Επισήμως, η χτεσινή τετραμερής σύνοδος στο ανάκτορο των Βερσαλιών, με τη συμμετοχή των ηγετών των τεσσάρων ισχυρότερων οικονομικά κρατών της Ε.Ε. -της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας- συγκλήθηκε, υποτίθεται, αφ' ενός για να συζητηθεί η... προετοιμασία των εορτασμών για τα 60 χρόνια από την υπογραφή της ιδρυτικής Συνθήκης της Ρώμης και αφ' ετέρου για να υπάρξει «ανταλλαγή απόψεων» για τα πέντε σενάρια ανανέωσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης που πρότεινε ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.
Στην πραγματικότητα, βέβαια, η ατζέντα της συνόδου ήταν πολύ ευρύτερη, ξεκινώντας από τις επιπτώσεις του Brexit και την απειλή της ισλαμικής τρομοκρατίας και φτάνοντας ώς τη μεταναστευτική κρίση και τις ταραγμένες σχέσεις με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ. Πιθανότατα συζητήθηκε και το ελληνικό ζήτημα, με φόντο το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις Αθήνας-θεσμών, αν και δεν έγινε ιδιαίτερη αναφορά στις δηλώσεις που ακολούθησαν.
Πριν από τη σύνοδο, ωστόσο, ο Φρανσουά Ολάντ άφησε σε συνέντευξή του να εννοηθεί πως αυτός πρωταγωνίστησε το 2015 ώστε να «μεταπεισθούν» η Γερμανία και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και να τηρήσουν «πιο ήπια στάση» έναντι της Ελλάδας...
Ενα είναι το βέβαιο: τόσο ο οικοδεσπότης Ολάντ, που χρησιμοποίησε τη σύνοδο για να υπερασπιστεί την αμφισβητούμενη πολιτική του «κληρονομιά», όσο και η Ανγκελα Μέρκελ αξιοποίησαν την ευκαιρία για να ταχθούν δημοσίως υπέρ μιας «Ευρώπης πολλών ταχυτήτων», που θα επιτρέψει στις ισχυρότερες ή τις πιο «πρόθυμες» χώρες να προχωρήσουν στην «ολοκλήρωση» ταχύτερα από τις άλλες. Οπως είπε συγκεκριμένα ο Ολάντ, «ενότητα δεν σημαίνει ομοιομορφία (...).
Ορισμένες χώρες θα μπορούσαν να προχωρήσουν πιο γρήγορα και πιο μακριά σε τομείς όπως η άμυνα, η εμβάθυνση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, όπως είναι η φορολογική και κοινωνική εναρμόνιση, όπως είναι ο πολιτισμός ή η νεολαία». Ορισμένες χώρες θα μπορούσαν «να προχωρήσουν γρηγορότερα και ισχυρότερα, χωρίς οι άλλες να αποκλείονται αλλά και χωρίς να μπορούν να αντιταχθούν», διευκρίνισε ο απερχόμενος Γάλλος πρόεδρος.
Για τη Μέρκελ, που επίσης τάσσεται από καιρό υπέρ των «πολλών ταχυτήτων», οι Ευρωπαίοι θα πρέπει «να έχουν το θάρρος να αποδεχτούν ότι ορισμένες χώρες προχωρούν πιο γρήγορα από τις άλλες», χωρίς ωστόσο να κλείνει τον δρόμο «για εκείνες που έχουν καθυστερήσει». «Ομως θα πρέπει να μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά.
Κανείς δεν πρέπει να αποκλείεται, αλλά και κανένας δεν πρέπει να υποχρεώνεται να συμμετέχει σε κάθε πρόγραμμα. (...) Μια Ευρώπη διαφορετικών ταχυτήτων είναι απαραίτητη, αλλιώς κινδυνεύουμε να "κολλήσουμε" και να μην εξελιχθούμε», είπε με νόημα η Γερμανίδα καγκελάριος.
Πόσο βάρος έχουν αυτές οι δηλώσεις προθέσεων; Αν και παρουσιάστηκε ως «σύνοδος των ισχυρών», στην πραγματικότητα οι τέσσερις συμμετέχοντες ηγέτες είναι όλοι... «περιορισμένης ευθύνης»: ο Ολάντ φεύγει άδοξα, η Μέρκελ κινδυνεύει σοβαρά από τον Μάρτιν Σουλτς, ο Πάολο Τζεντιλόνι είναι υπηρεσιακός πρωθυπουργός και ο Μαριάνο Ραχόι μπορεί να πέσει ανά πάσα στιγμή.
Οπως και να 'χει, όμως, το... ανήθικο δίδαγμα των Βερσαλλιών είναι ότι οι «ισχυροί» της Ε.Ε. εγκαταλείπουν οριστικά το ευρωπαϊκό μοντέλο της ομοφωνίας και της ισοτιμίας των 27 εταίρων και σπρώχνουν προς την κατεύθυνση μιας ακόμη πιο κατακερματισμένης και «ασύμμετρης» Ενωσης.
