Στην ενδεχομένως ιστορικότερη δίκη ναζιστών μετά από αυτήν που διεξήχθη στη Νυρεμβέργη το 1945, η Χρυσή Αυγή καταδικάστηκε στις 7 Οκτωβρίου του 2020 ως εγκληματική οργάνωση, που δρούσε υπό τον μανδύα πολιτικού κόμματος, ενώ τα ηγετικά της στελέχη κρίθηκαν ένοχα για ένταξη και διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης. Παράλληλα, και άλλα, χαμηλότερα στην ιεραρχία, στελέχη της οργάνωσης καταδικάστηκαν για τις επιθέσεις εναντίον Αιγύπτιων αλιεργατών τον Ιούνιο του 2012, τη δολοφονική επίθεση σε συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ τον Σεπτέμβριο του 2013 και τη δολοφονία του μουσικού Παύλου Φύσσα λίγες μέρες αργότερα.
Πώς όμως υποδέχτηκε η κοινωνία την απόφαση της Δικαιοσύνης; Ποιοι εκτιμάται ότι συνέβαλαν στη θεσμική καταδίκη του νεοναζιστικού κόμματος; Ποια είναι τα όρια της ανοχής απέναντι στην Ακροδεξιά;
Σύμφωνα με τα ευρήματα της πανελλαδικής έρευνας που διεξήγαγε η Prorata, η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας (83%) έμεινε αρκετά ή απόλυτα ικανοποιημένη από την απόφαση του δικαστηρίου, ενώ η μεγαλύτερη μερίδα όσων έμειναν ανικανοποίητοι προέρχεται από τον ευρύτερο χώρο της Δεξιάς και της Ακρας Δεξιάς.
Η ελληνική Δικαιοσύνη αλλά και η τιτάνια προσωπική μάχη της Μάγδας Φύσσα για δικαίωση αποτελούν, σύμφωνα με την κοινή γνώμη, τους δυο παράγοντες εκείνους που συνέβαλαν καταλυτικότερα στην καταδίκη της εγκληματικής οργάνωσης, ενώ δευτερευόντως ο κοινωνικοπολιτικός κλοιός που σταδιακά οικοδομήθηκε από το αντιφασιστικό κίνημα αλλά και η στάση των πολιτικών κομμάτων.
Ωστόσο, η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας δεν μοιάζει καθησυχασμένη αλλά αντίθετα εξαιρετικά επιφυλακτική απέναντι σε ορισμένες φωνές που διατρανώνουν πως η καταδίκη των νεοναζί οδήγησε και στην ολοκληρωτική ήττα των ιδεών τους. Ενδεικτικό τούτου, ότι το 76% συνεχίζει να διατηρεί την άποψη πως ο κίνδυνος της φασιστικής απειλής δεν παρήλθε οριστικά, με τους φόβους να παρουσιάζουν μεγαλύτερη ένταση μεταξύ όσων αυτοτοποθετούνται στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο.
Πώς, ωστόσο, πιστεύει η κοινή γνώμη ότι θα συμπεριφερθούν όσοι και όσες υποστηρίζουν ακόμα και σήμερα τη Χρυσή Αυγή; Η μεγαλύτερη μερίδα της κοινωνίας (43%) εκτιμάει ότι οι υποστηρικτές της εγκληματικής οργάνωσης θα στηρίξουν στις επόμενες εκλογές κάποιον σχηματισμό της Ακροδεξιάς, το 23% την Ελληνική Λύση, ενώ το 21% τη Νέα Δημοκρατία.
Το πιο ανησυχητικό εύρημα ωστόσο είναι αυτό που αποκαλύπτει τα πραγματικά όρια της ανεκτικότητας απέναντι στο ενδεχόμενο εμφάνισης μιας «σοβαρής» και ενταγμένης στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο Χρυσής Αυγής: το 21% της κοινής γνώμης διατηρεί την άποψη ότι αν η νεοναζιστική οργάνωση επέλεγε να μείνει προσηλωμένη στο πολιτικό της πρόγραμμα, μακριά από έκνομες, εγκληματικές πράξεις, ενδεχομένως να ήταν ένα χρήσιμο για την κοινωνία πολιτικό κόμμα.
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο που προκύπτει, ωστόσο, ως προς τη σκιαγράφηση του προφίλ όσων συμφωνούν με την παραπάνω άποψη, είναι αναμφίβολα ποιοτικό: η πλειοψηφία όσων διατηρούν τη συγκεκριμένη άποψη, προέρχεται από την ευρύτερη πολιτική μήτρα της Δεξιάς. Ενδεικτικά, 4 στους 10 όσων τοποθετούνται στα δεξιά του πολιτικού φάσματος πιστεύουν ότι ένα, παρόμοιου τύπου, κόμμα που θα σεβόταν τα υφιστάμενα θεσμικά όρια, θα μπορούσε να είναι ένας κοινωνικά χρήσιμος κομματικός σχηματισμός.
Φυσικά, τα παραπάνω στοιχεία είναι αποκαλυπτικά, όχι μόνο ως προς την ύπαρξη μιας ποσοτικά ορατής κοινωνικά μερίδας που συνεχίζει να έλκεται ανοιχτά από ακραία συντηρητικές και αυταρχικές ιδέες (αυτό άλλωστε είναι ερευνητικά επιβεβαιωμένο εδώ και δεκαετίες) αλλά και ως προς την αποτύπωση της απόγνωσης μιας άλλης μερίδας πολιτών, η οποία έχει οδηγηθεί στην υιοθέτηση μιας στάσης, όπου το ιδεολογικό υπόβαθρο ενός κόμματος έρχεται σε δεύτερο πλάνο μπροστά στην προσδοκία να επιλυθούν ορισμένα σημαντικά, κατά την κρίση της, ζητήματα. Φυσικά, υπό μία προϋπόθεση: αυτό να μη συμβαίνει με τρόπο που ξεπερνάει κάποιες εμπεδωμένες πανανθρώπινα «κόκκινες γραμμές», όπως για παράδειγμα η αφαίρεση της ανθρώπινης ζωής.
Ωστόσο, το αισιόδοξο συμπέρασμα που μπορεί κανείς να εξαγάγει αναλύοντας τα ευρήματα της έρευνας, είναι πως η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας (76%) αναγνωρίζει πως ο κίνδυνος της φασιστικής απειλής δεν έχει παρέλθει οριστικά μετά την καταδίκη της εγκληματικής οργάνωσης. Και όσο η -ποικιλόμορφης προέλευσης- ανοχή στον ακραίο συντηρητισμό θα παραμένει ένα κοινωνικά μετρήσιμο μέγεθος, άλλο τόσο, και με πολλαπλάσιο ποσοτικά τρόπο, το τείχος της Δημοκρατίας θα στέκεται εκεί ώστε να παρεμποδίσει ανά πάσα στιγμή οποιονδήποτε επιχειρήσει να εκφράσει εκ νέου με τρόπο οργανωμένο τις βαθιά σκοταδιστικές ιδέες της Χρυσής Αυγής.
* Υπεύθυνος Πολιτικών Ερευνών της Prorata
PRORATA A.E. (Α.Μ. ΕΣΡ 56) Online δομημένο ερωτηματολόγιο, σε δείγμα 1.270 ψηφοφόρων, με στάθμιση βάσει τοποθέτησης στον άξονα Αριστερά-Δεξιά, στο χρονικό διάστημα 7-8 Οκτωβρίου 2020
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας