Η μετανάστευση μπορεί να σώσει το ασφαλιστικό

Στη Γνώμη Πρωτοβουλίας (με βάση το άρθρο 4 του Νόμου 2232/1994) που ανέλαβε η OKE με τίτλο «To δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα» και παρουσιάζει σήμερα σε ειδική εκδήλωση (ας ελπίσουμε όχι για να δώσει εκ νέου βήμα σε κυβερνητικά στελέχη ώστε να καυχηθούν προεκλογικά για την επιδοματική πολιτική που δεν λύνει το πρόβλημα), παραθέτει 13 προτάσεις οι οποίες «πρέπει να επιδιωχθούν όλες μαζί στο πλαίσιο ενός συνεπούς πλέγματος ή, αλλιώς, μείγματος πολιτικών με τις οποίες θα μπορούσε να διακοπεί η πορεία της χώρας προς τη δημογραφική κατάρρευση».

Κατάρρευση η οποία προκύπτει από στοιχεία και στατιστικές προβολές που καταδεικνύουν ότι η Ελλάδα «είναι και θα παραμείνει και τις προσεχείς δεκαετίες από τις “γηραιότερες” χώρες της Ε.Ε., με βάση τόσο το ποσοστό των ατόμων από 65 και άνω, όσο και τη μέση και διάμεση ηλικία, καθώς: δεν είχε τη μεταπολεμική “έκρηξη” των γεννήσεων (baby boom) που χαρακτήρισε μια μεγάλη ομάδα ευρωπαϊκών χωρών και εντάσσεται στην ομάδα χωρών της Ε.Ε. με τους χαμηλότερους ετήσιους δείκτες γονιμότητας».

Η ΟΚΕ στην έκθεσή της επισημαίνει ότι πρέπει να γίνει μια σοβαρή και ουσιαστική συζήτηση περί μετανάστευσης στην Ελλάδα, προκειμένου με σαφή κριτήρια να ενσωματώσουμε με πιο αποτελεσματικό τρόπο στο εργατικό δυναμικό της χώρας περισσότερους ανθρώπους. Υπενθυμίζει δε ότι «με βάση το εύρος του ελλείμματος των γεννήσεων έναντι των θανάτων, η σταθεροποίηση του πληθυσμού μας γύρω από τα σημερινά επίπεδα (10,35 εκατ.) απαιτεί από δημογραφική σκοπιά ένα θετικότατο μεταναστευτικό ισοζύγιο (δηλαδή 1,0 έως 1,3 εκατ. περισσότερες εισόδους από εξόδους συνολικά την περίοδο 2024-2049 / 40-50 χιλ. κατά μέσο όρο ετησίως), δηλ. ένα ισοζύγιο υψηλότερο ακόμη και αυτού της περιόδου 1991-2010».

Στην αναζήτηση των αιτιών για την καθυστερημένη τεκνοποίηση, ακόμη και η ΟΚΕ παραδέχεται ότι έναν από τους κυριότερους λόγους αποτελεί το δυσμενές εργασιακό περιβάλλον για τους εργαζόμενους γονείς, τουλάχιστον σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ δεν παραλείπει την πρωτιά της χώρας στους δείκτες επισφάλειας.

«Η Ελλάδα σημειώνει το υψηλότερο ποσοστό στον δείκτη υλικής και κοινωνικής υστέρησης, το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας των νέων, το 3ο υψηλότερο ποσοστό στους δείκτες κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, όπως και στους “νέους εκτός εκπαίδευσης, κατάρτισης και απασχόλησης” και παιδικής φτώχειας μετά τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, με τον μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού να αφορά σε γυναίκες και νοικοκυριά με εξαρτώμενα παιδιά, καθώς και ένα από τα πέντε υψηλότερα ποσοστά φτώχειας των εργαζομένων, με συνέπεια τη μειωμένη ικανότητα των γονέων να παρέχουν στα παιδιά τους τη φροντίδα που χρειάζονται».

Επίσης υπογραμμίζει ότι η φορολογική πολιτική της Ελλάδας έχει χαρακτηριστεί ως μη φιλική προς την οικογένεια με παιδιά, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να έχει την 4η υψηλότερη φορολόγηση εργαζομένων με παιδιά ανάμεσα στις 36 χώρες του ΟΟΣΑ.

Tα κυριότερα μέτρα που θα επιτρέψουν στα νεότερα ζευγάρια να φέρουν στον κόσμο όσα παιδιά επιθυμούν θα πρέπει, κατά τη Γνώμη της ΟΚΕ, να στοχεύουν:

α. στη μείωση του (άμεσου ή έμμεσου) κόστους που προκύπτει από τη γέννηση και το μεγάλωμά τους,

β. στην εναρμόνιση της οικογενειακής με την επαγγελματική ζωή,

γ. στην άρση των έμφυλων διακρίσεων στον δημόσιο και στον ιδιωτικό βίο,

δ. στη λύση του στεγαστικού προβλήματος, μέσω ενός εκτεταμένου προγράμματος κοινωνικής κατοικίας,

ε. στην αύξηση των διαθέσιμων εισοδημάτων,

στ. στην άρση του κλίματος αβεβαιότητας/έλλειψης εμπιστοσύνης στο μέλλον και

ζ. στη μερική προστασία από κινδύνους που ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν οι νέοι μας στη διάρκεια της ενεργής ζωής τους (βλ. κοινωνική πολιτική).

«Η αναστροφή της δημογραφικής πορείας της χώρας προϋποθέτει νομοθέτηση με βάση ρήτρα δημογραφικής και οικογενειακής πολιτικής (family mainstreaming), δηλαδή ένταξη σε κάθε δημόσια πολιτική της λογικής εξυπηρέτησης της οικογένειας με παιδιά και των προϋποθέσεων για την απόκτηση παιδιών. Τον ρόλο του θεματοφύλακα στη διασφάλιση της νομοθέτησης κάθε δημόσιας πολιτικής με γνώμονα τη δημογραφική και οικογενειακή πολιτική πρέπει να τον αναλάβει θεσμικά το νέο υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας».

Οι προτάσεις της ΟΚΕ για την ενθάρρυνση της τεκνοποίησης

● Εξαίρεση από το φορολογητέο εισόδημα του ποσού που αντιστοιχεί στο ετήσιο εισόδημα ορίου φτώχειας, όπως υπολογίζεται κάθε χρόνο από την ΕΛΣΤΑΤ, στο οποίο να λαμβάνεται υπόψη το πλήθος και η ηλικία των παιδιών.

● Φορολόγηση του υπόλοιπου εισοδήματος (αφού έχει εξαιρεθεί το εισόδημα ορίου φτώχειας) με κλίμακες που θα ορίζονται επί του κατά κεφαλήν εισοδήματος του συνόλου των προστατευόμενων μελών της οικογένειας (πολύ καλό παράδειγμα το γαλλικό φορολογικό σύστημα που είναι στη λογική αυτή).

● Μείωση του ΕΝΦΙΑ με βάση το πλήθος των παιδιών και των αναγκών αξιοπρεπούς διαβίωσής τους. Τα ανωτέρω μέτρα είναι απολύτως αναγκαία προκειμένου να εφαρμόζεται το πνεύμα και η ουσία της συνταγματικής διατύπωσης του άρθρου 4: «Οι Ελληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους».

● Μέριμνα και παρότρυνση με ιδιαίτερα κίνητρα για τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις για την εφαρμογή μέτρων συμφιλίωσης προσωπικής/οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, όπως για παράδειγμα: επιδότηση του συνόλου του μη μισθολογικού κόστους για τις προσλήψεις που αναγκαστικά θα πρέπει να γίνουν από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις για να αναπληρώσουν το κενό που δημιουργείται από τη χορήγηση της γονικής άδειας (το ύψος του επιδοτούμενου συνολικού μη μισθολογικού κόστους προτείνεται σε κάθε περίπτωση να υπολογίζεται με βάση τον εκάστοτε κατώτατο μισθό). Επιπλέον και στην παραπάνω βάση, προτείνεται αποκλειστικά για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις το μισθολογικό και μη μισθολογικό κόστος για την άδεια φροντιστή και την άδεια ανωτέρας βίας να καλύπτεται από τη ΔΥΠΑ.

● Ενίσχυση νέων γονέων για την απόκτηση παιδιών σε νεαρές ηλικίες (ηλικιακό bonus) Η απόφαση για απόκτηση παιδιών σε συνεχώς μεγαλύτερες ηλικίες μειώνει την πιθανότητα απόκτησής τους, περιορίζει το πλήθος των παιδιών που μπορούν να αποκτηθούν και αρκετά συχνά επιφέρει δυσκολίες στη χρήση των σχετικών αδειών, λόγω των εργασιακών καθηκόντων που είναι αυξημένα στις ηλικίες 30-40 ετών και ακόμη περισσότερο στις ηλικίες 40-50 ετών. Για τους λόγους αυτούς, θα ήταν ενδεχομένως χρήσιμο ένα ηλικιακό bonus που θα πολλαπλασιάζει την ισχύ των δημογραφικών πολιτικών σε ηλικίες λίγο χαμηλότερες από αυτές του μέσου όρου απόκτησης πρώτου παιδιού σήμερα και το οποίο θα μετακινείται χαμηλότερα ανά διετία-τριετία, αναλόγως και της μείωσης του μέσου όρου ηλικίας απόκτησης πρώτου παιδιού. Το bonus αυτό θα μπορούσε να έχει τη μορφή π.χ. αύξησης κατά ένα ποσοστό όλων των άμεσων και έμμεσων χρηματικών μεταβιβάσεων ή της καταβολής πρόσθετου επιδόματος για κάθε τέκνο που αποκτάται από γονείς κάτω από το εκάστοτε ηλικιακό όριο.

● Eπέκταση, γενίκευση και αναδιοργάνωση των χορηγούμενων επιδομάτων, ώστε η ετήσια δημοσιονομική δαπάνη να υπερβεί το 1% του ΑΕΠ, από περίπου 0,65% που είναι σήμερα (στοιχεία 2021).