Mε translate και... τηλεπάθεια η διερμηνεία της υπηρεσίας Ασύλου

Με τη βοήθεια αυτόματης μετάφρασης στο κινητό, μέχρι και με γκριμάτσες και νοήματα διεξάγεται σε αρκετές περιπτώσεις η επικοινωνία των υπαλλήλων της υπηρεσίας Ασύλου με πρόσφυγες, ενώ πολλά ραντεβού είναι αδύνατο να γίνουν και αναβάλλονται, καθώς από τα μέσα Σεπτεμβρίου η υπηρεσία λειτουργεί και πάλι με μεγάλες ελλείψεις σε υπηρεσίες διερμηνείας. Το αποτέλεσμα είναι να εξυπηρετούνται όπως όπως μόνο οι πρόσφυγες που μιλούν αγγλικά κάποιου επιπέδου, τέτοιου που τους επιτρέπει να συνεννοηθούν με τα αγγλικά των υπαλλήλων της υπηρεσίας Ασύλου ή της υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής, ενώ σε περίπτωση δυσχέρειας επιστρατεύονται αυτοσχεδιασμοί με εφαρμογές μετάφρασης στο κινητό και με νοήματα.

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.», στο περιφερειακό γραφείο Ασύλου της Αττικής στην Κατεχάκη δεν γίνεται τον τελευταίο ενάμιση μήνα καμία συνέντευξη διά ζώσης, καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμοι διερμηνείς. Πολύ λίγες συνεντεύξεις, περίπου 10 την εβδομάδα, γίνονται με τηλεδιερμηνεία, με διερμηνείς εξ αποστάσεως που παρέχει η υπηρεσία Ασύλου της Ε.Ε. (ΥΑΕΕ) για τις ανάγκες της διαδικασίας ασύλου στην Ελλάδα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η υπηρεσία Ασύλου ευτυχώς προειδοποιεί τους πρόσφυγες και επαναπρογραμματίζει για τη νέα χρονιά το ραντεβού τους.

Ταλαιπωρία

Ετσι τουλάχιστον γλιτώνουν οι πρόσφυγες την ταλαιπωρία, τον χρόνο και τα έξοδα της μάταιης μετακίνησης συχνά από απομακρυσμένες προσφυγικές δομές, χάνοντας μεροκάματα και πληρώνοντας εισιτήριο για τη συγκοινωνία, σε μια περίοδο που καθυστερεί εδώ και μήνες η καταβολή του μηνιαίου οικονομικού βοηθήματος. Σε άλλες περιοχές της χώρας, τα γραφεία της υπηρεσίας δεν επαναπρογραμματίζουν από τώρα τα ραντεβού, ειδοποιούν όμως τους ενδιαφερόμενους να μην προσέλθουν. Σε κάθε περίπτωση, η ακύρωση των ραντεβού με ευθύνη της υπηρεσίας και ο επαναπρογραμματισμός για αρκετούς μήνες αργότερα επιμηκύνουν τη διαδικασία ασύλου, ενώ υπάρχει ο κίνδυνος να υπερβεί τα περιθώρια ανταπόκρισης η υπηρεσία, όταν τα επαναπρογραμματισμένα ραντεβού συμπέσουν με τα νέα ραντεβού από τις νέες αφίξεις, που παρουσιάζουν σημαντική αύξηση τους τελευταίους μήνες.

Τραγελαφικές καταστάσεις ζουν και άλλες προσφυγικές δομές, κυρίως της ενδοχώρας. Είναι χαρακτηριστικά όσα καταγράφει σε επιστολή που έστειλε στην «Εφ.Συν.» στις 25 Οκτωβρίου η «Πρωτοβουλία εργαζομένων στα camps»:

«Είναι σημαντικό να αντιληφθεί κανείς τι σημαίνει ουσιαστικά η έλλειψη διερμηνείας και πώς προκαλεί πολλαπλά προβλήματα σε καίρια ζητήματα, δημιουργώντας κοινωνίες δύο ταχυτήτων. Αρχικά οι πρόσφυγ(ισσ)ες που διαμένουν στα camps αδυνατούν να επικοινωνήσουν τις ανάγκες τους στα εργαζόμενα άτομα έτσι ώστε αυτές να γίνονται πλήρως κατανοητές και να γίνονται έγκαιρες ενέργειες για την άμεση κάλυψη αυτών. Αντίστοιχα, οι εργαζόμενοι/ες/α δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με τα ωφελούμενα άτομα και να πραγματοποιήσουν καθημερινές λειτουργίες (π.χ. οδηγίες για μετακίνηση, κλείσιμο ιατρικών ραντεβού, παροχή πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας, λήψη κοινωνικού και ιατρικού ιστορικού, ψυχοκοινωνική υποστήριξη), αφήνοντας πολλά περιθώρια σοβαρών λαθών.

»Οι πρόσφυγ(ισσ)ες όχι μόνο δεν ενημερώνονται κατάλληλα για τα δικαιώματά τους και δεν έχουν ουσιαστική πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, αλλά παραβιάζεται και το δικαίωμα συναίνεσης στις αποφάσεις που λαμβάνονται για αυτούς, χωρίς αυτούς. Πέρα από τις δυσκολίες εντός των camps, οι πρόσφυγ(ισσ)ες καλούνται να μετακινηθούν σε απομακρυσμένες τοποθεσίες στα αστικά κέντρα, για να μπορέσουν να εξυπηρετηθούν για νομικά ή ιατρικά ζητήματα. Ακόμη, υπηρεσίες διερμηνείας στα νοσοκομεία πλέον δεν υπάρχουν, καθώς το σχετικό κλιμάκιο διερμηνέων που υπήρχε έχει προ πολλού σταματήσει να λειτουργεί. Ενώ οι συνοδείες διερμηνείας που μπορεί να κάνουν οργανώσεις όπως ο Ερυθρός Σταυρός είναι περιορισμένες, σε συγκεκριμένες αποστάσεις και δεν αφορούν τα έκτακτα περιστατικά και τις νοσηλείες. Υπό αυτές τις συνθήκες, χρειάζεται να επικοινωνήσουν το αίτημά τους σε μια γλώσσα που δεν γνωρίζουν, περιμένοντας για τη λύση του εκάστοτε ζητήματος από κάθε εργαζόμενο που προσπαθεί να αντιληφθεί τι ακριβώς ζητά το κάθε άτομο.

»Δεν χρειάζεται να γνωρίζει κανείς τον μύθο της Βαβέλ για να καταλάβει πως είναι αδύνατον χωρίς διερμηνεία να λάβουν οι πρόσφυγ(ισσ)ες τις υπηρεσίες που δικαιούνται, έγκαιρα και χωρίς διακρίσεις. Ας μας απαντήσει το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου εάν το Google Translate ή η χρήση της γλώσσας του σώματος θεωρούνται δόκιμα εργαλεία επικοινωνίας!».

Καθυστερήσεις

Το πρόβλημα είχε παρουσιαστεί σε όλη του την έκταση την άνοιξη, καθώς στο τέλος Απριλίου η οργάνωση ΜΕΤΑδραση ανέστειλε την παροχή διερμηνείας στην υπηρεσία Ασύλου, όπως την είχε αναστείλει και στην υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης, επικαλούμενη πολύμηνες καθυστερήσεις στην καταβολή της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης εκ μέρους του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου (βλ. «Διερμηνείες με τη γλώσσα του σώματος στην υπηρεσία Ασύλου», 7/6/2024). Σύμφωνα με την οργάνωση, το υπουργείο καθυστερούσε την καταβολή 5 εκατομμυρίων ευρώ για υπηρεσίες που παρείχε η οργάνωση από την αρχή του έτους, με αποτέλεσμα να αδυνατεί να συνεχίσει την παροχή υπηρεσιών, καθώς υπήρχαν σημαντικά μηνιαία έξοδα για την πληρωμή των διερμηνέων και για ενοικίαση χώρων διαμονής τους στα νησιά.

Τότε, σύμφωνα με στοιχεία που είχε δώσει ο διοικητής της υπηρεσίας Ασύλου, Μάριος Καλέας, στην «Εφ.Συν.», το υπουργείο είχε αντιμετωπίσει εν μέρει το πρόβλημα ζητώντας αύξηση της συνδρομής της ΥΑΕΕ, η οποία διέθετε ήδη από τις αρχές του χρόνου 35 διερμηνείς. Στις αρχές Ιουνίου η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία διέθεσε στην Ελλάδα συνολικά 239 διερμηνείς, 78 στα γραφεία Ασύλου και 161 στις υπηρεσίες Υποδοχής και Ταυτοποίησης (οι περισσότεροι είχαν συνάψει συμβάσεις ορισμένου χρόνου με ιταλική εταιρεία, που συνεργάζεται με την ΥΑΕΕ). Διέθεσε επιπλέον 870 ώρες τηλεδιερμηνείας σε συγκεκριμένες διαλέκτους ή γλώσσες μέσω χρησιμοποίησης διερμηνέων της ΥΑΕΕ από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Τρεισήμισι μήνες μετά, στα μέσα Σεπτεμβρίου, η ΥΑΕΕ αποφάσισε να μειώσει αποφασιστικά την έκτακτη συνδρομή της στην Ελλάδα, καθώς η κατάσταση που πήγαινε να παγιωθεί είχε φέρει στα όριά της και την ευρωπαϊκή υπηρεσία, που έβλεπε ότι, παρά τις διαβεβαιώσεις του υπουργείου, συνεχιζόταν το πρόβλημα της καθυστέρησης της καταβολής του συνόλου της χρηματοδότησης στη ΜΕΤΑδραση.

Απαντώντας σε ερώτημα της «Εφ.Συν.», η ΥΑΕΕ επισημαίνει ότι, έχοντας επίγνωση των προκλήσεων στο θέμα της πρόσβασης σε υπηρεσίες ασύλου σε διάφορα στάδια της διαδικασίας ασύλου, παρείχε κατά μέσο όρο 35 διερμηνείς τον μήνα από τον Ιανουάριο ώς τα μέσα Μαΐου, ενώ στο πλαίσιο αναθεωρημένου επιχειρησιακού σχεδίου που υπογράφηκε τον Απρίλιο διέθεσε κατά μέσο όρο 210 διερμηνείς τον μήνα από τα μέσα Μαΐου μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου. Και υπογραμμίζει: «Δεδομένων των πεπερασμένων πόρων του Οργανισμού και του γεγονότος ότι παρέχει επίσης επιχειρησιακή υποστήριξη σε άλλες 10 χώρες της Ε.Ε., ο αριθμός των διερμηνέων που λειτούργησαν στην Ελλάδα μειώθηκε στα μέσα Σεπτεμβρίου σε περίπου 100 ανά μήνα».

Σημειώνει ότι η υποστήριξη επικεντρώνεται στην καταγραφή του αιτήματος ασύλου και σε συνεντεύξεις στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης των νησιών και της ενδοχώρας (Μαλακάσα, Διαβατά, Φυλάκιο) όπως και στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που υλοποιεί η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία. Διευκρινίζει επίσης ότι έχει ήδη παράσχει από τον Μάιο 600 ώρες διαδικτυακής ερμηνείας.

Πηγές της ΜΕΤΑδρασης επισημαίνουν στην «Εφ.Συν.» ότι έχουν γίνει βήματα από την πλευρά του υπουργείου και έχει αποπληρωθεί σημαντικό μέρος των οφειλομένων. Σημειώνουν ότι η οργάνωση βρίσκεται σε διαδικασία εξεύρεσης διερμηνέων, υπογραμμίζουν όμως ότι αν δεν καταβληθεί ένα σημαντικό μέρος από τα οφειλόμενα που απομένουν, η οργάνωση, ως μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, δεν έχει ρευστότητα και άρα δεν έχει τη δυνατότητα να ξεκινήσει να παρέχει διερμηνεία σε όλη την Ελλάδα.

Από την πλευρά τους, πηγές του υπουργείου σημειώνουν ότι έχει μείνει μικρό τμήμα των οφειλομένων προς την οργάνωση, ότι προς το παρόν υπάρχουν διερμηνείς από την ΥΑΕΕ και καταλήγει ότι αναμένεται η επέκταση της υπάρχουσας σύμβασης για την παροχή διερμηνείας.