Στους επτά ουρανούς με ψυχή και σώμα

«Για την ιουδαιοχριστιανική παράδοση, όπως και για αυτήν άλλων ανατολικών θρησκειών, το ταξίδι συμβολίζει την αναζήτηση της ευτυχίας, της αλήθειας και της αιωνιότητας, ενώ η ανάβαση στο όρος συμβολίζει την αναζήτηση της θείας χάρης. Στη λογοτεχνία τα θέματα αυτά αγαπήθηκαν από τους ποιητές όλων των εποχών και εξυφαίνονται μέσα από έννοιες αρθρωμένες αντιθετικά: τα υψηλά όρη και οι κορυφές τους ορθώνουν το θεόρατο και θεϊκό ύψος τους πάνω από βάραθρα, γκρεμούς, χαράδρες, δηλαδή “κοιλάδες δακρύων”, όπου ελλοχεύει η καταστροφή, ενώ οι δύσβατοι αλλά θεοβάδιστοι δρόμοι φέρνουν τον πιστό πιο κοντά στη σωτηρία».

Τα προηγηθέντα αναφέρονται, μεταξύ άλλων, από τη Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου στο προλογικό «Σημείωμά» της για την ελληνική έκδοση της περίφημης επιστολής τού Πετράρχη με τον τίτλο «Η ανάβαση στο όρος Βεντού» (Αγρα, 2008), όπου (όπως φροντίζει να διευκρινίσει στην «Εισαγωγή» τής ίδιας έκδοσης ο Jérôme Vérain) γίνεται λόγος για μία «ανάβαση», η οποία αφενός είναι πιθανόν να μην πραγματοποιήθηκε ποτέ και αφετέρου δεν πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο των ρομαντικών ταξιδιωτικών αφηγήσεων, εμπνεόμενων κυρίως από αναβάσεις σε βουνά, οι οποίες είχαν γίνει του συρμού μετά το 1750.

Ουσιαστικά, η «ανάβαση» του Πετράρχη, γράφει ο Vérain, «εξομοιώνεται με την αιώνια αναζήτηση του ύψιστου Αγαθού» και, ταυτόχρονα, παρουσιάζεται ως εμπειρία όχι άπαξ, αλλά επαναλαμβανόμενη: «Αυτό που δοκίμασες σήμερα τόσες φορές όσο σκαρφάλωνες ετούτο το βουνό», γράφει ο Πετράρχης, απευθυνόμενος εδώ στον εαυτό του, «να ξέρεις ότι θα σου ξανασυμβεί, κι όχι μόνο σε σένα αλλά και σε άλλους πολλούς, όσο θα προσπαθείς να φτάσεις την αληθινή ευτυχία».

Θες να κατακτήσεις την αθέατη κορυφή, ενώ δεν σκέφτεσαι ότι μπορεί να μην κατέβεις ποτέ από εκείνη

Πώς συνδέονται, άραγε, τα παραπάνω με το, απολύτως ρεαλιστικά, ιχνηλατήσιμο όσο και απολύτως αξιοθαύμαστο κατόρθωμα της Χριστίνας Φλαμπούρη, της πρώτης Ελληνίδας που ανέβηκε το Εβερεστ και, επιπλέον, της μοναδικής μέχρι σήμερα που ολοκλήρωσε το πρόγραμμα της ανάβασης των 7 κορυφών («7 Summits Project»);

Κατ’ αρχάς, «διά του λόγου το αληθές», ως προς το πραγματολογικό επίπεδο, στην προτελευταία σελίδα τού εδώ παρουσιαζόμενου βιβλίου δίνονται οι σχετικές πληροφορίες για την χρονοτοποθέτηση των 7 ορειβατικών κατακτήσεών της:

▪ Ελμπρούς (5.642 μ.), Ρωσία, Ιούλιος 2016

▪ Κιλιμάντζαρο (5.895 μ.), Τανζανία, Φεβρουάριος 2017

▪ Ντενάλι (6.190 μ.), Αλάσκα, Ιούλιος 2017

▪ Πυραμίδα Κάρστενς (4.884 μ.), Παπούα, Αύγουστος 2018

▪ Ακονκάγουα (6.962 μ.), Αργεντινή, Δεκέμβριος 2018

▪ Εβερεστ (8.848 μ.), Νεπάλ, Μάιος 2019

▪ Βίνσον (4.892 μ.), Ανταρκτική, Ιανουάριος 2020.

Ο ξεχωριστός αυτός άνθρωπος, η αξιομίμητη Ελληνίδα αλπινίστρια, ανήκει σε ένα πολύ μικρό σύνολο 400 περίπου ατόμων παγκοσμίως που έχουν ολοκληρώσει το συγκεκριμένο πρόγραμμα· στο ανά χείρας παιδικό βιβλίο, όμως, με τη συνεργασία τής συγγραφέως Μαρίας Ρουσάκη, (αυτο)παρουσιάζεται ως μια μικρή ηρωίδα, η οποία, παρακινούμενη από τον ξάδερφό της (στον πραγματικό Δημήτρη, άλλωστε, αφιερώνει και το βιβλίο), σταματά επιτέλους να κοιτά πάντοτε χαμηλά, στη γη, και ξεκινά να κατακτήσει τον ουρανό και να νικήσει τον φόβο. Στη διάρκεια των 7 ημερών μιας εβδομάδας, η μικρή Χριστίνα (σε μια ανοδική και εξόχως κοπιώδη πορεία, θα έλεγε κανείς αλληγορικά αλλά και κυριολεκτικά, προς το Υψιστο Αγαθό) δημιουργεί τον εσωτερικό της κόσμο από την αρχή, πλάθοντας –στον «ιερό αέρα» των ψηλών βουνών (κατά τη μεταφραστική επιλογή τού Διονύσιου Σολωμού σε μια ωδή τού Πετράρχη, όπως σημειώνει η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου)– την «καλύτερη εκδοχή του εαυτού της» (σύμφωνα με δήλωση της ίδιας της Χριστίνας Φλαμπούρη, καταγεγραμμένη στην εφημ. «Η Καθημερινή»/ περιοδικό «Κ», 19.3.2020, στο σχετικό άρθρο τής Ζωής Δημητρίου). Για αυτήν την «εκδοχή», δε, χρησιμοποίησε τα υλικά από τα 7 κομμάτια του ουρανού που συγκέντρωσε κατά τις 7 εξορμήσεις της: την «Ελπίδα» από το Ελμπρούς, το «Μαζί» από το Κιλιμάντζαρο, τη «Φροντίδα» από το Ντενάλι, την «Αποδοχή» από τα παιδιά τής ζούγκλας στην Παπούα, την «Αφοσίωση» από το «βουνό των ανέμων» (το ίδιο σημαίνει και το όνομα του όρους Βεντού) στην Αργεντινή, το «Θάρρος», βέβαια, από την ψηλότερη κορυφή τού κόσμου και, τέλος, την «Υπομονή», από τον έβδομο και τελευταίο «μικρό» στόχο, ο οποίος εξασφάλισε οριστικά την κατάκτηση του Μεγάλου.

Τα προαναφερθέντα εδώ έχουν οπωσδήποτε πολλά να προσφέρουν στις μικρές αναγνώστριες και στους μικρούς αναγνώστες, καθώς αποτυπώνουν γλαφυρά και εύληπτα μια υγιή νοοτροπία και πρακτική για την καθημερινότητα ενός μικρού στην ηλικία ανθρώπου, για τον οποίο είναι πιθανόν και οι απλούστερες ακόμη επιδιώξεις τής στιγμής να φαίνονται «βουνό». Αλλά, τα κομμάτια ουρανού που συγκεντρώνει η (μικρή) Χριστίνα ή, αλλιώς, τα οφέλη για τον εσώτερο εαυτό, τα οποία αποκομίζει όποια και όποιος φθάνει στο τέρμα των επιδιώξεών του, δεν αφορούν μόνον μία συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, καθώς το ανά χείρας βιβλίο αποτυπώνει, στην πραγματικότητα, έστω σχηματικά και επιγραμματικά, την εξαιρετικά πλούσια εμπειρία («Νιώθω ότι έχω ζήσει παραπάνω από μία ζωή», δήλωνε η Χριστίνα Φλαμπούρη) ενός ενήλικου ανθρώπου.

Επομένως, το πολύ μεγάλο σύνολο ανθρώπων παγκοσμίως, το οποίο -αλίμονο- βρίσκεται, υπό τις παρούσες δυσμενείς συνθήκες, «σε κατάσταση συναισθηματικής καταπόνησης», μπορεί να ωφεληθεί εξίσου. Εξάλλου, όπως γράφει και ο Hugh Crago [στο μελέτημά του «Θεραπευτικά κείμενα. Βιβλιοθεραπεία και ψυχολογία», στον τόμο: Peter Hunt (επιμ.) Κατανοώντας τη Λογοτεχνία για παιδιά, Μετάφραση: Χρυσούλα Μητσοπούλου, Μεταίχμιο, 2009], «μικρή διαφορά υπάρχει ανάμεσα στα παιδιά και στους ενήλικες ως προς το επίπεδο της ανάγνωσης όπου είναι το πιθανότερο να υπάρξει συναισθηματικός αντίκτυπος ανθεκτικός στον χρόνο». Οπότε, κείμενα και θέματα όπως τα περί ων ο λόγος μπορούν, αφενός, να αποδειχθούν «θεραπευτικά» σε ό,τι αφορά την απόγνωση ή τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν οι ενήλικοι και, αφετέρου, μπορούν να λειτουργήσουν ως «δυνατο-ποιητικοί μηχανισμοί», καθώς ενθαρρύνουν την εξωτερίκευση λανθανόντων στοιχείων και ιδιοτήτων, τα οποία μπορεί να μην άνθιζαν ποτέ.

Και καλό είναι να θυμόμαστε πάντοτε, όλες και όλοι, ότι το πνεύμα δυσκολότερα τιθασεύεται και σπανιότερα πειθαρχεί σε σχέση με το σώμα. Δικαίως γράφει τα ακόλουθα ο Πετράρχης (απηχώντας, βέβαια, τον Δάσκαλο, τον Αγιο Αυγουστίνο – βλ. σχετικά, επί παραδείγματι, Αγίου Αυγουστίνου, Εξομολογήσεις, 2ος τόμος, Βιβλίο VIII): «Ω, ας μπορούσε η ψυχή μου να φτάσει αυτό που ποθώ μέρα και νύχτα, όπως το κορμί μου σήμερα κατόρθωσε να νικήσει τόσες δυσκολίες. Και δεν ξέρω γιατί η ψυχή δεν το κάνει πιο εύκολα, αυτή που μπορεί, αιώνια κι ευκίνητη καθώς είναι, να φτάνει τον στόχο της μέσα σ’ ένα κλείσιμο ματιού και χωρίς να αλλάζει θέση, από ό,τι το σώμα, το θνητό και εύθραυστο, που έχει να διασχίσει δρόμο μακρύ κάτω από το βάρος τού σάρκινου φορτίου του».

Πόσο προσφυή στα παραπάνω ακούγονται τα λόγια τής Χριστίνας Φλαμπούρη· σαν την έμπρακτη εφαρμογή μιας θεωρίας: «Υπάρχουν στιγμές που ήθελα να τα παρατήσω. Οχι από σωματική κούραση, αλλά από πνευματική κόπωση. Εχεις τόση αδρεναλίνη όταν ανεβαίνεις στην κορυφή, που δεν αντιλαμβάνεσαι την επικινδυνότητα. […] Κλαις από απογοήτευση να κατακτήσεις την αθέατη κορυφή, ενώ δεν σκέφτεσαι ότι μπορεί να μην κατέβεις ποτέ από εκείνη. Η πιο δύσκολη ημέρα στο βουνό είναι η ημέρα που θα αποπειραθείς να πατήσεις την κορυφή του».