Από τους δρόμους ξεκίνησε το 2018 η καμπάνια «Βάλ’ τους Χ», στο πλαίσιο της οποίας τοποθετήθηκαν QR Codes στα σημεία όπου είχαν καταγραφεί επιθέσεις της Χρυσής Αυγής και έτσι μπορούν όλοι να πλοηγηθούν μέσω των κινητών τηλεφώνων τους, να δουν τι συνέβη σε καθεμία από αυτές μέσα από την οπτική αναπαράσταση και να ενημερωθούν για το εύρος της αιματηρής βίας που σε πολλές περιπτώσεις έμεινε ατιμώρητη.
Η πρωτότυπη ιδέα γνώρισε μεγάλη απήχηση και στις 13 Μαρτίου 2019 τα έργα των δημιουργών που συμμετείχαν στην καμπάνια παρουσιάστηκαν στην έκθεση «Βάλ’ τους Χ» στην Τεχνόπολη.
Ηταν η πρώτη φορά που η οργανωμένη ρατσιστική βία της ναζιστικής οργάνωσης έβγαινε έξω από τους τοίχους του Κακουργιοδικείου που δικάζει τη Χρυσή Αυγή, ενώ περισσότερα από 3.000 άτομα έδωσαν το «παρών» στην έκθεση μέσα σε δώδεκα μέρες.
Πλέον όλο και περισσότεροι ήξεραν· και τέσσερις μήνες αργότερα η οργάνωση του Μιχαλολιάκου γνώριζε παταγώδη εκλογική αποτυχία και έμενε εκτός Κοινοβουλίου.
Σκίτσα από τη δίκη
Το Ιδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ και η HumanRights360 δεν επαναπαύτηκαν, έφεραν Ελληνες και ξένους σκιτσογράφους στη δικαστική αίθουσα και συγκέντρωσαν ένα πολύτιμο οπτικό υλικό που θα μείνει στην ιστορία της πολύκροτης δίκης. Ανάμεσά τους ήταν η Maria Stoian, σκιτσογράφος και comic artist που ζει στο Εδιμβούργο και σχεδιάζει για το The Nib, όπου και δημοσίευσε πολυσέλιδο κόμικς για τη διαδικασία της δίκης.
«Η άκρα Δεξιά είναι σε άνοδο σε ολόκληρο τον κόσμο. Οταν ομάδες όπως η Χρυσή Αυγή προσπαθούν να νομιμοποιήσουν τον εαυτό τους παίρνοντας τη μορφή πολιτικών κομμάτων, είναι ακόμα πιο σημαντικό να τους αντιμετωπίζουμε ως μετρήσιμες δυνάμεις. Αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα μάς αφορά όλους. Στη χειρότερη περίπτωση, θα πρέπει να μελετηθεί η αποτυχία στο δικαστήριο ώστε τα λάθη να γίνουν μαθήματα. Στην καλύτερη περίπτωση, θα μπορούσε να γίνει βιβλίο για το πώς αντιμετωπίζουμε τα ακροδεξιά κόμματα», λέει στην «Εφ.Συν.».
Οσο για την εμπειρία της από τη δικαστική αίθουσα του Κορυδαλλού, «όταν βρισκόμουν στο δικαστήριο, προσπάθησα να δώσω προσοχή στο περιεχόμενο όσων ειπώθηκαν αλλά και στον ίδιο τον χώρο. Θα μπορούσα πάντα να επανεξετάσω το κείμενο, αλλά η σκηνή ήταν για μένα ένα μοναδικό πράγμα. Παρατήρησα πόσο αραιά κατειλημμένη ήταν η αίθουσα, τη συμπεριφορά της πολιτικής αγωγής αλλά και της υπεράσπισης, τα βλέμματα της έδρας.
»Πριν μπω στην αίθουσα του δικαστηρίου, είχα την πρόθεση να εστιάσω στους κατηγορούμενους με την ιδέα ότι πρέπει να αποτυπωθούν ως υπεύθυνοι για τα εγκλήματά τους, ότι πρέπει να δούμε ποιοι είναι. Δεν συνέβη - κοίταζαν μακριά από μένα και κατάλαβα ότι δεν θα μπορούσα να αποτυπώσω τα πρόσωπά τους. Σχεδίασα τις πλάτες και το πίσω μέρος των κεφαλιών τους και παρέμειναν στην ανωνυμία.
»Αυτή η λεπτομέρεια μου θύμισε ότι δεν ήταν αυτοί που διέταξαν τα εκάστοτε χτυπήματα. Αν δεν είχαν ενεργήσει για λογαριασμό της Χρυσής Αυγής, άλλοι άντρες θα το είχαν κάνει στη θέση τους. Αρχισα το κόμικς με αυτή την ιδέα, ότι για τη Χρυσή Αυγή είναι τελικά τα πρόσωπα των ηγετικών στελεχών που πρέπει να αποτυπωθούν στα εγκλήματα».
Σύμφωνα με τη Molly Crabapple, «η δίκη της Χρυσής Αυγής οδήγησε σχεδόν στην πλήρη περιθωριοποίηση μιας περιβόητης ναζιστικής συμμορίας - αν και την ίδια ώρα η ιδεολογία της Χρυσής Αυγής γίνεται όλο και περισσότερη αποδεκτή μεταξύ των πιο συστημικών πολιτικών κομμάτων της Ευρώπης και της Αμερικής».
Οταν βρέθηκε στη δικαστική αίθουσα η Αμερικανίδα σκιτσογράφος σοκαρίστηκε «από την αλαζονεία των κατηγορουμένων, από το ότι δεν είχαν μετανιώσει για τις δολοφονίες που είχαν διαπράξει, την επιπολαιότητα και αυταρέσκειά τους. Ήθελα να τους αναπαραστήσω ακριβώς όπως ήταν».
Ο σκιτσογράφος Tjeerd Royaards ζει στο Αμστερνταμ και τον Ιούλιο παρακολούθησε στο Εφετείο τη διαδικασία των απολογιών. «Η πιο έντονη εντύπωση που απέκτησα παρακολουθώντας για μία ημέρα τη δίκη είναι η υποκρισία των εναγομένων. Αυτού του τύπου τα ακροδεξιά κόμματα είναι γνωστό ότι γενικά τάσσονται υπέρ της ταχείας δικαιοσύνης και της αυστηρής τιμωρίας.
Αλλά σε όλη τη διάρκεια της συγκεκριμένης δίκης, η υπεράσπιση της Χρυσής Αυγής χρησιμοποίησε κάθε πιθανή τακτική καθυστέρησης. Κατά τη διάρκεια της παρουσίας μου στο δικαστήριο, όλοι οι κατηγορούμενοι είπαν ότι δεν θυμούνται, ότι ο άλλος τύπος το έκανε, ότι δεν ήξεραν», λέει στην «Εφ.Συν.» και προσθέτει:
«Μέσα στη δικαστική αίθουσα, ουσιαστικά έκανα σκίτσα που θα με βοηθούσαν να θυμηθώ τη διάταξη και την ατμόσφαιρα. Μόνο μετά την ημέρα στο δικαστήριο άρχισα να σκέφτομαι ακριβώς τι ήθελα να πω και πώς να το φανταστώ. Τελικά αποφάσισα να κάνω ένα σχέδιο για να δείξω πώς υποφέρει η έννοια και η αίσθηση της δικαιοσύνης σε μια δίκη που έχει «τραβηχτεί» χρονικά στο άπειρο από τη στρατηγική των δικηγόρων και τη συμπεριφορά των κατηγορουμένων».
Τι απήχηση έχει η δίκη στην Ολλανδία; «Δυστυχώς στην Ολλανδία όπου ζω, έχει ελάχιστη δημοσιότητα και κάλυψη. Οσον αφορά την ευρωπαϊκή και παγκόσμια κάλυψη, θα ήθελα να δω πολύ περισσότερα, δεδομένου κυρίως ότι η Ακροδεξιά είναι ένα ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο στην Ευρώπη. Ποια ήταν η απήχηση ενός κόμματος που ενσωματώνει σε τόσο μεγάλο βαθμό το μίσος και τη βία; Και αυτό μπορεί να μας πει κάτι για την απήχηση άλλων τέτοιων κομμάτων; Γιατί απλοί άνθρωποι οδηγούνται στο μίσος, τη βία και την ξενοφοβία;».
- Το λεύκωμα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Τόπος» και τα έσοδά του θα διατεθούν για τον πολυετή αγώνα των δικηγόρων της πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής.
● Σχεδιάζουν: Δήμητρα Αδαμοπούλου, Τάσος Αναστασίου, Ευάγγελος Ανδρουτσόπουλος, John Antono, Aspalax, Μάριος Μπόρας, Γιώργος Μπότσος, Bratimoto, Γιώργος Χαλκιάς, Chrispy Sift, Molly Crabapple, Σπύρος Δερβενιώτης, Vasco Gargalo, Δημήτρης Γεωργοπάλης, Τόμεκ Γιοβάνης, Γιώργος Γούσης, Kanellos COB, Βάλια Καπάδαη, Λουίζα Καραγεωργίου, Θανάσης Καραμπάλιος, Θωμάς Κεφαλάς, Σταύρος Κιουτσούκης, Κώστας Κυριακάκης, Μιχάλης Κουντούρης, Αρης Λάμπος, Λέανδρος, Stephen Livanos, Πάνος Μαραγκός, Δημήτρης Μαστώρος, Γιώργος Μικάλεφ, Παναγιώτης Μητσομπόνος, Δήμητρα Νικολαΐδη, No Budget Epics, Noir Captain, Αλέξια Οθωναίου, Γαβριήλ Παγώνης, Πανάγος, Παναγιώτης Πανταζής, Βαγγέλης Παπαβασιλείου, Παύλος Παυλίδης, Θανάσης Πετρόπουλος, Θανάσης Πέτρου, Piotr, Kianoush Ramezani, Tjeerd Royaars, Soloup, Στέλλα Στεργίου, Maria Stoian, Tasmar, Σάββας «The Pack» Αμπατζίδης, Εφη Θεοδωροπούλου, Αντώνης Βαβαγιάννης, Ξανθός Βενιζέλου, Λευτέρης Γιακουμάκης, Γεωργία Ζάχαρη.
Ελένη Τάκου, αναπληρώτρια διευθύντρια HumanRights360
Ολόκληρη η πρωτοβουλία «Βάλ’ τους Χ – Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας» που ξεκίνησε από μια ιδέα, έγινε έκθεση, καμπάνια και τώρα βιβλίο, γεννήθηκε μέσα από μια πολύ συγκεκριμένη ανάγκη: να γίνει γνωστή η οργανωμένη ρατσιστική βία που συνδέεται με τη δικογραφία της Χρυσής Αυγής, ώστε το ευρύτερο κοινό να αντιληφθεί το εύρος της εγκληματικής της δράσης – το οποίο μέχρι και σήμερα καλύπτεται από ελάχιστα ΜΜΕ και, κυρίως, με την πολύτιμη δουλειά του Golden Dawn Watch.
Κατά τη διάρκεια αρκετών χρόνων –χρόνια της ντροπής που στιγματίστηκαν από πογκρόμ και ατιμώρητες επιθέσεις ρατσιστικής βίας– τα ηγετικά στελέχη της Χρυσής Αυγής πίστευαν και ένιωθαν ότι βρίσκονται στο ακαταδίωκτο.
Παρά την ποινική της δίωξη, τον Σεπτέμβριο του 2013, δεν προσέρχονταν στο δικαστήριο και δεν πίστευαν ότι θα ερχόταν η ώρα της εκλογικής συντριβής τους. Ελάχιστοι ήταν οι άνθρωποι που εξ αρχής πίστεψαν και πάλεψαν για να βρεθεί η Χρυσή Αυγή στο εδώλιο, εκτός Βουλής και μελλοντικά –ελπίζουμε– στη φυλακή. Οι δικηγόροι της πολιτικής αγωγής είναι ανάμεσα σε αυτούς τους ελάχιστους ανθρώπους που έδωσαν αυτόν τον αγώνα και συνεχίζουν μέχρι τέλους.
Για τον λόγο αυτό και όλα τα έσοδα του βιβλίου «Βάλ’ τους Χ – Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας» πηγαίνουν στους δικηγόρους, για τις πολύτιμες δικαστικές μάχες που έχουν μπροστά τους.
Ηλέκτρα Αλεξανδροπούλου, project manager Ιδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ
Η ακροδεξιά δολοφονική βία της φασιστικής Χρυσής Αυγής υπέσκαπτε επί χρόνια τα θεμέλια ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας. Η δίκη της Χρυσής Αυγής έφερε στο εδώλιο αρχηγούς, υπαρχηγούς και μέλη των ταγμάτων εφόδου. Το αίμα των θυμάτων δεν θα γυρίσει πίσω, οι ζωές που χάθηκαν επίσης.
Η Δικαιοσύνη κατάφερε ύστερα από καθυστερήσεις που στοίχισαν κι άλλες ζωές, να φέρει τον φασισμό στο εδώλιο του κατηγορουμένου. Από τις 20 Απριλίου του 2015 κι επί 399 δικασίμους μέχρι σήμερα που μιλάμε, η πολιτική αγωγή της δίκης υπερασπίστηκε τη δημοκρατία, τον αντιφασισμό και την ελευθερία.
Το βιβλίο αυτό είναι ένα μικρό δείγμα ευγνωμοσύνης για τη μάχη που έδιναν κάθε μέρα στις δικαστικές αίθουσες. Χωρίς τη δική τους εμμονή και αφιέρωση τίποτα δεν θα ήταν εφικτό.
Η καμπάνια «Βάλ’ τους Χ» είναι συνολικά μια προσπάθεια να βγει στην επιφάνεια της ζωής ο Μαύρος Χάρτης του θανάτου που σέρνει πίσω της η ρατσιστική βία. Και οι δικηγόροι της πολιτικής αγωγής υπερασπίζονται στο δικαστήριο αυτό ακριβώς: την ίδια τη ζωή.
Φωτεινή Κοκκινάκη, υπεύθυνη επικοινωνίας HumanRights360
Η δίκη της Χρυσής Αυγής και η αποδεικτική διαδικασία ποτέ δεν καλύφθηκε επαρκώς από τα ΜΜΕ. Στην αρχή ήταν «κάποιοι γραφικοί», μετά κοινοβουλευτικό κόμμα και, κατά καιρούς, ξανά και ξανά ανάξιοι λόγου. Ποτέ όμως δεν ήταν μόνο οι εκάστοτε ταυτότητες που τους αποδίδονταν δημόσια.
Η Χρυσή Αυγή και τα μικρά και μεγάλα στελέχη της εξέθρεψαν την υποδόρια ρατσιστική βία, τα πογκρόμ και πολλά από τα περιστατικά που έχουν πάρει τον δρόμο της Δικαιοσύνης.
Το συγκεκριμένο βιβλίο αποτυπώνει κάτι αυτονόητο: τη βία στον τόπο έκφρασής της και τεκμηριώνει τη σύνδεση με τη Χρυσή Αυγή ως φορέα αυτής της βίας. Είναι ένα συγκλονιστικό χρονολόγιο που κορυφώνεται με την αποτύπωση των χρυσαυγιτών κατηγορουμένων στη δικαστική αίθουσα.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας