Οδηγούν τις φυλακές στον προ-προηγούμενο αιώνα

Eναν ολόκληρο αιώνα και δέκα χρόνια μετά την ίδρυση των αγροτικών φυλακών στη χώρα με απόφαση του κορυφαίου νομοθέτη και υπουργού Δικαιοσύνης Νικόλαου Δημητρακόπουλου, έρχεται σήμερα ένας υπουργός που δεν βρίσκεται καν στο αρμόδιο υπουργείο να καταργήσει την ισονομία μεταξύ κρατουμένων, να επιβάλει δικές του αυθαίρετες τιμωρητικές διατάξεις και να συρρικνώσει δύο κορυφαίους για το σωφρονιστικό σύστημα θεσμούς.

Με τη γ.γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής στο πλευρό του, για τον υπεραυξημένο ρόλο της οποίας εξέφρασε ενδοιασμούς μέχρι και η βουλευτής της Ν.Δ. Μαριέττα Γιαννάκου, ο Μ. Χρυσοχοΐδης επιβάλλει μια εμμονική πολιτική που γυρνάει πολύ πίσω το σωφρονιστικό σύστημα στην Ελλάδα.

Εδώ και πολλές δεκαετίες οι σωφρονιστικοί νόμοι προχωρούσαν με μικρά ή μεγάλα βήματα μπροστά, ύστερα από αγώνες των κρατουμένων, του νομικού κόσμου, των φορέων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των πολιτικών κομμάτων αλλά και με τη διάθεση των κυβερνήσεων να συμβαδίσουν στοιχειωδώς με μια εικόνα κράτους δικαίου, αν βεβαίως εξαιρέσει κανείς τις περιόδους των δικτατοριών.

Φτάσαμε έτσι στο 2020, με τη χώρα, παρά τις καταδίκες και τις αυθαιρεσίες, να διεκδικεί μια θέση στο ευρωπαϊκό δίκαιο και στον εξανθρωπισμό των φυλακών. Αλλά σήμερα ένα μεγάλο μέρος αυτών των κατακτήσεων περιορίζεται ασφυκτικά και όλες αφορούν τα λιγοστά και ουσιώδη ευνοϊκά μέτρα για τους κρατουμένους και κατ’ επέκταση και για την ασφάλεια των φυλακών, δηλαδή τις άδειες και τις προϋποθέσεις μεταγωγών σε αγροτική φυλακή.

Αγροτικές φυλακές 1911-2020

Στις 22.11.1911 δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (αρ. φ.321) μετά την ψήφισή του στη Βουλή ο νόμος του Ν. Δημητρακόπουλου «περί οργανώσεως των φυλακών». Τότε εξαγγέλθηκε η ίδρυση των αγροτικών φυλακών στις οποίες μπορούσαν να πάνε όλοι οι κρατούμενοι που δεν είχαν πειθαρχικές ποινές, που είχαν εκτίσει αναλογικά με την ποινή τους ένα διάστημα στη φυλακή, όσοι είχαν προβλήματα υγείας και οι ισοβίτες έπειτα από 20 χρόνια κράτηση.

Το 1925 οι αγροτικές φυλακές άρχισαν να λειτουργούν, ενώ το 1936 ο Στυλιανός Γλυκοφρύδης, που υπηρέτησε στις διευθύνσεις πολλών φυλακών και υπήρξε «επί μισθώ υπουργικός διευθυντής Α’ τάξεως», κατέγραψε τις απόψεις και την εμπειρία του για τις αγροτικές φυλακές.

Με δυο λόγια, έγραφε ότι παντός είδους κατάδικοι κρατούνται εκεί με την απαραίτητη προϋπόθεση να έχουν εκτίσει μέρος της ποινής τους, ενώ οι ισοβίτες μπορούσαν να μεταχθούν στις αγροτικές φυλακές ύστερα από 10 χρόνια έκτισης ποινής σε κανονική φυλακή και εφόσον δεν είχαν υποπέσει σε παραπτώματα και ανάρμοστη συμπεριφορά.

Πράγματι μέχρι και σήμερα -παρά τα παραπλανητικά στοιχεία που παρέθεσε στην επιτροπή της Βουλής ο Μ. Χρυσοχοΐδης- οι αποδράσεις από τις αγροτικές φυλακές είναι ελάχιστες, ενώ όσοι έχουν προβεί σε αυτή την πράξη είχαν ελαφριές και όχι βαριές ποινές. Οι βαρυποινίτες εκτιμούν περισσότερο την αξία μιας πιο ελεύθερης διαβίωσης, ενώ και οι σωφρονιστικοί προτιμούν κρατουμένους που παραμένουν εκεί για χρόνια, μαθαίνουν τις αγροτικές δουλειές και βοηθούν στην παραγωγή των προϊόντων τους.

Το 2020 διά χειρός Χρυσοχοΐδη από τις αγροτικές φυλακές αφ’ ενός εξαιρούνται με φωτογραφική διάταξη συλλήβδην όσοι κρατούμενοι χαρακτηρίζονται τρομοκράτες (ας σημειωθεί εδώ ότι η «17 Νοέμβρη» καταδικάστηκε ως εγκληματική και όχι ως τρομοκρατική οργάνωση) και αφ’ ετέρου, προκειμένου να φανεί ότι δεν παραβιάζεται η ισονομία, στην ουσία αφαιρείται με απαγορευτικές διατάξεις από όλους τους βαρυποινίτες το δικαίωμα μεταγωγής άσχετα με τη συμπεριφορά τους. Ο χρόνος που απαιτείται για να μπορούν κρατούμενοι με βαριές ποινές να μεταχθούν στις αγροτικές φυλακές ή να πάρουν άδεια φτάνει να συμπίπτει με τον χρόνο που μπορούν να υποβάλουν αίτημα αποφυλάκισης!

Τακτικές άδειες 1989-2020

Εξίσου σημαντικά βήματα έχουν γίνει εδώ και δεκαετίες και με τον διακομματικά ψηφισμένο θεσμό των αδειών που θεσπίστηκαν επί ΠΑΣΟΚ το 1989. Ο θεσμός που αποδείχτηκε εξαιρετικά πετυχημένος, με ελάχιστα ποσοστά παραβιάσεων, σύμφωνα με τα πλέον επίσημα στοιχεία όλων των αρμόδιων φορέων, διαμορφώθηκε τελικά το 1999. Οταν όμως το 2014 υπήρξε επί υπουργίας Χ. Αθανασίου η παραβίαση μιας τακτικής άδειας από τον Χ. Ξηρό, η κυβέρνηση Σαμαρά αποφάσισε άρον άρον να ιδρύσει τις απάνθρωπες φυλακές Γ’ Τύπου και να εξαιρέσει από το δικαίωμα της άδειας όσους αποφάσιζε να οδηγήσει εκεί.

Οι πρώτοι που αντέδρασαν σφοδρά στη συγκεκριμένη απόφαση ήταν φυσικά οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι. Ο νόμος εφαρμόστηκε για καλή τύχη όλων μόνο για λίγους μήνες, ενώ αποκαταστάθηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ η ισονομία στο δικαίωμα στην άδεια και δινόταν στον κρατούμενο εγγράφως το πλήρες σκεπτικό των απορρίψεων.

Εμμονή και παραλογισμός

Τον παραλογισμό της αυστηροποίησης περιέγραψαν όλοι οι βουλευτές της αντιπολίτευσης (πλην Ελληνικής Λύσης) στην τελευταία συνεδρίαση της αρμόδιας επιτροπής της Βουλής. «Οταν έχουμε και τους σωφρονιστικούς φύλακες ακόμη να υπερασπίζονται τον θεσμό των αδειών, όπως ισχύει, γιατί γνωρίζουν πάρα πολύ καλά πόσο συμβάλλουν στην αποσυμπίεση μέσα στις φυλακές, όταν έχουμε εναλλακτικούς θεσμούς για την έκτιση της ποινής να παραμένουν αδρανείς (σ.σ. κοινωφελής εργασία και ηλεκτρονική επιτήρηση) πηγαίνουμε να αυστηροποιήσουμε τις άδειες και τη μεταγωγή στις αγροτικές φυλακές. Νομίζω ότι ενδίδουμε στην προχειρότητα και στο χάιδεμα της άμορφης κοινής γνώμης», τόνισε ο Γ. Καμίνης.

«Κύριε υπουργέ, επειδή μιλήσατε για ευρωπαϊκές πρακτικές, πείτε μου σε ποιο κράτος από τα 49 του Συμβουλίου της Ευρώπης τόλμησαν να περιορίσουν τα δύο πιο βασικά δικαιώματα που συντείνουν στην επανακοινωνικοποίηση και επανένταξη των κρατουμένων», ήταν το αναπάντητο ερώτημα που υπέβαλε ο Σπ. Λάππας. Ο υπουργός δήλωσε στο τέλος της συνεδρίασης ότι είναι... ανοιχτός σε προτάσεις.