Συλλάβετε την αστυνομία

Oι Αγγλοσάξονες χρησιμοποιούν τον όρο Blue Wall of Silence (μπλε τείχος της σιωπής) όταν αναφέρονται στον άγραφο κανόνα που παρατηρείται σε αστυνομικές δυνάμεις, να μην εφαρμόζουν τον νόμο όταν οι δράστες ενός εγκλήματος είναι και οι ίδιοι αστυνομικοί. Για τις ΗΠΑ, οι απαρχές του φαινομένου εντοπίζονται στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο αστυνομικό κράτος και το παρακράτος ήταν δυσδιάκριτη.

Εκείνη την εποχή η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, λόγω περιορισμένων πόρων, ανέθετε σε εταιρείες υπεργολάβων αρκετά αστυνομικά καθήκοντα, από τη φύλαξη του προέδρου των ΗΠΑ μέχρι το σπάσιμο απεργιακών κινητοποιήσεων. Εταιρείες, όπως η Pinkerton (σήμερα θυγατρική της σουηδικής Securitas AB), αναλάμβαναν να επιτίθενται σε απεργούς και συνδικαλιστές χωρίς να είναι πάντα σαφές εάν εκτελούσαν συμβόλαια της κυβέρνησης ή των ιδιοκτητών των εργοστασίων. Ενώ λοιπόν οι πράξεις τους ήταν έκνομες, απολάμβαναν την απόλυτη ασυλία της αστυνομίας.

Παρόμοια ήταν η κατάσταση και με τη ρατσιστική Κου Κλουξ Κλαν, η οποία επίσης πραγματοποιούσε αιματηρές και δολοφονικές επιθέσεις εναντίον απεργών. Καθώς αρκετά από τα μέλη της οργάνωσης ήταν εν ενεργεία αστυνομικοί, που συμμετείχαν σε πογκρόμ εναντίον μαύρων, μεταναστών και απεργών, είχαν εξασφαλισμένη ασυλία από τους συναδέλφους τους.

Το «μπλε τείχος της σιωπής» αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα σε κάθε προσπάθεια εξυγίανσης αστυνομικών δυνάμεων και αποτροπής βίαιων συμπεριφορών. Παρ’ όλα αυτά σε ελάχιστες χώρες οι αστυνομικοί αντιμετωπίζουν τόσο εκτεταμένη ασυλία από τους συναδέλφους τους (αλλά και από τις εισαγγελικές αρχές) όσο στην Ελλάδα.

Οταν πριν από μερικούς μήνες μια κάμερα ασφαλείας κατέγραψε Γάλλους αστυνομικούς να ξυλοκοπούν με μανία τον μαύρο μουσικό παραγωγό Μισέλ Ζεκλέρ, οι δράστες δεν αντιμετώπισαν απλώς πειθαρχικό έλεγχο αλλά βρέθηκαν πολύ σύντομα με χειροπέδες στα χέρια και προφυλακίστηκαν μέχρι να εξεταστεί η υπόθεση. Στις ΗΠΑ, αρκετοί αστυνομικοί συνελήφθησαν γιατί συμμετείχαν στην πρόσφατη εισβολή στο Καπιτώλιο, που πραγματοποίησαν ακροδεξιοί και νεοναζιστές οπαδοί του Ντόναλντ Τραμπ. Καταδίκες Αμερικανών αστυνομικών για άσκηση βίας εναντίον πολιτών είχαμε και μετά την εξέγερση που ακολούθησε τη δολοφονία του μαύρου Τζορτζ Φλόιντ, επίσης από αστυνομικό.

Η χαρακτηριστικότερη περίπτωση ήταν η σύλληψη πέντε αστυνομικών που είχαν την «ατυχία» να ξυλοκοπήσουν έναν μαύρο, που όπως αποδείχτηκε ήταν μυστικός πράκτορας της αστυνομίας. Μεταξύ άλλων οι αστυνομικοί κατηγορήθηκαν για ψευδορκία, καθώς κατά τη διάρκεια της κατάθεσής τους στο FBI υποστήριξαν ότι δέχτηκαν επίθεση από τον συνάδελφό τους. Η υπόθεση πήρε τέτοιες διαστάσεις ώστε το θύμα έλαβε από τις τοπικές αρχές του Σεντ Λούις αποζημίωση πέντε εκατομμυρίων δολαρίων σε εξωδικαστικό συμβιβασμό.

Στην Ευρώπη υπάρχουν αρκετά περιστατικά όπου αστυνομικοί έσπασαν το τείχος της σιωπής για να καταγγείλουν τη βάναυση συμπεριφορά συναδέλφων τους. Πριν από μερικές εβδομάδες, τουλάχιστον δέκα αστυνομικοί στις Βρυξέλλες κατήγγειλαν στο συνδικάτο τους ότι κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης διαμαρτυρίας στην περιοχή του Ιξέλ υπήρξαν αναίτιες προσαγωγές πολιτών και πως αρκετοί από τους νεαρούς συλληφθέντες κακοποιήθηκαν βάναυσα μέσα στα κελιά τους.

Παλαιότερα, στη Βρετανία, αστυνομικοί είχαν συλλάβει συνάδελφό τους όταν τον είδαν να γρονθοκοπεί μια γυναίκα κατά τη διάρκεια διαδήλωσης.

Toν Σεπτέμβριο του 2020 οι γερμανικές αρχές ξεκίνησαν έρευνες στα σπίτια και στα αστυνομικά τμήματα 29 αστυνομικών οι οποίοι συμμετείχαν σε ακροδεξιές και φιλοναζιστικές ομάδες συζήτησης στο Ιντερνετ. Η έρευνα έδειξε ότι οι αστυνομικοί προωθούσαν ακραία ρατσιστικά μηνύματα εναντίον μεταναστών και αρκετοί από αυτούς αντάλλασσαν μεταξύ τους εικόνες του Αδόλφου Χίτλερ και φωτογραφίες από θαλάμους αερίων της ναζιστικής Γερμανίας. Ακόμη ένας Γερμανός αστυνομικός συνελήφθη πριν από έναν χρόνο για τη συμμετοχή του σε ομάδα ακροδεξιών που καλούσε σε επιθέσεις εναντίον μεταναστών.

Να σημειωθεί ότι αναφερόμαστε μόνο σε συλλήψεις που ακολούθησαν περιστατικά βίας ή απειλής βίας εναντίον πολιτών και όχι σε άλλες παράνομες ενέργειες, όπως η διακίνηση ναρκωτικών ή λευκής σαρκός, για τις οποίες υπάρχουν δεκάδες συλλήψεις αστυνομικών σε όλο τον κόσμο. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Ιούλιο του 2020 οι ιταλικές αρχές συνέλαβαν επτά αστυνομικούς και έκλεισαν ένα ολόκληρο αστυνομικό τμήμα στην πόλη Πιατσέντζα καθώς υπήρχαν καταγγελίες για βασανισμό κρατουμένων, κατάχρηση εξουσίας, εκβιασμούς και εμπόριο ναρκωτικών.

Είναι επίσης προφανές ότι όλα αυτά τα περιστατικά αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό της αστυνομικής αυθαιρεσίας η οποία κλιμακώνεται σε αρκετές περιοχές του κόσμου. Ακόμη όμως και σε χώρες, όπως οι ΗΠΑ, που έχουν βαρύ ιστορικό βαναυσότητας και δολοφονίας χιλιάδων πολιτών, βλέπουμε συλλήψεις αστυνομικών – έστω κι αν αρκετοί από αυτούς αθωώνονται στα δικαστήρια. Αντίθετα στην Ελλάδα, όπως ανέφερε σε παλαιότερη έκθεσή της και η Διεθνής Αμνηστία, δεν εφαρμόζεται η διαδικασία του αυτοφώρου σε αστυνομικούς, ακόμη κι όταν έχουν κατατεθεί μηνύσεις εναντίον τους (χαρακτηριστικό παράδειγμα η μήνυση του φωτορεπόρτερ Αρη Μεσσήνη εναντίον αστυνομικού της ομάδας ΔΕΛΤΑ το 2010).

Το τείχος της σιωπής στην Ελλάδα είναι υψηλό και χτίζεται εδώ και δεκαετίες με τη συνενοχή υπουργών, εισαγγελέων και συνδικαλιστών αστυνομικών. Οπως θα έλεγαν μάλιστα οι Αγγλοσάξονες, αυτό το τείχος είναι συνήθως μπλε.