Ανάγκη διαλόγου για εργατικές διαφορές

Η σημασία δημιουργίας ενός πανευρωπαϊκού δικτύου, που –όπως είπε στην εναρκτήρια ομιλία του ο πρόεδρος του Δ.Σ. του ΟΜΕΔ και ομότιμος καθηγητής Νομικής Σχολής, Κώστας Παπαδημητρίου– θα αποτελέσει «έναν μηχανισμό συνεργασίας, τακτικής ανταλλαγής εμπειριών και οργάνωσης κοινών δραστηριοτήτων», ίσως είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτή από όλους όσοι δεν είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν, είτε διά ζώσης είτε διαδικτυακά, όχι μόνο τις εισηγήσεις αλλά και τις ενδιαφέρουσες ερωτήσεις που τέθηκαν από τους ανθρώπους που είναι στην πρώτη γραμμή υπεράσπισης του εργατικού δικαίου.

Γιατί όσοι είχαν την ευκαιρία να ακούσουν τον Βέλγο Ζαν-Μισέλ Σερβέ, πρόεδρο της Διεθνούς Εταιρείας εργατικού δικαίου και κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και τους άλλους επιφανείς τμημάτων ή διευθύνσεων, μεσολαβητές ή διαιτητές εργατικών διαφορών σε χώρες της Ε.Ε., διαπίστωσαν ότι η συζήτηση για το εργατικό δίκαιο και για την προσπάθεια ανεύρεσης της δικαιότερης κάθε φορά απόφασης για την επίλυση των εργασιακών διαφορών, σε εθνικό αλλά και υπερεθνικό επίπεδο, έχει επανέλθει στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης. Και υπό αυτήν την έννοια ο ελληνικός ΟΜΕΔ αποτελεί έναν θεμελιώδη θεσμό που πρέπει να αποκτήσει ξανά τον ρόλο που του αποστέρησαν όσες κυβερνήσεις εφάρμοσαν μνημόνια.

Ελάχιστες ΣΣΕ

Τα συγκριτικά στοιχεία που αναφέρθηκαν στο Συνέδριο δείχνουν και το μέγεθος του ελληνικού προβλήματος. Αλήθεια, πώς καταφέρνει το ισανάλογο σε πληθυσμό Βέλγιο να υπογράφει 2.500 κλαδικές συμβάσεις στη διετία, όταν στην Ελλάδα δεν ξεπερνούν τις 35; Tι το τόσο διαφορετικό διαθέτουν οι εργοδοτικές και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις του Βελγίου που κατορθώνουν να καλύπτουν το 95% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα με συλλογικές συμβάσεις εργασίας, ενώ στην Ελλάδα η κάλυψη αυτή δεν ξεπερνά το 24%; Και πώς επιτέλους θα διαμορφωθεί και στην Ελλάδα ένα δομημένο πλαίσιο εργασιακών σχέσεων που δεν θα κακοποιείται κατά διαστήματα από ρυθμίσεις και διατάξεις που καθιστούν και τον διάλογο απαγορευτικό και την απεργία σχεδόν αδύνατη;

Η ελληνική κυβέρνηση και ειδικότερα η νέα υπουργός Εργασίας, Δόμνα Μιχαηλίδου, θα πρέπει το αργότερο μέχρι τον Νοέμβριο του 2024 όχι μόνο να προωθήσουν την ενσωμάτωση της τελευταίας Οδηγίας για επαρκείς κατώτατους μισθούς και συλλογικές συμβάσεις που θα καλύπτουν το 80% των εργαζομένων, αλλά επίσης να συντάξουν –όπως ορίζει η Οδηγία– και να νομοθετήσουν έναν οδικό χάρτη για το πώς θα καθίσουν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης οι εργοδότες που σήμερα –ας μην το κρύβουμε–, πλην ελαχίστων, είτε αδιαφορούν είτε αρνούνται. Πότε θα διαμορφωθεί αυτό το Εθνικό Σχέδιο για την κινητροδότηση των διαπραγματεύσεων, τι μέσα θα χρησιμοποιηθούν γι’ αυτές και με ποιο τρόπο θα αξιοποιηθεί το δυναμικό και ο ρόλος του ΟΜΕΔ ώστε να βρει η συλλογική αυτονομία τη θέση που της πρέπει σε μια ευρωπαϊκή χώρα;

Δυστυχώς, σε αυτά τα ερωτήματα ποιοτικές επεξεργασίες δεν υπάρχουν, ούτε από την προοδευτική αντιπολίτευση. Αρκεί μια ματιά στα προγράμματα όλων ανεξαιρέτως των κομμάτων, μηδέ εξαιρουμένου του ΣΥΡΙΖΑ, για να διαπιστώσει κανείς ότι η άγνοια συνεχίζει να κρύβεται πίσω από τις συνθηματολογικές γενικότητες.

Και ας κρατήσουμε μία παρατήρηση του Ζαν-Μισέλ Σερβέ σχετικά με ένα από τα στοιχεία του δομημένου κοινωνικού διαλόγου στο Βέλγιο. «Σε κάθε τομέα της οικονομίας υπάρχει και μία κοινή επιτροπή εργοδοτών - εργαζομένων. Αυτές οι επιτροπές προετοιμάζουν τη συλλογική διαπραγμάτευση. Εχουμε ήδη 2.500 συμφωνίες χάρη σε αυτές τις επιτροπές, οι οποίες δεν εξετάζουν μόνο μισθολογικά θέματα αλλά και ζητήματα που αφορούν τα ωράρια και τις ευελιξίες. Κι αυτό τις καθιστά σημείο αναφοράς και από την κυβέρνηση που προστρέχει για συμβουλές».

Ενα άλλο ενδιαφέρον σημείο του Συνεδρίου αφορούσε την υποχρεωτική Διαιτησία, για την οποία εκφράστηκε κριτική ακόμη και στη θέση που πήρε για τη χώρα μας εν μέσω μνημονίων, και το Διεθνές Γραφείο Εργασίας, ενώ εκτενώς συζητήθηκε και το πρόβλημα που ανακύπτει με την επίλυση των εργασιακών διαφορών όταν σε αυτές εμπλέκονται μέρη από περισσότερα του ενός κράτη.

Τα «πέτρινα» χρόνια

Αλλά το Συνέδριο του ΟΜΕΔ δεν είχε μόνο ομιλίες και στοιχεία. Είχε και το μεγάλο «ευχαριστώ» από τον Κ. Παπαδημητρίου, εκ μέρους του Δ.Σ. του ΟΜΕΔ, στον ομότιμο καθηγητή εργατικού δικαίου της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, Ιωάννη Κουκιάδη. Του πρώτου προέδρου του Οργανισμού που ιδρύθηκε το 1990 με τον ν. 1876/1990 με έδρα την Αθήνα και άρχισε να λειτουργεί το 1992 με σκοπό την υποστήριξη των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων ανάμεσα στις οργανώσεις των εργαζομένων και των εργοδοτών ή μεμονωμένους εργοδότες με την παροχή υπηρεσιών μεσολάβησης και διαιτησίας.

Ο Ιωάννης Κουκιάδης, που δεν είχε προετοιμαστεί για κάτι τέτοιο, ανέβηκε στο βήμα και συγκινημένος, με τη γνωστή βροντερή φωνή του, αναφέρθηκε σε εκείνη τη δύσκολη περίοδο, πριν από 35 χρόνια, όταν η έννοια του διαλόγου φάνταζε για μεν τα συνδικάτα σαν αντικομμουνισμός για δε τους εργοδότες σήμαινε το έναυσμα νέου αντάρτικου κινήματος.