Η Ρηνιώ Κυριαζή, μετά την υπέροχη και πολύ επιτυχημένη παράσταση «Στη σκιά του Λούσια», συνεχίζει με ένα δικό της έργο. Το έχει γράψει η ίδια και την ιστορία τη βάσισε σε πραγματικά βιώματα που έχουν να κάνουν με το φιλικό της περιβάλλον: τι καταγράφει η ματιά ενός αυτιστικού παιδιού; Τι απ’ όλα αυτά «βλέπει» η οικογένειά του; Γιατί να απασχολήσει το θέμα του βιώματος του αυτισμού όλους μας;
Το θέμα είναι τολμηρό ακριβώς επειδή αποτελεί ακόμα ένα ταμπού για την ελληνική κοινωνία και η δραματουργική/σκηνοθετική διαχείρισή του ακόμα περισσότερο: η Ρηνιώ δεν καταφεύγει σε συναισθηματικούς μελοδραματισμούς, ούτε εκβιάζει τη συγκίνηση του κοινού, παρά την εκπεφρασμένη τρυφερότητα με την οποία προσεγγίζει όλα της τα έργα.
Το έργο έχει ένα εξίσου τολμηρό φινάλε, που ωστόσο δεν ταράζει αλλά αναδύει την πραγματικότητα του αυτισμού, με επώδυνη ειλικρίνεια. Φυσικά, η σκηνοθετική δεινότητα της Ρηνιώς φαίνεται και στους ηθοποιούς που έχει επιλέξει: η Δήμητρα Γκλιάτη, από τις καλύτερες ηθοποιούς της γενιάς της, παίζει δεόντως ρεαλιστικά, αλλά ισορροπημένα, τη μητέρα· ο Γιώργος Φριντζήλας, είναι ο πατέρας που μπορεί (;) να διαχειριστεί μια κατάσταση που υπερβαίνει τα όρια αντοχής του· η κόρη είναι η νεαρή Μαρίνα Πανηγυράκη, που μας πείθει απόλυτα· ενώ ο Μιχάλης Κουτσκουδής είναι ο αυτιστικός γιος, ο Οδυσσέας, που ερμηνεύει δίχως υπερβολές. Γιατί ο αληθινός πόνος, η υπαρξιακή κάθαρση και ο σοβαρός προβληματισμός που απαιτεί το ζήτημα του αυτισμού από όλους μας δεν αφήνει περιθώρια για ευκολίες και φτηνούς εντυπωσιασμούς. Και ναι, μας αφορά όλους – ακόμη κι αν δεν το ξέρουμε ακόμα ή δεν θέλουμε να το μάθουμε. Συνομιλήσαμε με τη Ρηνιώ Κυριαζή για όλα τα παραπάνω, σε έναν κοινό άξονα όλα: το «Μα», μια λέξη για τη «μαμά», που μπορεί να είναι η μόνη που λέει ο μικρός Οδυσσέας και που «σημαίνει τα πάντα και τίποτα, αλλά πάντα διεκδικεί έναν χώρο μέσα μας», όπως μας λέει η Ρηνιώ.
● Πώς αποφύγατε τον συναισθηματικό εκβιασμό των θεατών σε ένα τέτοιο έργο (κάτι που τελευταία, δυστυχώς, το συναντάμε πολύ συχνά στο θέατρο);
Ο Οδυσσέας είναι αυτιστικός αλλά πρώτα απ’ όλα είναι ο Οδυσσέας. Οι χαρακτηρισμοί, οι αφορισμοί, οι ταμπέλες, οι απομονώσεις που βιώνει είναι αντίστοιχες με ό,τι βιώνουμε όλοι σε μια κοινωνία, που δεν ενδιαφέρεται παρά μόνο για το χρήμα. Σε αυτή την κοινωνία δεν έχουν θέση οι αδύναμοι, ούτε και οι ρωγμές τους. Η βία είναι αδυσώπητη και δυστυχώς αισθάνομαι έντονα όλο και περισσότερο την κακία και τη ζήλια προς τον αδύναμο. Αντί να θέλουμε να υπάρξουμε μαζί, επιθυμούμε να εξορίσουμε κάθε τι που μας ανοίγει δυνατότητες προς μια άλλη θεώρηση του κόσμου. Η τελειότητα και η αρτιότητα είναι συνεχώς ζητούμενα κι έτσι είμαστε όλο και περισσότερο δυστυχισμένοι, καθώς δεν μπορούμε ποτέ να ανταποκριθούμε σε αυτά, ξεχνώντας παράλληλα πως για κάποιους συνανθρώπους μας αυτό κοστίζει ακόμη και την επιβίωσή τους. Κάθε τι πραγματικά όμορφο πετιέται από το μπαλκόνι, από το πλοίο, δεν ανήκει στο επιτρεπτό πλαίσιο. Σκέφτομαι συχνά τις συμβολικές διαστάσεις της δολοφονίας του Αντώνη, που πετάχτηκε από το πλοίο. Αν θεωρήσουμε σαν πλοίο τη ζωή, την κοινωνία, την πατρίδα, αυτή η χώρα δεν έχει χώρο για το ανθρώπινο... Δεν έχω πρόθεση να εκβιάσω συναισθήματα, ούτε σκέψεις. Εχω την ανάγκη να μιλήσω για την πραγματική ομορφιά, τη ζωή, το ταξίδι, την αγάπη, το άνοιγμα και την ελευθερία. Οι ήρωες δεν εκβιάζουν, ούτε διδάσκουν. Γίνονται καθρέφτης μας.
● Από τις μελέτες σας για το έργο και την προσωπική σας εμπλοκή, τελικά τι είναι αυτό που χρειάζονται τα παιδιά με αυτισμό; Τι και από ποιον;
Ο καθένας μας χρειάζεται να μην του απαγορεύεται να υπάρχει ελεύθερος ως αυτό που είναι. Η κοινωνία θα έπρεπε να δημιουργεί πλαίσιο στήριξης και αποδοχής για όλους μας. Κάνει το εντελώς αντίθετο: δεν μας αποδέχεται, μας αφήνει να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας. Στην περίπτωση των βαριά αυτιστικών, οι ανάγκες είναι μεγάλες, μη διαχειρίσιμες και δεν υπάρχει κατάλληλη πρόνοια και φροντίδα. Ο κόσμος μας είναι εχθρικός προς οτιδήποτε χρειάζεται τρυφερότητα... Τα παιδιά αυτά χρειάζονται ό,τι και όλα τ’ άλλα παιδιά: αγάπη, κατανόηση, παιχνίδι, μάθηση. Μόνο που οι παιδικές χαρές δεν τα χωράνε, οι δρόμοι είναι εξαιρετικά επικίνδυνοι, οι χώροι στενοί, η μουσική πολύ δυνατή και η αντιμετώπιση απάνθρωπη. Θέλουν να είναι ορατοί, να υπάρχουν, να είναι περήφανοι. Να μπορούν να δουλέψουν, να προσφέρουν ανάλογα με τις δυνατότητές τους· κι αν δεν μπορούν, να μη γίνονται βάρος. Να μην έχουν φοβισμένους και διαλυμένους γονείς που χάνουν την αξιοπρέπειά τους παρακαλώντας θεσμούς, δήθεν ειδικούς, ειδήμονες, πολιτικούς, εισπράττοντας απόρριψη και χλευασμό.
● Τι είναι αυτό που χρειάζονται οι γονείς;
Οι γονείς χρειάζονται δομές, πλαίσια, θεραπείες, οικονομική στήριξη. Να μπορούν να ζήσουν ανθρώπινα και να πεθάνουν ήσυχοι, χωρίς την αγωνία τού πού αφήνουν τα παιδιά τους, ποιος θα τα φροντίσει όταν δεν θα είναι στη ζωή οι ίδιοι.
● Πώς θα φτάσουμε σε ένα επίπεδο νόησης και σύμπραξης κοινωνικής, όπου δεν θα υπάρχει η φράση «αχ, αυτό το καημένο!»;
Αυτή είναι μια πολύ βολική φράση που βάζει τη δυστυχία απέναντι, τοποθετεί το πρόβλημα έξω από μας, λες και εμείς είμαστε αλώβητοι. Περιλαμβάνει την ύβρη της ανωτερότητας, ενώ ταυτόχρονα δείχνει βαθιά ανασφάλεια και τρόμο, όπως κάθε είδους ρατσισμός. Η παιδεία και μόνο η παιδεία θα μπορούσε να καλύψει το κενό, αλλά δυστυχώς το σχολείο κατευθύνεται μόνο προς μία υποτιθέμενη αποτελεσματικότητα.
● Τι θέλετε να δηλώσετε εσείς μέσω της παράστασης αυτής, που για ακόμα μία φορά, αν και δεν είστε επί σκηνής, μας τη μεταφέρετε επί προσωπικού;
Θα έλεγα: φροντίστε την αδυναμία μέσα σας, μόνο στη ρωγμή υπάρχει ομορφιά και ουσία, στη ρυτίδα, στο χάσιμο της σκέψης, στο πέταγμα, στη φύση. Η ομορφιά υπάρχει όπως ένα λουλούδι που ανθίζει, αλλά δεν είναι αυτονόητο ότι θα συνεχίσει να το κάνει αν το ποδοπατήσουμε.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Κάθε Δευτ., Τρ. στις 21.00 στο «Από Μηχανής» Θέατρο (Ακαδήμου 13, Μεταξουργείο, τηλ. 210-5232097). Εως 15/4. Προπώληση: more.com. Στην παράσταση παρέχονται Υπηρεσίες Προσβασιμότητας: υπερτιτλισμός και διερμηνεία στην ελληνική νοηματική γλώσσα. Το θέατρο είναι προσβάσιμο σε χρήστες/τριες αναπηρικού αμαξιδίου και σε εμποδιζόμενα άτομα. Την παράσταση πλαισιώνουν παράλληλες εκδηλώσεις, μετά ή πριν:
Δευτ. 24/3 (22.45): Xylophone Performance. Ο Νικόλας Τσιγάντες, καλλιτέχνης στο φάσμα του αυτισμού, μας ταξιδεύει με το ξυλόφωνό του σε διαφορετικές μουσικές κουλτούρες ανά τον κόσμο.
Δευτ. 31/3 (20.00): Βιωματικό εργαστήριο της καλλιτεχνικής και εμψυχωτικής ομάδας «Αγγελοι της Χαράς».
Δευτ. 7/4 (20.00): Παρουσίαση των προγραμμάτων του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου από μέλη της διεπιστημονικής ομάδας.
Δευτ. 14/4 (20.00): Διαδραστική παρουσίαση από την Αδα Σταματάτου (πρόεδρο και ιδρύτρια της ΑΜΚΕ Race For Autism Gr) του βιβλίου της «Τι έχει ο Γιάννης;» (εκδ. Μεταίχμιο).
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας