Αγωνιστικό πνεύμα και ειδυλλιακά τοπία

Στη μικρή αυτή ανθολογία Κουρδικής ποίησης, ενδεικτική όσο και αυτόχρημα αντιπροσωπευτική της νοοτροπίας, της κουλτούρας, των παθών και του ηρωισμού του κουρδικού λαού, περιλαμβάνονται σύγχρονοι ποιητές, «απελευθερωμένοι» από την παλιά παράδοση της κουρδικής ποίησης, όπως διατείνεται ο ανθολόγος και μεταφραστής τους Τζεμίλ Τουράν Μπαζιντί, αλλά και άλλοι, που ανήκουν στις παλαιότερες γενιές ποιητών που με το έργο τους εξύμνησαν τον τόπο και ανέδειξαν την ιστορία του αλλά και τα πολλά τραύματα που έχουν ανεξίτηλα χαραχτεί στο συλλογικό συνειδητό και στη μνήμη ενός ολόκληρου λαού.

Ολα τα ποιήματα των παλιών και νεότερων ποιητών μεταφέρουν στον αναγνώστη εικόνες και μηνύματα, ενώ βρίθουν συμβολισμών εισάγοντας με ενάργεια και επάρκεια τον αποδέκτη των ποιημάτων στο ύφος και το πνεύμα της Κουρδικής Ποίησης, τις αποχρώσεις της γλώσσας και των συναισθημάτων που τη διέπουν, τις αισθήσεις και τους προβληματισμούς που πάλλονται σαν ζωντανός οργανισμός σ’ ένα «σώμα» που πονάει ακόμα, έχοντας μια αγιάτρευτη πληγή.

Είναι λοιπόν ποιήματα παθιασμένα, ζωντανά και αποκαλυπτικά, πηγάζουν από την Ιστορία και τη βιωμένη εμπειρία όλων εκείνων που διακαώς επιθυμούν να εκφράσουν ανοιχτά τον άσβεστο πόθο τους για δικαιοσύνη, αυτοδιάθεση και ανεξαρτησία ενός λαού που συνεχίζει να υποφέρει, ενός λαού που δεν μπορεί ακόμα να ξεχάσει. Δεν θα ήταν, λοιπόν, υπερβολή αν χαρακτήριζα την ποίηση αυτή επαναστατική, ποίηση αντίστασης, μια έναρθρη και βέβαια ομόφωνη κραυγή ελευθερίας.

Για να δώσει ολοκληρωμένη εικόνα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της κουρδικής ποίησης, ο ανθολόγος Τζεμίλ Τουράν φρόντισε τόσο οι ποιητές όσο και τα ποιήματά τους να προέρχονται από τα τέσσερα κατακτημένα τμήματα του Κουρδιστάν, προκειμένου να υπάρξει μια σφαιρική γνώση της κουρδικής ποιητικής δημιουργίας, να αναδειχτεί η πνευματική παραγωγή της κάθε περιοχής και να αναδυθούν τα προβλήματα και τα βάσανά της.

Ετσι, διακρίνουμε σε αυτά την κοινή αγάπη όλων για τον τόπο, το δέος και τον θαυμασμό τους για τη δύναμη και την ομορφιά της φύσης, της μαγείας του ήλιου, που τον θεοποιούν και που η παρουσία του είναι ευδιάκριτη σε όλο σχεδόν το φάσμα των ποιημάτων. Η φύση συνυπάρχει με τον πόνο, τη θλίψη, αλλά και την απόλυτη αποφασιστικότητα να επιβιώσουν ως λαός μέσα σε συνθήκες ανελέητης συχνά καταδίωξης.

Και αυτά τα στοιχεία απλώνονται σε όλο σχεδόν το φάσμα των ποιημάτων, αφήνοντας στον αναγνώστη μια γλυκόπικρη γεύση. Αλλά στα αξιολογότατα αυτά ποιήματα της ανθολογίας, μαζί με το αγωνιστικό πνεύμα των ποιητών, ξεπηδάει και η ελπίδα του λυτρωμού, που μένει πάντα ζωντανή για να φωτίζει τις καρδιές των πληγωμένων ανδρών και γυναικών του Κουρδιστάν.

Θα περάσουν οι μέρες του μαρτυρίου

Θα ’ρθουν οι γεμάτες περηφάνια ωραίες μέρες

Θα είμαστε ελεύθεροι,

Μακριά από τη δουλεία και τα βάσανα των Μπέηδων

Θα υπάρξουν παντού τριαντάφυλλα, όπως την άνοιξη

Και οι πεδιάδες θα είναι καταπράσινες,

τα νερά στις πηγές θα είναι πεντακάθαρα...

Οι ποιητές με τα ποιήματα που παρουσιάζονται σε αυτή τη συλλογή εμπνέονται από την αγάπη και βέβαια από τον σεβασμό και τον έντονο θαυμασμό τους, την πίστη τους στις παραδόσεις και την κουλτούρα τους που είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τη μουσική τους παράδοση, το τραγούδι και το μοιρολόι, αλλά ταυτοχρόνως έχουν ολοφάνερη ανάγκη να εκφράσουν ανοιχτά την απόλυτη διάθεση για ατομική και κοινωνική χειραφέτηση, τη διακαή τους επιθυμία για δικαιοσύνη.

Ο διαμελισμός του Κουρδιστάν παραμένει ανοιχτή πληγή που εκφράζεται ανοιχτά στα περισσότερα ποιήματα, άλλοτε πιο άμεσα κι άλλοτε μέσα από τους συμβολισμούς και την ποιητική αλληγορία. Ωστόσο σε όλα, ή σχεδόν σε όλα, «ζωγραφίζεται» το φυσικό περιβάλλον, τα βουνά και οι πεδιάδες, τα ποτάμια, ο ήλιος, η σελήνη και τ’ αστέρια, παράλληλα όμως προβάλλεται η αφοσίωση και η λατρεία τους για τους Κούρδους μαχητές της ελευθερίας.

Ολα αυτά συνδυασμένα αναδεικνύονται στη συγκεκριμένη συλλογή ως στοιχεία που εμπνέουν μέχρι σήμερα τους Κούρδους ποιητές.

Οπως είναι αναμενόμενο για έναν μουσικόφιλο και φυσιολάτρη λαό, στα ποιήματα που παρουσιάζονται δεν απουσιάζει κι ο έρωτας και τα βάσανα που προκαλεί. Ετσι το ερωτικό στοιχείο είναι διάχυτο σε πολλά από τα ποιήματα της εν λόγω συλλογής. Συνυφαίνονται όλα αυτά με την τραγική μοναξιά της εξορίας και τον βασανιστικό πόθο των πατριωτών να επιστρέψουν στην πατρίδα και να ξαναδούν το Κουρδιστάν.

Ετσι, λοιπόν, εκτός από τις εικόνες οργής, απώλειας, της καταστροφής και της σκληρότητας, ο αναγνώστης θα ταξιδέψει σε τόπους αισθαντικούς όπου ο έρωτας και η τρυφερότητα συνυπάρχουν μαζί με τον πόλεμο και τη διεκδίκηση μιας ελεύθερης πατρίδας.

Για να δώσουν ευτυχία στο βουνό

τα δέντρα παρακάλεσαν τον άνεμο

να κάνει μουσική μαζί τους σα να ’ταν φλάουτα.

Για να ελαφρύνει την πλήξη του κήπου

το πουλί ζήτησε απ’ το ποτάμι

να βάλει τα κύματά του να χορέψουν.

Και για να ζήσει η ποίηση ελεύθερη

η γη ζήτησε από τ’ αντάρτικα τουφέκια

να πυρπολήσουν τη σκοτεινιά της νύχτας

και να πεθάνουν στην αγκαλιά του ήλιου

Η συγκεκριμένη ανθολογία, που μεταφράζει εξαιρετικά και επιμελείται ο Τζεμίλ Τουράν στην ομολογουμένως καλαίσθητη και επιμελώς φροντισμένη έκδοση των εκδόσεων ΑΩ, είναι μια ανθολογία που απλώνεται πέρα από τον γεωγραφικό ορίζοντα της περιοχής και πέρα από τον κουρδικό αγώνα.

Αγκαλιάζει όλους τους επαναστατημένους ανθρώπους όπου γης για να τους δώσει μήνυμα κοινού αγώνα όλων των φτωχών, καταπιεσμένων και καταφρονεμένων ανθρώπων αυτού του κόσμου, πέρα από χρώμα, φυλή, θρησκεία και εθνικότητα.

*Συγγραφέας, μεταφράστρια και ανθολόγος αραβικής ποίησης. Από το 2020 διευθύνει το Κέντρο Ελληνικής και Αραβικής Λογοτεχνίας και Πολιτισμού.

Τη σελίδα αυτήν δεν τη φτιάχνουν επαγγελματίες κριτικοί βιβλίου. Οι παρουσιάσεις είναι των ίδιων των αναγνωστών, εκείνων ακριβώς για τους οποίους γράφτηκε το βιβλίο. Είναι γραμμένες από αναγνώστες και απευθύνονται σε αναγνώστες. Και αυτό τις κάνει πιο προσωπικές, πιο προσιτές και πιο ανθρώπινες. Αν θέλετε να μοιραστείτε όσα νιώσατε διαβάζοντας ένα βιβλίο, στείλτε το κείμενό σας στο [email protected].