Οι «ντροπές» των φοροαπαλλαγών

Η φορολογική διάβρωση (Fiscal Drag) στην Ελλάδα: έτσι τιτλοφορείται υποκεφάλαιο στην ετήσια έκθεση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ) Γιάννη Στουρνάρα που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα. Και τι εστί «φορολογική διάβρωση»; Το να αυξάνονται τα φορολογικά έσοδα σε μεγαλύτερο σε σχέση με το ποσοστό αύξησης των εισοδημάτων, υπό την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχουν αλλαγές στη φορολογική κλίμακα και στους συντελεστές. Πρακτικά, αυτό έχει μεγάλη σημασία και επιπτώσεις για τους μισθωτούς, αφού η φορολογική κλίμακα και οι συντελεστές δεν έχουν αλλάξει στα χρόνια των κυβερνήσεων του Κυριάκου Μητσοτάκη. Σημαίνει ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού, για παράδειγμα, κατά 1%, «παράγει» φορολογική επιβάρυνση μεγαλύτερη από 1%, επομένως μειώνει τον πραγματικό μισθό.

Την ιδιαίτερη ευαλωτότητα των μισθωτών στη φορολογική διάβρωση αναγνώρισε πρόσφατα ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας λέγοντας –μεταξύ άλλων– σε πρόσφατη συνέντευξή του στην ΕΡΤ NEWS ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές στο φορολογικό σύστημα υπέρ των μισθωτών: «Αυτή τη στιγμή, αν κάποιος αδικείται στην Ελλάδα είναι ο μισθωτός. Αρα, λοιπόν, αν γίνουν αλλαγές, θα γίνουν υπέρ του μισθωτού, υπέρ της εργασίας»…

Οικειοθελώς...

«Η καταβολή της Νέας Οικειοθελούς Παροχής εξαντλεί για το παγκόσμιο εισόδημα από τα μερίσματα των πλοιοκτητριών εταιρειών της προηγούμενης παραγράφου κάθε άλλη φορολογική υποχρέωση των ως άνω φυσικών προσώπων από κάθε φόρο, εισφορά, τέλος, κράτηση ή οποιαδήποτε άλλη φορολογικής φύσης επιβάρυνση, καθώς και από την επιβολή της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης»!

Αυτή είναι μία από τις μεγαλύτερες ντροπές που μπορεί να βρει κανείς σε δημοσιευμένο στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως νόμο. Πρόκειται για τον νόμο 5000/2022, που αντικαθιστά κάθε φορολογική υποχρέωση των εφοπλιστών με την… οικειοθελή συνεισφορά σε ποσοστό 5% «επί των εισαγόμενων στην Ελλάδα ποσών σε οιοδήποτε νόμισμα, προερχομένων από εισοδήματα εκ μερισμάτων των ως άνω πλοιοκτητριών εταιρειών ή εκ της υπεραξίας από την πώληση μετοχών των ως άνω πλοιοκτητριών εταιρειών ή εταιρειών χαρτοφυλακίου των ως άνω πλοιοκτητριών εταιρειών».

Ο ελληνικός εφοπλισμός είναι «παγκόσμιος ηγέτης» στην ποντοπόρο ναυτιλία, αλλά τα αμύθητα κέρδη του είναι ουσιαστικά αφορολόγητα – γι’ αυτούς δεν ισχύει η πρόβλεψη του Συντάγματος για ανάληψη φορολογικών βαρών ανάλογα με τις εισοδηματικές δυνατότητές τους…

Δεν είναι όμως μόνο οι εφοπλιστές. Η λίστα των μεγάλων κατηγοριών φοροαπαλλαγών έχει λεόντειο χαρακτήρα σε βάρος των μισθωτών, καθώς οι απώλειες για το Δημόσιο κατανέμονται ως εξής:

● Φορολογία κεφαλαίου: 9,5 δισ. ευρώ. Εδώ περιλαμβάνονται πολλών ειδών φοροαπαλλαγές: στα μερίσματα (που ο συντελεστής αυτοτελούς φορολόγησης μειώθηκε το 2020 από 10% σε 5%, δηλαδή κατά 50%), στους τόκους εταιρικών ομολόγων (από 15%, 5%) κ.λπ. Ενδεικτικά, τα φορολογικά έσοδα από μερίσματα, τόκους, δικαιώματα και υπεραξία από μεταβίβαση κεφαλαίου αυξήθηκαν από 5,96 δισ. ευρώ το 2022 σε 8,71 δισ. ευρώ το 2023. Με τη φρενίτιδα κερδών και μερισμάτων το 2024 είναι βέβαιο ότι θα αυξηθούν πάνω από τα 10 δισ. ευρώ. Αν μόνο ο φόρος στα μερίσματα είχε παραμείνει στο 10%, θα είχαμε πάνω από 2 δισ. ευρώ υψηλότερα έσοδα για το Δημόσιο.

● Ειδικός Φόρος Ακινήτων: Εδώ, ισχύει σειρά φοροαπαλλαγών για τα νομικά πρόσωπα (εταιρείες) του χώρου του real estate που κοστίζουν στο Δημόσιο φορολογικά έσοδα ύψους 6,1 δισ. ευρώ ετησίως. Υπενθυμίζεται ότι οι φοροαπαλλαγές στον ΕΝΦΙΑ, που είναι για όλους, αφαιρούν φορολογικά έσοδα που είναι μικρό μόνο κλάσμα των 6,1 δισ. ευρώ που χάνει το Δημόσιο από τον Ειδικό Φόρο Ακινήτων.

● Φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων: Από τις περίπου 233 φοροαπαλλαγές που ισχύουν, οι απώλειες στα δημόσια έσοδα ανέρχονται σε 1,3 δισ. ευρώ.

● Φοροαπαλλαγές ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση: 480 εκατ. ευρώ. Την περίπτωση αυτή την προσθέτουμε γιατί είναι ενδεικτική των «κινήτρων» προς την ιδιωτική εκπαίδευση.

● Φοροαπαλλαγές στον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης στην αιθυλική αλκοόλη και τα αλκοολούχα ποτά, που κοστίζουν 600 εκατ. ευρώ.

Στο σύνολό τους, οι 1.161 φοροαπαλλαγές κοστίζουν στο Δημόσιο πάνω από 18 δισ. ευρώ ετήσια έσοδα.

Εναντι όσων προαναφέρθηκαν και δεν μπορούν να χαρακτηριστούν… φιλολαϊκές, η βασική φοροαπαλλαγή για τα πολύ χαμηλά εισοδήματα, το αφορολόγητο όριο των 9 χιλιάδων ευρώ, και οι φοροαπαλλαγές για τα παιδιά κοστίζουν στον δημόσιο κορβανά περί τα 4,5 δισ. ευρώ.

Ποιες θα κοπούν;

Οταν λοιπόν γίνεται λόγος για «εξορθολογισμό» ή μείωση ή κατάργηση φοροαπαλλαγών, είναι κρίσιμης σημασίας η απάντηση στο ερώτημα: ποιων εξ αυτών; Των φοροαπαλλαγών των εφοπλιστών, του κεφαλαίου, των νομικών προσώπων, της ιδιωτικής εκπαίδευσης, του Ειδικού Φόρου Ακινήτων; Μια «ιδέα» που εμφανίστηκε στην οικονομική αρθρογραφία για οριζόντια μείωση των φοροαπαλλαγών κατά 10%, που θα εξασφάλιζε επιπλέον δημόσια έσοδα περί το 1,8 δισ. ευρώ, θα αποτελούσε νέο πλήγμα στα εισοδήματα των μισθωτών και «χάδι» στα εισοδήματα του κεφαλαίου. Αντίθετα:

● Η επάνοδος του φόρου των μερισμάτων στο 10% θα εξασφάλιζε επιπλέον ετήσια έσοδα περί τα 3 δισ. ευρώ. Αν συνδυαζόταν με μικρό μόνο «ψαλίδισμα» των συνολικών φοροαπαλλαγών του κεφαλαίου, ο «λογαριασμός» θα ξεπερνούσε τα 4 δισ. ευρώ.

● Αν μειωνόταν στο μισό η απαλλαγή από τον Ειδικό Φόρο Ακινήτων, τα έσοδα θα ήταν περί το 3 δισ. ευρώ.

● Αν καταργούνταν οι φοροαπαλλαγές σε μερικούς Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης και στον ΦΠΑ της ιδιωτικής εκπαίδευσης, θα εξασφαλίζονταν επιπλέον έσοδα 1 δισ. ευρώ.

Συνολικά, από αυτές τις εύλογες περικοπές φοροαπαλλαγών θα εξοικονομούνταν περί τα 8 δισ. ευρώ. Συμφωνώντας με τον κ. Στουρνάρα, ότι οι αλλαγές στη φορολογική κλίμακα και στους συντελεστές θα πρέπει να ευνοούν τους μισθωτούς, οι εξοικονομήσεις δημόσιων εσόδων από κατάργηση ή «ψαλίδισμα» φοροαπαλλαγών στους «έχοντες και κατέχοντες» θα μπορούσε να τις χρηματοδοτήσει ώστε να είναι κοινωνικά πιο δίκαιες.