Τέσσερις ημέρες μετά τις επαναληπτικές προεδρικές εκλογές στην Τουρκία, αρχίζει η διακλαδική άσκηση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων «Denizkurdu 2023» (Θαλασσόλυκος, 1-12 Ιουνίου) στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, με τη συμμετοχή και της νέας ναυαρχίδας του πολεμικού ναυτικού, του TCG Anadolu.
Τυπικά, το άτυπο moratorium εξ αφορμής των εκλογών σε Ελλάδα και Τουρκία παραμένει σε ισχύ, καθώς στην άσκηση έχει δοθεί πολυεθνικός χαρακτήρας. Ουσιαστικά, όμως, η Αγκυρα επανέρχεται στην πεπατημένη προ των εκλογικών διαδικασιών, ξεδιπλώνοντας την ατζέντα του «νέου τουρκικού αιώνα» που έταξε ο Τ. Ερντογάν.
Η επανεκλογή του προέδρου της Τουρκίας την Κυριακή θεωρείται σχεδόν βέβαιη, παρά τις προβλέψεις περί του αντιθέτου πριν από τις πρώτες εκλογές της 14ης Μαΐου σε ΗΠΑ και Ε.Ε. Και η επάνοδος του Τ. Ερντογάν στην αντιδυτική ρητορική είναι ήδη γεγονός. Στο μήνυμά του, την Παρασκευή, ο Τούρκος πρόεδρος επικαλέστηκε δύο άσχετα μεταξύ τους γεγονότα, το πραξικόπημα, την 27η Μαΐου 1960, της ανατροπής της κυβέρνησης Μεντερές από τη μία και από την άλλη την Αλωση της Πόλης στις 29 Μαΐου 1453, για να υπογραμμίσει τη σημασία της 28ης Μαΐου των εκλογών.
Οι πρώτες κινήσεις του Τ. Ερντογάν στο εσωτερικό έχουν προδιαγραφεί με την προεκλογική ατζέντα. Στην εξωτερική πολιτική, ορόσημο είναι η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ, 11-12 Ιουλίου, στο Βίλνιους της Λιθουανίας. Η αλλαγή του αντιτρομοκρατικού νόμου της Σουηδίας δίνει εύσχημο κίνητρο στην Αγκυρα να άρει τις αντιρρήσεις για την ολοκλήρωση της ένταξης στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο. Το αντάλλαγμα που περιμένει είναι η προώθηση της συμφωνίας για τα F-16 με την Ουάσινγκτον και παράλληλα, από την Ε.Ε., η εκκίνηση των χρηματοδοτικών πρωτοκόλλων για τις πληγείσες από τους σεισμούς περιοχές.
Ραντεβού στη Λιθουανία
Το διάστημα μέχρι τη ΝΑΤΟϊκή σύνοδο της Λιθουανίας εκτιμάται ότι θα είναι πυκνό διπλωματικά μεταξύ Τουρκίας, ΗΠΑ και Ε.Ε. αλλά και μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Στο Βίλνιους, όπως είπε ο Κ. Μητσοτάκης, θα επιδιώξει συνάντηση με τον πρόεδρο της Τουρκίας. Αυτό σημαίνει πως μέχρι τις 11-12 Ιουλίου θα πρέπει να έχουν γίνει προπαρασκευαστικές διπλωματικές συζητήσεις και πολιτικές συνομιλίες των διπλωματικών συμβούλων (Μπούρα - Καλίν). Αλλωστε, το προεκλογικό moratorium, που είχε συμφωνηθεί σε επίπεδο κορυφής, περιλαμβάνει τη δέσμευση των δύο πλευρών για επανεκκίνηση των συνομιλιών μετεκλογικά, για το πακέτο, όπως επιμένει η Αγκυρα ή για το θέμα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών (υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ), όπως αντιτείνει η Αθήνα.
Σε κάθε περίπτωση, η επανεκκίνηση του ελληνοτουρκικού διαλόγου θα έχει άλλη μορφή από τη διαδικασία των διερευνητικών (διπλωματικών) και πολιτικών επαφών, ενώ και στο στρατιωτικό επίπεδο (στο ΝΑΤΟ και τις διμερείς συναντήσεις για ΜΟΕ) εξετάζονται διαφορετικές φόρμες διαπραγματεύσεων. ΗΠΑ και Ε.Ε. έχουν διαμηνύσει ότι ευνοούν μiα διαδικασία εξομάλυνσης και επίλυσης των διμερών θεμάτων, ωστόσο είναι αμφίβολο εάν στην πρώτη φάση επιζητούν ρόλο ή θα επιλέξουν να περιμένουν πώς θα εξελιχθεί ο πρώτος γύρος των συνομιλιών και να αποτυπωθούν οι προτάσεις κάθε πλευράς.
Διπλωματικά, όπως εκτιμούν πηγές στην Αθήνα και τις Βρυξέλλες, οι ΗΠΑ με την Ε.Ε. θα μπορούσαν να διευκολύνουν την ελληνοτουρκική προσέγγιση με προτάσεις ευρύτερης συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο (Διάσκεψη της Ε.Ε. και διεύρυνση του Ενεργειακού Forum). Αυτές οι προοπτικές, πάντως, φαίνονται εξαιρετικά δύσκολες, καθώς η Τουρκία επιμένει στις μονομερείς και προκλητικές αξιώσεις της, με το μνημόνιο που έχει με την Τρίπολη και τις συμφωνίες με τα κατεχόμενα.
Επί του παρόντος, οι συμφωνίες αυτές δεν παράγουν αποτέλεσμα, όμως δεν αποκλείεται, πριν ανοίξει η ατζέντα των σχέσεων της Αγκυρας με τις ΗΠΑ, την Ε.Ε. και την Ελλάδα, να επιχειρηθούν τετελεσμένα με την έξοδο των τουρκικών ερευνητικών στην ΑΟΖ της Κύπρου και στο Λιβυκό. Οπως έγινε γνωστό από τη Λιβύη, οι επαφές σε τεχνικό επίπεδο συνεχίζονται (με τα κατεχόμενα δεν σταμάτησαν ποτέ), ενώ τα περαιτέρω είναι θέμα πολιτικής βούλησης της Τουρκίας.
Δείγμα γραφής στη Συρία
Οι προθέσεις του Τ. Ερντογάν είναι δηλωμένες και σε όλα τα μέτωπα που έχει ανοιχτά η Αγκυρα προωθεί τις αξιώσεις της, με τελευταίο χαρακτηριστικό παράδειγμα τις δηλώσεις του Σ. Σοϊλού, κατά την προχθεσινή επίσκεψή του στη συριακή πόλη Αλ Γκαντούρα της επαρχίας Τζαράμπουλους, που είναι υπό τον έλεγχο τουρκικών δυνάμεων. Ο υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας εγκαινίασε ένα εργοτάξιο που, όπως είπε, θα κατασκευάσει 240.000 κατοικίες για τους πρόσφυγες που θα επιστρέψουν από την Τουρκία στη Συρία, με κεφάλαια που δίνονται από την Τουρκία και το Κατάρ. Στο σχέδιο έχουν εκφράσει αντιρρήσεις οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. αλλά και η Δαμασκός, πλην όμως η τουρκική ηγεσία ήδη κάνει το επόμενο βήμα.
Η θέση του Τ. Ερντογάν στο εσωτερικό της Τουρκίας αποτυπώθηκε με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο στους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς, που δείχνουν ότι ενισχύθηκαν οι πιο εθνικιστικές τάσεις σε όλα τα κόμματα, ακόμα και στο CHP του Κ. Κιλιτσντάρογλου, με τις λίστες του οποίου μπήκαν στην Εθνοσυνέλευση 14 βουλευτές του Deva και 10 βουλευτές του Saadet.
Με τις λίστες του ΑΚΡ, μπήκαν το εθνικιστικό ΒΒΡ και το ισλαμιστικό Υ Refah, με έναν και πέντε βουλευτές αντίστοιχα, για την κυβέρνηση προαλείφεται ο τρίτος υποψήφιος (ακροδεξιός) Σ. Ογάν, ενώ και ο Ντ. Μπαχτσελί είναι ενισχυμένος, ξεπερνώντας το 10%. Η σύνθεση αυτή προσφέρει την ευκαιρία στον πρόεδρο της Τουρκίας να προβάλει και πιο επιθετικά, αν θέλει, τις αναθεωρητικές βλέψεις του «νέου αιώνα» και της «γαλάζιας πατρίδας».
Τo κρίσιμο ερώτημα δεν είναι πώς θα διαχειριστεί ο Τούρκος πρόεδρος την Εθνοσυνέλευση, καθώς οι υπερεξουσίες που διαθέτει τον καθιστούν παντοδύναμο. Το ερώτημα είναι πώς θα καταφέρει να ισορροπήσει την οικονομική πραγματικότητα, επιμένοντας ότι θα συνεχίσει την πολιτική του (συγκράτησης των επιτοκίων και διάθεση των συναλλαγματικών αποθεμάτων για στήριξη της λίρας), καθώς, όπως δήλωσε στο CNN, «η πολιτική (του) αποδίδει και ο πληθωρισμός έπεσε από το 85% στο 44%, ενώ οι επενδύσεις αυξάνονται».
