Από τους αστρονόμους του Πάπα στους μετεωρολόγους του Μητσοτάκη

Η επιγραφή που φέρει στην είσοδο το εμβληματικό κτίριο Σίνα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών από το 1846 στον λόφο των Νυμφών υποδεικνύει τον σεβασμό που απαιτείται προς έναν χώρο επιστήμης και έρευνας: Servare Intaminatum που μεταφράζεται ως «τηρείν αναλλοίωτον». Είναι ακριβώς αυτό που παραβιάζει η κυβέρνηση στην προσπάθειά της να χειραγωγήσει την επιστημονική κοινότητα προς όφελός της.

Εστω και την ύστατη ώρα να πάρει πίσω η κυβέρνηση Μητσοτάκη το άρθρο 19 του σχετικού νομοσχεδίου για την επικίνδυνη υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης ζητούν όλοι οι σύλλογοι ερευνητικών ιδρυμάτων της χώρας. Xθες οι εργαζόμενοι και οι επιστήμονες στο Αστεροσκοπείο προχώρησαν σε απεργία και σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από τη Βουλή, όπου παραδόθηκαν ψηφίσματα στους εκπροσώπους των κομμάτων.

Είναι εντυπωσιακό πως η κυβέρνηση έχει καταφέρει να έχει απέναντί της σε αυτήν την υπόθεση όλους τους επιστήμονες και τους ερευνητές της χώρας, ενώ η ένδεια πειστικών κυβερνητικών επιχειρημάτων ήταν εκκωφαντική κατά τη διάρκεια της σχετικής συζήτησης στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής. Περισσότεροι από 2.500 επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό (ανάμεσά τους από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, όπως Harvard, MIT, Cambridge, ESA, NASA κ.ά.), εργαζόμενοι σε ερευνητικά κέντρα, ινστιτούτα, Πανεπιστήμια και φορείς έχουν δηλώσει την κατηγορηματική διαφωνία τους.

Η κυβέρνηση εξακολουθεί να μην απαντά στο βασικό ερώτημα για τον λόγο της υπαγωγής του Αστεροσκοπείου σε ένα υπουργείο το οποίο έως και σήμερα δεν διαθέτει καν οργανόγραμμα για τη δική του λειτουργία και το οποίο σε μεγάλο βαθμό δεν σχετίζεται με το επιστημονικό αντικείμενο και τις υπηρεσίες του Αστεροσκοπείου.

Συντριπτικά ήταν τα επιχειρήματα που παρουσιάστηκαν χθες κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην οποία μίλησαν εκπρόσωποι συλλόγων ερευνητικών οργανισμών από όλη τη χώρα (Ενωση Ελληνών Ερευνητών, Δημόκριτος, ΕΛΚΕΘΕ, ΕΚΚΕ, Αθηνά κ.ά.).

Εκτός από όσα έχει ήδη καταγράψει η «Εφ.Συν.» τους τελευταίους μήνες, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν όσα ανέφερε ο πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων του ΕΑΑ, Π. Μπούμης, σχετικά με το νομοσχέδιο. Συνοπτικά:

● Η υπαγωγή του Αστεροσκοπείου στο υπουργείο δεν τεκμηριώνεται ούτε αιτιολογείται στην αιτιολογική έκθεση. Το αίτημα ορισμού εκπροσώπων στην Επιτροπή Εκτίμησης Κινδύνου προς την ΕΜΥ και το Εθνικό Αστεροσκοπείο (όπως προβλέπεται στο άρθρο 7) μπορεί να ικανοποιηθεί χωρίς την υπαγωγή τού ΕΑΑ στο υπουργείο.

● Δεν είναι σαφές από το άρθρο 19 ποιες είναι οι διοικητικές και οικονομικές αλλαγές που θα ισχύσουν μετά τις 30 Ιουνίου 2024. Μήπως τελικά σκοπός της ρύθμισης είναι η αλλαγή διοίκησης, η οποία σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο για την έρευνα δεν διορίζεται αλλά εκλέγεται από διεθνές εκλεκτορικό σώμα; Δεν είναι σαφές από το άρθρο 19 σε τι ακριβώς συνίσταται η εποπτεία του υπουργείου.

● Δεν γίνεται καμία αναφορά στην εργασιακή σχέση του υπηρετούντος προσωπικού, δηλ. αν αυτή θα διατηρηθεί ή θα αλλάξει.

● Δεν αναφέρεται πουθενά σε ποια Γενική Γραμματεία θα ανήκει το Αστεροσκοπείο.

● Δεν είναι σαφές αν το Αστεροσκοπείο θα συνεχίσει να υπάγεται στο άρθρο 13Α του Ν.4310/2014, βάσει του οποίου εκτός των άλλων μπορούν οι ερευνητές να συμμετέχουν στις προκηρύξεις του ΕΛΙΔΕΚ (Ελληνικό Ιδρυμα Ερευνας και Καινοτομίας), σε εκλεκτορικά σώματα για εκλογή μελών ΔΕΠ καθώς και να επιβλέπουν διδακτορικές διατριβές.

● Τίθεται σε άμεσο κίνδυνο η συντήρηση και λειτουργία μεγάλων εθνικών ερευνητικών υποδομών που δεν σχετίζονται με τις φυσικές καταστροφές, η υλοποίηση έργων που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ύψους περίπου 66 εκατ. ευρώ) και η υλοποίηση κτιριακών έργων που είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή (πάνω από 5 εκατ. ευρώ) μετά τον Ιούνιο του 2024.

Η πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Ερευνητών, Μαρία Κωνσταντοπούλου, ανέφερε πως η υπαγωγή του Αστεροσκοπείου στο υπουργείο δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από διοικητικά κριτήρια, ενώ κάνει λόγο για υποβάθμιση και απαξίωση του ιδρύματος σε μια απλή υπηρεσία του υπουργείου. «Στην εποχή που η Ε.Ε., διεθνείς οργανισμοί, η UNESCO και άλλοι πολλοί υποστηρίζουν την ανοιχτή επιστήμη και τα ανοιχτά δεδομένα, δεν μπορεί η χώρα μας με το πρόσχημα της προστασίας της κοινωνίας από τις φυσικές καταστροφές να θέτει σε άμεσο κίνδυνο τη δομή λειτουργίας και το έργο του ΕΑΑ το οποίο επί 181 χρόνια έχει ζήσει δύο παγκόσμιους πολέμους και σκοτεινές περιόδους της χώρας και παρ’ όλα αυτά όλοι το σεβάστηκαν» υπογράμμισε η ίδια.

Συνυπευθυνότητα

Ο Δημήτρης Κάσσης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα Ερευνητικά Ινστιτούτα, εστίασε στην κατάσταση που επικρατεί στα υποχρηματοδοτούμενα επιστημονικά ιδρύματα με την ελαστική εργασία και υπογράμμισε πως «αντί να συζητάμε για αυτά, συζητάμε για την υπαγωγή του Αστεροσκοπείου υπό κυβερνητικό έλεγχο, καθώς η κυβέρνηση θέλει να ελέγχει τις πληροφορίες που θα βγαίνουν στην κοινωνία, αλλά και να καταστήσει το Αστεροσκοπείο συνυπεύθυνο για το φιάσκο που θα έρθει πάλι στην επόμενη φυσική καταστροφή». «Από τους αστρονόμους του Πάπα τον Μεσαίωνα θα πάμε στους μετεωρολόγους του Πάπα» κατέληξε.

Συγκινημένος ο Δημήτρης Λάλας, πρώην πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου, τόνισε πως το Αστεροσκοπείο δεν είναι υπηρεσία, όπως αναφέρει η κυβέρνηση, αλλά επιστημονικό κέντρο. Ο ίδιος έκανε λόγο για υποτιμητική αντιμετώπιση της έρευνας από το ελληνικό κράτος, που εδώ και χρόνια παρέχει μόνο το 1,2% του προϋπολογισμού στην έρευνα, ενώ ο μέσος όρος των χωρών της Ε.Ε. είναι στο 2,9%.

Σε ερώτηση της «Εφ.Συν.» σχετικά με άλλους λόγους των κυβερνητικών μεθοδεύσεων (πλην της προσπάθειας χειραγώγησης και ασφυκτικού ελέγχου) ο Παναγιώτης Μπούμης υπογράμμισε ότι «μπορούμε να υποθέσουμε πως προφανώς υπάρχουν αρκετά χρήματα που δίνονται στο υπουργείο Πολιτικής Προστασίας από την Ε.Ε. μέσω προγραμμάτων. Δεν ξέρουν πώς να τα πάρουν γιατί δεν έχουν προσωπικό, οργανόγραμμα και τεχνογνωσία και προφανώς χρειάζονται άτομα. Ο πιο εύκολος τρόπος είναι να πάρουν τους επιστήμονες που το γνωρίζουν, αλλά με αυτόν τον τρόπο καταστρέφουν ολόκληρο το Αστεροσκοπείο».

Η Βάσω Κοτρώνη, διευθύντρια ερευνών του Αστεροσκοπείου, επισήμανε στην «Εφ.Συν.» πως δεν έχει γίνει καμία συνάντηση με την παρούσα ηγεσία του υπουργείου -παρά τις προσκλήσεις-, εκτιμώντας πως μια τέτοια άρνηση δεν μπορεί να είναι αποκλειστικά ευθύνη του υπουργείου φωτογραφίζοντας τον ίδιο τον πρωθυπουργό.

Παρέμβαση έκανε στη συνέντευξη και ο Νάσος Ηλιόπουλος, σημειώνοντας πως δεν υπάρχει κανένα επιστημονικό ή διοικητικό επιχείρημα από τη μεριά της κυβέρνησης. «Είναι φανερό ότι δεν μιλάμε για συνεργασία αλλά για προσπάθεια χειραγώγησης και υποταγής. [...] Είναι τραγικό να μιλάμε για την προστασία της κοινωνίας από τις φυσικές καταστροφές και αυτό να γίνεται με την καταστροφή μίας από τις πιο κρίσιμες υποδομές που έχει η χώρα –και ακριβώς αυτό κάνει το άρθρο 19 του νομοσχεδίου. Το άρθρο θέλει να προστατέψει την κυβέρνηση από τα επιστημονικά δεδομένα και την κριτική. Σας ευχαριστούμε όλοι για τον αγώνα σας» είπε ο βουλευτής της Νέας Αριστεράς.