Αθήνα, 15°C
Αθήνα
Αίθριος καιρός
15°C
16.2° 13.1°
1 BF
91%
Θεσσαλονίκη
Ασθενής ομίχλη
11°C
12.5° 10.0°
3 BF
87%
Πάτρα
Αίθριος καιρός
15°C
16.5° 13.8°
1 BF
90%
Ιωάννινα
Αραιές νεφώσεις
11°C
10.9° 10.9°
1 BF
100%
Αλεξανδρούπολη
Αυξημένες νεφώσεις
13°C
12.7° 12.7°
4 BF
84%
Βέροια
Αυξημένες νεφώσεις
8°C
9.9° 8.2°
1 BF
93%
Κοζάνη
Αυξημένες νεφώσεις
5°C
5.4° 4.5°
3 BF
93%
Αγρίνιο
Ελαφρές νεφώσεις
14°C
14.1° 14.1°
1 BF
96%
Ηράκλειο
Ελαφρές νεφώσεις
17°C
17.7° 16.4°
1 BF
77%
Μυτιλήνη
Αραιές νεφώσεις
14°C
13.8° 12.9°
2 BF
91%
Ερμούπολη
Αίθριος καιρός
18°C
18.4° 17.4°
2 BF
69%
Σκόπελος
Αραιές νεφώσεις
13°C
12.9° 12.9°
4 BF
83%
Κεφαλονιά
Ελαφρές νεφώσεις
15°C
15.3° 15.3°
1 BF
69%
Λάρισα
Ασθενείς βροχοπτώσεις
12°C
12.4° 11.9°
0 BF
100%
Λαμία
Σποραδικές νεφώσεις
14°C
14.5° 12.3°
1 BF
93%
Ρόδος
Σποραδικές νεφώσεις
18°C
18.2° 17.8°
1 BF
71%
Χαλκίδα
Ασθενής ομίχλη
13°C
16.0° 12.8°
0 BF
96%
Καβάλα
Αυξημένες νεφώσεις
13°C
12.7° 12.7°
0 BF
91%
Κατερίνη
Αραιές νεφώσεις
9°C
10.7° 8.9°
2 BF
82%
Καστοριά
Αυξημένες νεφώσεις
9°C
8.5° 8.5°
1 BF
97%
ΜΕΝΟΥ
Παρασκευή, 15 Νοεμβρίου, 2024
lenia zafeiropoulou
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
Λένια Ζαφειροπούλου. Φύση μισή: τα χειρόγραφα από το σπίτι του λόφου. Σελ. 120. Πόλις, 2024

Η αινιγματική και ρευστή υπόστασή μας

Οι ένστιχοι μονόλογοι, κυρίως αναπτυγμένοι σε πολυσύλλαβους στίχους, άλλοτε καταλαμβάνουν πολλές αράδες, άλλοτε μεταστρέφονται ακόμη και σε πεζόμορφα τμήματα που ενισχύουν την αφηγηματικότητα των μονολόγων. Η Ζαφειροπούλου προχωρεί την ποιητική της πολύ παραπέρα σε σχέση με τις δύο προηγούμενες συλλογές της και κατορθώνει ένα πραγματικά δύσκολο εγχείρημα τόσο σε τρόπους και φόρμα όσο και, ιδίως, σε θέμα.

Η προμετωπίδα (Robert Walser από το Jakob von Gunten) θέτει το κεντρικό ζήτημα του νέου, ιδιαίτερου βιβλίου της Ζαφειροπούλου: η ελευθερία, η φύση και τα όριά της, οι δυνατότητες κατάκτησής της: «Είναι ψυχρή κι ωραία. Μόνο μην την ερωτευθείς, αυτό θα σου φέρει αργότερα θλίψη. Γιατί στα μέρη της ελευθερίας δεν μένει κανείς παραπάνω από λίγες στιγμές».

Στον απόηχο αυτού του αποσπάσματος η Ζαφειροπούλου οργανώνει μια ενιαία σύνθεση που απαρτίζεται από ένα προλογικό ποίημα στο οποίο η ελευθερία συνδέεται με την απολεσθείσα ζωικότητα του ανθρώπου («Σηκώθηκε ο άνθρωπος στα δυο του πόδια/και τη στολή της ελευθερίας απώλεσε [...] και η επιθυμία της βασανιστική μέσα στο στήθος του») και από 28 ποιήματα-μονολόγους, τιτλοφορημένα, πλην του επιλογικού.

Στην αρχή ορίζονται πρόσωπα και σκηνικός χώρος αποδίδοντας στη σύνθεση χαρακτήρα θεατρικό, γνώρισμα που διατηρείται σε κάθε μονόλογο. Ο χωρικός-ιδιοκτήτης του σπιτιού στον λόφο, η κυρά, πουλί που στερήθηκε το ασημένιο του πτέρωμα (το επίθετο ασημένιο επανέρχεται διαρκώς και σημασιοδοτεί το προσδιοριζόμενο συνήθως ως εξω-φυσικό) και επιβίωσε με μορφή γυναίκας υπό την εξουσία και τον έρωτα του χωρικού ως σύζυγός του, η χρυσοτόκος χήνα, ένα γνωστό παραμυθιακό ον, που χαρίζει καθημερινά στον χωρικό τα πολύτιμα χρυσά αυγά της, δώρο μαζί και υλική εξάρτηση, ο κυνηγός, ερωτευμένος με τη γυναίκα του χωρικού, αρχικά αντίπαλο δέος του. Παράλληλα άλλα φωνήεντα και έμφρονα μη ανθρώπινα όντα (αλεπού, βάτραχοι, κουκουβάγια) εκφέρουν κάποιους μονολόγους. Ο παραμυθιακός ανθρωπομορφισμός/εκλογίκευση των μη ανθρώπινων όντων που παραμένουν ελεύθερα εντούτοις δεν τα εξισώνει με τους ανθρώπινους χαρακτήρες προς τους οποίους στέκονται κριτές. Το σημείο τομής τους και ταυτόχρονα είδος προσωποποίησης της ελευθερίας είναι η γυναίκα-πουλί.

Ο μύθος τελειώνει αναπάντεχα, ανατρεπτικά, αποκαθιστώντας μια νέα κανονικότητα που αντιστρέφει την παλαιά τάξη και αντικαθιστώντας την αντιζηλία και έχθρα χωρικού-κυνηγού για τη γυναίκα (η οποία έλαβε πίσω το ασημένιο πτέρωμα της ελευθερίας και έφυγε) με μια νέα κατάσταση που θα τη χαρακτηρίζαμε οιωνό ελευθερίας από ανθρώπινες κοινωνικές συμβάσεις. Στα περισσότερα ποιήματα-μονολόγους οι συμβολισμοί είναι όχι μόνο σαφείς αλλά και λειτουργικοί, όπως και οι τελικές ανατροπές.

Ολη η σύνθεση αποτελεί μια μυθοποιητική αφήγηση που επιγράφεται «χειρόγραφα από το σπίτι του λόφου» ενεργοποιώντας τη γνωστή αφηγηματική σύμβαση των προγονικών ημερολογιακών γραπτών που βρίσκονται από απογόνους –εδώ από τον γιο του χωρικού, ένα θαυμαστά γεννημένο παιδί. Το σκηνικό φανταστικό, άχρονο, μη ιστορικό, χωρίς δήλωση συγκεκριμένου τόπου με έμφαση στη φύση, επιτείνει τη μυθική διάσταση. Η θεατρικά δομημένη ιστορία, με την πλοκή της, τις περιπέτειες και την αγωνία του τέλους, βασίζεται σε παραμύθια και συλλογικούς μύθους (το θηλυκό ζώο που χάνει τη ζωότητά του και γίνεται γυναίκα).

Παράλληλα θίγεται το ζήτημα του ανθρωποκεντρισμού που τα τελευταία χρόνια επανέρχεται μέσα στην ευρύτερη προβληματική της ανθρωποκαίνου. Ο χαρακτήρας της ανθρώπινης εξουσίας επί όλων των μη ανθρώπινων όντων, η βίαιη επιβολή του στη φύση τίθενται υπό αμφισβήτηση και στη σύνθεση αυτή το ερώτημα προχωρεί περισσότερο: η ελευθερία της φύσης, του ζώου μένει πάντα σε υπόταξη από τον άνθρωπο χωρίς συνέπεια ή η συνέπειά της είναι η θλίψη της άρνησης του ζωικού στοιχείου του ανθρώπου; Είναι ο άνθρωπος ελεύθερος απέναντι στους κοινωνικούς κώδικες; Ποιο το τίμημα της ψυχρής ελευθερίας; Ακόμη και το ζώο-χήνα όταν παύει να είναι χρυσοτόκος, φεύγει στο δάσος και δοκιμάζει την ψυχρότητα και την «ασκητική» που απαιτεί η ελευθερία δηλώνοντας: «Η ελευθερία είναι ψυχρή./Δεν τρέφει την πείνα σου, δεν σου αντιγυρίζει την αγάπη σου./δεν παρατείνει το νήμα της ζωής σου./ Μόνο εκτείνει σαν αθλοθέτης το παγωμένο πεδίο/». Οχι μόνο η ζωότητα τίθεται ως αντίθετη της ανθρωπινότητας αλλά και ως ικανή να επιβιώσει στην ασκητική της ελευθερίας θέτοντας το ερώτημα: ο άνθρωπος είναι «φύση μισή»; Κατά τη μεταφορά που χρησιμοποιεί η Ζαφειροπούλου αντέχει και πόσο στο παγοδρόμιο της ελευθερίας;

Οι ένστιχοι μονόλογοι, κυρίως αναπτυγμένοι σε πολυσύλλαβους στίχους, άλλοτε καταλαμβάνουν πολλές αράδες, άλλοτε μεταστρέφονται ακόμη και σε πεζόμορφα τμήματα που ενισχύουν την αφηγηματικότητα των μονολόγων.

Η Ζαφειροπούλου προχωρεί την ποιητική της πολύ παραπέρα σε σχέση με τις δύο προηγούμενες συλλογές της και κατορθώνει ένα πραγματικά δύσκολο εγχείρημα τόσο σε τρόπους και φόρμα όσο και, ιδίως, σε θέμα.

Google News ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS
Η αινιγματική και ρευστή υπόστασή μας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.

Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.

Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας