Ο Μοσάμπ Αμπού Τόχα είναι ποιητής, διηγηματογράφος και δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στη Γάζα το 1992. Είναι ο συγγραφέας του «Things You May Find Hidden in My Ear: Poems from Gaza» (2022, City Lights), το οποίο κέρδισε το βραβείο Palestine Book Award 2022, το American Book Award 2023 και ήταν φιναλίστ για το Βραβείο Ποίησης Walcott. Ιδρυσε τη Βιβλιοθήκη Edward Said, η οποία καταστράφηκε το 2024 από βομβαρδισμούς του ισραηλινού στρατού. Από το 2019 έως το 2020 ήταν επισκέπτης ποιητής και βιβλιοθηκάριος στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Ζει με την οικογένειά του μεταξύ Αιγύπτου και ΗΠΑ.
● Πώς διαμορφώνει η ζωή στη Γάζα την ποίησή σας και πώς μεταποιείτε τόσο έντονες προσωπικές και συλλογικές εμπειρίες σε λέξεις;
Εμεινα στη Γάζα το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου και σε κάθε ποίημα σχεδόν μπορεί κανείς να διαβάσει τα τραγικά γεγονότα που «επισκέφθηκαν» εμένα, την οικογένεια ή τους φίλους μου. Στα περισσότερα ποιήματά μου θα συναντήσετε θραύσματα, θ’ ακούσετε τους βόμβους από μη επανδρωμένα αεροσκάφη, θα δείτε αεροπορικές επιδρομές, ένα πτώμα, ένα βομβαρδισμένο σχολείο, ένα αποκομμένο μέλος. Η ποίησή μου έχει καταστεί νεκροταφείο, μία εμπόλεμη ζώνη. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν δέντρα και φυτά, που ουδέποτε παρέλειψαν να μεγαλώσουν, ή κάποιο τριαντάφυλλο που εξακολουθεί το άρωμά του ν’ αναδίδει. Ως ποιητής νιώθω την ευθύνη να καταγράψω τη ζωή μου, όπως και εκείνες των ανθρώπων τριγύρω μου που, μολονότι τις έχασαν, οι ιστορίες τους θα διαιωνιστούν.
● Στην ποιητική συλλογή σας «Πράγματα που ίσως βρείτε κρυμμένα στο αφτί μου» έρχεστε αντιμέτωπος με θέματα που άπτονται του πολέμου, της εκτόπισης και της ελπίδας. Για ποια από αυτά τα θέματα θεωρείτε πιο δύσκολο να γράψετε και γιατί;
Η ελπίδα είναι μια άπιαστη έννοια. Οφείλεις να την κυνηγάς συνεχώς, να προσπαθείς να τη διατηρήσεις και ενίοτε να τη δημιουργείς, έστω και αν βρίσκεσαι ανάμεσα στα συντρίμμια και τα ερείπια σπιτιών και σχολείων.
● Πώς λειτουργούν τα στοιχεία της μνήμης και της ιστορίας στην ποίησή σας, ιδίως στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στη Γάζα;
Η ποίηση μετατράπηκε σ’ έναν κατάλογο απολεσθέντων πραγμάτων και πραγμάτων που θα αφανιστούν σε μελλοντικές επιθέσεις. Ο ποιητής είναι ο καταλογογράφος, η δουλειά του έγκειται στο να αναζητήσει τους ανθρώπους που χάθηκαν, τα σπίτια, τους δρόμους, τα έπιπλα κ.λπ. και να παράσχει όχι μόνο περιγραφές του καθενός αλλά και τα συναισθήματα, τα όνειρα και τις εμπειρίες που περιβάλλουν τα πάντα, είτε πριν είτε μετά την τραγωδία.
● Πώς επηρέασε την προσέγγισή σας στη συγγραφή και στον ρόλο σας ως ποιητή από τη Γάζα η διεθνής επιδοκιμασία που επιφυλάχθηκε στο έργο σας;
Οι άνθρωποι στον έξω κόσμο διψούν για περισσότερες προσωπικές ιστορίες, ιστορίες των παιδιών και των γονέων τους, του φοιτητή και του καθηγητή πανεπιστημίου, του συγγραφέα και του αναγνώστη, του γιατρού και του τραυματία. Ιστορίες που περιγράφουν λεπτομερώς την ανθρώπινη και φιλόδοξη ζωή του καθενός. Οι άνθρωποι τείνουν να συμπάσχουν και να δρουν όταν γνωρίζουν την ιστορία ενός ατόμου, όπως, για παράδειγμα, της Χιντ Ρατζάμπ, του Ρεφάτ Αλαρίρ κτλ. Η ποίησή μου καταπιάνεται με το συγκεκριμένο, το προσωπικό, το οποίο με τη σειρά του αφορά το συλλογικό. Η διεθνής ανταπόκριση επιβεβαίωσε την αξία της ποίησης κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας.
● Τι προσδοκάτε να αποκομίσουν οι αναγνώστες εκτός Γάζας από την ποίησή σας, ιδιαίτερα όσοι ενδεχομένως δεν κατανοούν πλήρως την κατάσταση εκεί;
Οτι η κατοχή επηρεάζει την πραγματικότητα και το μέλλον τόσο του Παλαιστινίου ως ατόμου όσο και των Παλαιστινίων ως λαού. Οτι οι άνθρωποι στην Παλαιστίνη δεν είναι αριθμοί. Οτι το 1917 δεν είναι αριθμός, ούτε το 1948, το 1967, το 1982, το 2000, το 2008-2009, το 2014, το 2021 ή το 2023. Οτι ένας Παλαιστίνιος δεν σκοτώνεται μόνος του. Οτι ολόκληρες οικογένειες έχουν αφανιστεί.
● Πώς δύναται να βοηθήσει η ποίηση στην αντίσταση και να ενδυναμώσει τη φωνή του λαού της Γάζας;
Ο στόχος της κατοχής είναι να μετατρέψει έναν λαό σ’ έναν σωρό από στάχτες που ο άνεμος φυσώντας θα τις παρασύρει σε κρατήρα δημιουργημένο από βόμβα. Αν η ποίηση καταφέρει να μετατρέψει τους ανθρώπους σε τριαντάφυλλα, ακόμα κι αν οι ρίζες τους κομμένες απ’ τα θραύσματα, τότε αυτό είναι αντίσταση.
● Κοιτάζοντας μπροστά, τι ελπίζετε για τη Γάζα και πώς φαντάζεστε ότι η ποίηση θα συμβάλει ως προς το μέλλον της πατρίδας σας;
Ελπίζω ότι η Γάζα θα αποτελεί μέρος ενός παλαιστινιακού κράτους, ότι άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο θα έρχονται για να την επισκεφθούν, να φυτέψουν δέντρα και να συγκομίσουν τη σοδειά μαζί με τους κατοίκους της. Εάν η ποίηση συμβάλει σε ετούτη την εικόνα, προσκαλώντας τους ανθρώπους να επισκεφτούν την πατρίδα μου και να την ερωτευτούν, τότε μονάχα θα έχει βρει το ουσιαστικό νόημά της.
*Ποιητής και μεταφραστής
♦ Ο Μοσάμπ Αμπού Τόχα, στο πλαίσιο του 10ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών του Κύκλου Ποιητών, θα διαβάσει ποιήματά του στην έναρξη του φεστιβάλ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 8 το βράδυ τη Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου και στις 6 το απόγευμα την Τετάρτη 25 Σεπτεμβρίου, στο Μουσείο Μπενάκη, Κουμπάρη 1.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας