέσεις φιλοξενίας καταλαμβάνονται από τους πραγματικούς δικαιούχους: τους αιτούντες άσυλο. Οτιδήποτε άλλο θα εναντιωνόταν όχι μόνο στην εθνική νομοθεσία, αλλά και στις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο ΣΥΡΙΖΑ υιοθέτησε μια «επιδοματική λογική» ισόβιων προνομίων, μια λογική η οποία αφενός λειτουργούσε θελκτικά για νέες ροές και αφετέρου εμπόδισε ουσιαστικά την ένταξη και την ενσωμάτωση των προσφύγων.

Κινηθήκαμε γρήγορα όταν προέκυψαν προβλήματα, όπως στην πλατεία Βικτωρίας, μεταφέροντας σε προσωρινά καταλύματα όσους βρέθηκαν άστεγοι. Επίσης, υλοποιούμε, από κοινού με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, ένα πιλοτικό πρόγραμμα προσωρινής διαμονής για 2 μήνες συνολικά των αναγνωρισμένων προσφύγων που φεύγουν από τα νησιά, ώστε να έχουν χρόνο να ενταχθούν ομαλά στο Helios.

• Είναι πάγια θέση της κυβέρνησης να χαρακτηρίζει κάθε αναφορά σε επιχειρήσεις επαναπροώθησης «προπαγάνδα» άλλοτε της τουρκικής κυβέρνησης και άλλοτε των δικτύων διακίνησης. Ωστόσο, η τελευταία έρευνα πέντε διεθνών ερευνητικών και δημοσιογραφικών ομάδων για τον ρόλο της Frontex αναφέρεται σε συγκεκριμένα περιστατικά στο Αιγαίο στις 28 Απριλίου, στις 4, 5 και 8 Ιουνίου και στις 15 Αυγούστου, παραθέτοντας και τις κινήσεις σκαφών της Frontex. Η Ευρωπαία επίτροπος Ιλβα Γιόχανσον καλεί την Ελλάδα και τη Frontex να διερευνήσουν τις καταγγελίες. Διαθέτει η κυβέρνηση συγκεκριμένα στοιχεία που αντικρούουν τα στοιχεία της έρευνας και διαψεύδουν τα περιστατικά που καταγράφονται;

Η αποτελεσματική φύλαξη των εθνικών συνόρων έχει καταφέρει καίριο οικονομικό πλήγμα στα δίκτυα λαθροδιακίνησης, αλλά και στην πολιτική της γείτονος χώρας που προσπάθησε να εργαλειοποιήσει το μεταναστευτικό για την επίτευξη γεωπολιτικών της στόχων και τελικά απέτυχε. Δημοσιεύματα που έχουν ως πηγή τους λ.χ. την τουρκική ακτοφυλακή προφανώς και δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να θεωρηθούν αντικειμενικά και αξιόπιστα.

Θέλω να το ξεκαθαρίσω. Η χώρα μας δεν κάνει επαναπροωθήσεις μεταναστών. Αντιθέτως, φυλάσσει τα σύνορά της με απόλυτο σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο, στις ευρωπαϊκές αξίες και στους κανόνες εμπλοκής στη θάλασσα. Το Λιμενικό Σώμα, με τις καίριες επεμβάσεις του, έχει διασώσει χιλιάδες ζωές. Είμαστε περήφανοι για τη δράση του. Η Ελλάδα θα συνεχίσει να προστατεύει τα κυριαρχικά της δικαιώματα και οι απόπειρες υπονόμευσης αυτής της συνταγματικής της υποχρέωσης θα πέσουν στο κενό. Είμαι βέβαιος ότι η ενεργός εμπλοκή της αρμόδιας επιτρόπου της Ε.Ε. κ. Γιόχανσον στο θέμα θα δώσει οριστικό τέλος στην ανυπόστατη προπαγάνδα περί επαναπροωθήσεων, που μόνο στόχο έχει να πλήξει τη χώρα μας. Νιώθω, ακούγοντας την αντιπολίτευση στη Βουλή, ότι κάποιοι αναπολούν την εποχή των χιλιάδων καθημερινών αφίξεων.

• Η κυβέρνηση επιχειρεί να δικαιολογήσει τις επιχειρήσεις αναχαίτισης προσφύγων και μεταναστών στα σύνορα με το επιχείρημα ότι δεν δικαιούνται να ζητήσουν διεθνή προστασία στην Ελλάδα, καθώς προέρχονται από την «ασφαλή» Τουρκία. Πώς συνδυάζεται η εκτίμηση αυτή με το υψηλό ποσοστό αναγνώρισης προσφύγων στη χώρα μας, που εξακολουθεί να κινείται γύρω στο 50%; Πώς διασφαλίζεται η πρόσβαση σε διεθνή προστασία για Τούρκους πολίτες που αντιμετωπίζουν διώξεις στην Τουρκία;

Σήμερα η διαδικασία ασύλου, με συγκεκριμένες εξαιρέσεις, δεν λαμβάνει υπόψη τις συνθήκες ως προς τον αιτούντα στη χώρα διέλευσης. Αυτό πλέον το εξετάζουμε με σκοπό να αλλάξει. Ωστε για τα αιτήματα ασύλου που υποβάλλονται από άτομα τα οποία δεν διέτρεχαν κίνδυνο σε χώρες διέλευσης να τίθεται θέμα απαράδεκτου. Πάντα σε πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου.

• Παρά τις πολύ αυστηρές προϋποθέσεις για την εγγραφή οργανώσεων στο Μητρώο ΜΚΟ που τους επιτρέπει την πρόσβαση σε δομές, εντούτοις για την υλοποίηση του προγράμματος φιλοξενίας σε διαμερίσματα και σπίτια, του ESTIA II, ισχύουν πολύ χαλαρότερες προϋποθέσεις. Το αποτέλεσμα είναι να συμμετέχουν φορείς χωρίς καμία εμπειρία στο αντικείμενο ή και χωρίς αντίστοιχη υποδομή, σε ορισμένες περιπτώσεις χωρίς να έχουν δημοσιεύσει ισολογισμούς. Πώς θα διασφαλιστεί η ποιοτική εφαρμογή του προγράμματος, ώστε να συνεχίσει να παρέχει τις αναγκαίες υποστηρικτικές υπηρεσίες στους ευάλωτους φιλοξενούμενους, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αρμονική συνύπαρξή τους με την τοπική κοινωνία, με δεδομένη μάλιστα τη μεγάλη μείωση του κόστους κάθε θέσης φιλοξενίας;

Πράγματι μειώσαμε δραστικά το κόστος για τις θέσεις φιλοξενίας. Ως αποτέλεσμα, πολλές οργανώσεις ήθελαν να αποχωρήσουν όταν δημοσιεύτηκε η πρόσκληση. Για να αντιμετωπίσουμε την ανάγκη ομαλής συνέχισης του προγράμματος ανοίξαμε τη διαδικασία σε νέους φορείς. Φυσικά, με προϋποθέσεις για την ποιότητα των κατοικιών και το επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών. Και φυσικά οι αρμόδιες αρχές θα παρακολουθούν την πρόοδο του προγράμματος και το επίπεδο υλοποίησης.

Γνωρίζω ότι οι κακόπιστοι, όποιο δρόμο και να ακολουθήσουμε για να επιλύσουμε το πρόβλημα, θα είχαν κάτι αρνητικό να πουν. Κάποιοι θέλανε να κρατήσουμε τις πολύ υψηλές τιμές και βρήκαν φωνές να το υποστηρίξουν. Ομως, εμείς καταφέραμε και 22 χιλιάδες θέσεις να βρούμε από 16 φορείς και να μειώσουμε το κόστος ανά θέση έως και 30% μεσοσταθμικά. Εκτιμώ ότι οι καλόπιστοι αντιλαμβάνονται ότι, ανοίγοντας τη διαδικασία, και μειώσαμε τις τιμές και βρήκαμε επαρκείς ποιοτικές θέσεις και έτσι ενισχύσαμε τη διαφάνεια.

• Χαρακτηρίσατε την καταδίκη της Χρυσής Αυγής παράδειγμα νίκης κατά του νεοναζισμού και του φασισμού και αναφερθήκατε στην ανοχή που έδειξαν κάποιοι για λόγους σκοπιμότητας. Πρόσφατα ωστόσο επιμείνατε στον διορισμό του διοικητή της προσφυγικής δομής του Πύργου, το βιβλίο του οποίου για το Ισλάμ κυκλοφορεί από τις ναζιστικές εκδόσεις Θούλη, ενώ ο συγγραφέας διανθίζει τις βιβλιοπαρουσιάσεις του με αφίσες της Χρυσής Αυγής κατά του τζαμιού στον Βοτανικό. Υπηρετεί ο συγκεκριμένος διορισμός τις διακηρύξεις για πλήρη απομόνωση της φασιστικής Ακροδεξιάς;

Η καταδίκη της ναζιστικής ιδεολογίας αλλά και των εκφραστών της στο ελληνικό κοινοβούλιο είναι αναμφισβήτητη και καθολική. Δεν πρέπει όμως να οδηγήσει σε ένα κυνήγι μαγισσών. Οι διοικητές των δομών φιλοξενίας προέκυψαν μέσα από μια ανοικτή και διαφανή διαγωνιστική διαδικασία, στην οποία οι ιδέες του καθενός δεν ήταν ανάμεσα στα κριτήρια. Αρα δεν ήταν και γνωστές. Ανάμεσα στα κριτήρια επιλογής, η αντιπολίτευση αποφάσισε να προσθέσει ως προαπαιτούμενο την επίδειξη πιστοποιητικών ιδεολογικών φρονημάτων. Πέραν του ότι αυτή η λογική αντιβαίνει τις πρακτικές χρηστής διακυβέρνησης, αλλά και τον ρόλο του νομοθέτη, δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή από εμάς, καθώς έχει ως μοναδικό στόχο να διχάσει τους Ελληνες πολίτες.

Σας υπενθυμίζω ότι η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά ήταν αυτή που οδήγησε στη Δικαιοσύνη τη Χρυσή Αυγή και επί κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη οι φασίστες της Χρυσής Αυγής, με απόφαση της Δικαιοσύνης, οδηγήθηκαν στη φυλακή, σηματοδοτώντας το τέλος του νεοναζιστικού μορφώματος. Αλλοι καθύβριζαν και απειλούσαν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ψήφιζαν μαζί με τη Χρυσή Αυγή μέσα στη Βουλή και χαρακτήριζαν ευπρόσδεκτες τις ψήφους των βουλευτών της, αλλά όταν ανέλαβαν τα ηνία της χώρας δεν ήταν σε θέση, επί τέσσερα χρόνια, να βρουν αίθουσα για τη συνέχιση της δίκης. Η μάχη για την προστασία και την εμβάθυνση της δημοκρατίας δεν κερδίζεται με συνθήματα. Κερδίζεται με πράξεις.